Octavius

et nos enim idem fecimus et eadem uobiscum quondam adhuc caeci et hebetes sentiebamus, quasi Christiani monstra colerent, infantes uorarent, [*]( 1 hinc sunt Dauisius: hi sunt Pr, de his sunt Heumann 2 uacchantur P1 7 pleraque pars Dauisius: plerique pars P, plerique r et cod. Brux. II ipso daemonas de semet ipsos P pr. m. sed corr. m. 2 . 8 orationis incentiuis Vsener 12 credite fassis Anonymus in Miscell. Observv. IV, 423 : credite fessis P pr. m. sed fessis erasum, de se uerum confitentibus credite P corr. etr; cf. Cypr. hi tamen adiurati per Deum.. statim cedunt et faten- tur etc. 13 miseris GeZenius: miseri Pr (Cypr. obsessa corpora); cf. Wopk. p. 43 16 quos longe a coetibus per uos lacessant Vahlen coll. Lact: I. D. 4, c. 27 in. 18 timens P littera n punctata, times r; timeas iam habet apographum Parisini BruxeUense 19 quem oderis Freinshemius ad Curt. VIII, 10,1. coli. Cic. de off. II, 7 II infestares si Ppr. m. 22 quam a. inicum P: Quantum autem uitium r II de incognitis Carrio Emend. 2, 18: de om. Pr, in incogn. Meursius 23 penitentibus P, poenit. r 24 fecimus Wopkens: fuimusPr; cf. infrap. 41,1511 haebet sSe esP,sedsêe expunctum )

nos tamen cum sacrilegos aliquos etincestos, parricidas etiam defendendos et tuendos suscipiebamus, hos nec audiendos in totum putabamus, nonnumquam etiam miserantes eorum crudelius saeuiebamus, ut torqueremus confitentes ad negandum, uidelicet ne perirent, exercentes in his peruersam quaestionem, non quae uerum erueret, sed quae mendacium cogeret.

et si qui infirmior malo pressus et uictus Christianum senegasset, fauebamus ei, quasi eierato nomine iam omnia facta sua illa negatione purgaret.

adgnoscitisne eadem nos sensisse et egisse, quae sentitis et geritis? cum si ratio, non instigatio daemonis iudicaret, urguendi magis, non ut diffiterentur se Christianos, sed ut de incestis stupris, de inpiatis sacris, de infantibus immolatis faterentur.

his enim et huiusmodi fabulis idem daemones ad execrationis horrorem imperitorum aures aduersus nos referserant. nec tamen mirum, quoniam fama, quae semper insparsis mendaciis alitur, ostensa ueritate consumitur.

sic est negotium daemonum; ab ipsis enim rumor falsus et seritur et fouetur. inde est quod audire te dicis, caput asini rem nobis esse diuinam. quis tam stultus, ut hoc colat? quis stultior, ut hoc coli credat? nisi quod uos et totos asinos in stabulis cum uestra uel sua Epona consecratis et eosdem asinos cum Iside religiose decoratis, item boum capita et capita [*]( 1 ab his Pr: anilis Vsener, ab his del. Heumann 2 uenditari Heumann 3 extitisse malim 4 iudicii r 5 reus esse nec Vsener 6 solumodo P 1\\ peneteret P 7 aliquos delebat Hevmann 9 miserentes Heumann 10 ut urgeremus r 11 pprient P 12 si quis r 13 praessus P, oppressus Heumann 14 Agnoscitisne r 15 gessisse Anonymvs Parisiensis 1\\ et agitis Heumann 16 arguendi r; ipse cum Cellario malim: essent urguendi 20 referserant Vahlen: referseruntPr II quoniam Vahlen: cum omnium Pr, cum hominum Rigaltius 22 sic est Pr, sit et J. Fr. Cfronouius Obseru. c. 7 26 sua addidit Bigaltius coll. Tertull. Apol. 16: nos tamen non negabitis et inmenta omnia et totos cantherios cum sua Epona coli a uobis \\I Hippona r 27 decoratis RigaZtius: deuoratis Pr, denotatis Meursius, adoratis Heinsius Syll. epist. IV, 260 1\\ uerbecum P pr. m. )

nonne et Apim bouem cum Aegyptiis adoratis et pascitis? nec eorum sacra damnatis instituta serpentibus, crocodillis, beluis ceteris et auibus et piscibus, quorum aliquem deum si quis occiderit, etiam capite punitur.

idem Aegyptn cum plerisque uobis non magis Isidem quam ceparum acrimonias metuunt, nec Serapidem magis quam strepitus per pudenda corporis expressos contremescunt.

etiam ille, qui de adoratis sacerdotis uirilibus aduersum nos fabulatur, temptat in nos conferre quae sua sunt. ista enim inpudicitiae eorum forsitan sacra sint, apud quos sexus omnis membris omnibus prostat, apud quos tota inpudicitia uocatur urbanitas, qui scortorum licentiae inuident, qui medios uiros lambunt, libidinoso ore inguinibus inhaerescunt, homines malae linguae etiam si tacerent, quos prius taedescit impudicitiae suae quam pudescit.

pro nefas ! id in se mali facinoris admittunt, quod nec aetas potest pati mollior nec cogi seruitus durior.

Haec et huiusmodi propudia nobis non licet nec audire, etiam pluribus turpe defendere est: ea enim de castis fingitis et pudicis, quae fieri non crederemus, nisi de uobis probaretis.

nam quod religioni nostrae hominem noxium et crucem eius adscribitis, longe de uicinia ueritatis erratis, qui putatis Deum credi aut meruisse noxium aut potuisse terrenum.

ne ille miserabilis, cuius in homine mortali spes omnis innititur; totum enim eius auxilium cum extincto homine finitur.

Aegyptii sane hominem sibi quem colant eligunt: illum unum propitiant, illum de omnibus consulunt, illi uictimas caedunt. at ille, qui ceteris deus, sibi certe homo est, uelit nolit: nec enim conscientiam suam decipit, si fallit alienam.

etiam principibus et regibus, non ut magnis et electis uiris, sicut [*]( 2 uultibus nos: uultus Pr, uultu Gelenius, cf. Terlull. Apol. 16 II Apim r: apen P, fort. Apin, ut habet cod. Riccard. in Plin. N. H. 8, 46, § 184 4 crocodilis edd. II beluis ceteris obelo notauit Vonck L. L. 58 6 uobis Vrtinus: uobiscum Pr, nostrum Bursian (Lindnerus cum plerisque obelo notauit) 8 crepitus Vrsinus; at cf. Petrone Sat. 117: strepitu obsceno.. uiam implebat 10 inpuditiae P add. 8. 1. ci: deleuit Heumann; ipse malim inpudica 11 omnis del. Heumann II praestat r 15 tedescit P j) proh r 16 pessimi facinoris r II nec et aetas r 23 nec P, nae edd. 27 at Vahlen: et Pr 28 conscentiam P )