In Hieremiam Prophetam Libri Sex

et uenient Chaldaei — aut ingredientur — proeliantes — siue uenient Chaldaei — aduersum urbem hanc et succendent eam igne et comburent eam et domos, in quarum domatibus sacrificabant Bahal et libabant dis alienis libamina ad irritandum tandum .

Tristibus laeta subiungit et post euersionem Hierusalem captiuo populo reditum pollicetur. primumque causas exponit offensae et insti furoris dei, ut, quanto maior culpa peccantium, tanto amplior in peccatores clementia creatoris.

ego, inquit, dominus deus uniuersae carnis; nequaquam cunctarum gentium ne [*]( 1 *Hier. 32 (39). 25 3 Hier, 32 (39). 12 9. 10 *Hier. 32 (39), 27 14 *Hier. 32 (39), 29 18 cf. Hier. 32 (39), 37—44 20 ct. Hier. 32 (39) 23. 29 35 22 Hier. 32 (39), 27T ) [*]( 2 manus P.Ap c. 3 ne La.c, alitos (os s. tos) P 4 forsitam L forsan v 5 quomodo—credebant om. M credidebant P manum V 10 absconditur P,La.c. 12 utr. manns Ap.c. cum Vulg. manum V pro manum v 13 capit V capient Vulg. 14 aut scripsi et codd. siue v et ingredientur ut glossema e p. 431, 11 huc illalum delendum siue p et ingredientur ut glossema e p. 431, 11 huc illalum delendum censet Engelbrecht preliantes V praeliantes P (= p. 430, 22) sine om.v 15 Cūaldaei om. Maduersus v 16 ignem (m s. u., sed eras. om. v 15 Chaldaei om. M aduersus v 16 domus MV 17 do- uid.) L igni. (ex ignem) A igni Vv cum Vulg. domus MV 17 dogmatibus P libant Ma.c. dis M.Aa.c. alibi captiuum populum mitusuel p. r. diis LVP,MAp.c. 18 aliis. Ma.c. 19 captiuum populum Va.c. 21 ut om. M qaanta P amplius M,Aa.c.22 peccatoris P )

numquid mihi erit difficile — aut inpossibile aut certe abscondetur a me — omne uerbum? et supra diximus: quae apud homines inpossibilia, apud deum possibilia sunt, \'uerbum\' autem hic et in multis aliis locis pro \'rebus\' debemus accipere. quid est autem, quod factum est uerbum: propterea haec dicit dominus? quid enim pracecsserat, ut causalem coniunctionem poneret dicens: propterea haec dicit dominus?

\'quia\', inquit, Ccurae meae est omnia regere, uniuersa disponere et reddere singulis iuxta uias suas, idcirco ego tradam ciuitatem istam in manu Chaldaeorum et in manu regis Babylonis et capient eam\'; primum enim uallatur exercitu et absente capitur Nabuchodonosor Sedeciasque ducitur Keblatha et ibi regi traditur.

et uenient, inquit, Chaldaei proeliantes aduersum urbem hanc c. [*]( 1 cf. Ex. 3, 6. Matth. 22, 32. Marc. 12, 26. Luc. 20, 37 2 Hier. 32 (39), 27 3 cf. Hier. 27 (34), 5 (4) 8. 9 *Hier. 32 (39), 27 10 cf. p. 424, 14. *Luc. 18, 27. cf. Matth. 19, 26 12 cf. Hier. 32 (39), 17 Luc. 1, 37. Hieron. in Esai. 39, 2 p. 477 13. 15 Hier. 32 (39), 28 16 ct Sap. 15, 1 17 cf. Hier. 32 (39), 19 *Hier. 32 (39), 28 21 cf. Hier. 39 (46), 5. 52, 9. IV Reg. 25, 6 Hier. 32 (39), 29 ) [*]( 1 ant] ut F 2 habraham Mp.e.m3; et add. V Isaac] et add. V inquicj dixit v 5 coafitentor MVP,Aa.c. 6 cidere P; sed add. s. u. m3M prophetious M 7 fugiant P,LMAa.c. 8 uso (v s. 0; sed o et v eras.; sus s. u. m3) M usu V erit om. e 9 ant inpossibile om. M absconditur LP; cf. p. 429, 10 10 diximus] quia add. s. u. w3A 11 dum Ma.r ∗∗possibilia (all.) M 12 debemna] ait add. P 13 autem Engelbrecht ait eodd. v 14 causale P 17 ergo VP,MA.r. 18 manus P,Ap.c. 19 manus Ap.c. 20 exercito Pa.c. nabucod. P,La.c. 21 sedecias V d∗citur (u s. ∗) L; in add. v reblatha. M )

sed hi, qui obsidebant urbem, ingredientur\', inquit, \'et capient eam et succendent et ad solum usque comburent\' — uerbum enim Hebraicum \'bau\' ambiguitate sui et \'uenient\' et \'ingredientur\' sonat — \'et domus, in quarum domatibus sacrificabant Bahal, idolo Sidoniorum, et libabant dis alienis libamina ad irritandum me, ut non errore religionis, sed contentione quadam et in creatorem contumelias facere uiderentur.

quomodo autem periturus scribitur mundus iuxta illud, quod scriptum est: caelum et terra pertransibunt eo, quod in maligno positus sit, sic et domus ipsae et loca, in quibus flagitia perpetrata sunt, irae dei subiacent. sunt, qui contentiose illud, quod scriptum est: (locus, in quo crucifixus est dominus atque saluator, spiritaliter Gomorra et Aegyptus uocatur,\' ad ipsa loca referant. alii uero uniuersum mundum sub nomine Aegypti et Gomorrae significari putant; ut enim [*]( 1 Hier. 32 (39), 29 2 *Hier. 32 (39), 29 4 Hier. 32 (39j, 2 p Hier. 32 (39), 24 \' 8. 11 Hier. 32 (39), 29 9. 11 Hier. 32 (39), 29 11. 13 Hier. 32 (39), 29 17 *Matth. 24. 35. *Marc. 13, 31 cf. I Ioh. 5, 19 20 cf. Apoc. 11, 8 23 cf. Gen. 19, 24. 25 ) [*]( 1 qui s. u. L 2 eiceλΥconfai(T s. f) A ecce ΗΥCƜΝΠa V eice aeaCONTa: P hoc est A 5 obsedebat La.e. 6 extructae MAV,La.c. adnersns P 7 manu MV chaldeeorum P 8 hii MP,Aa.r. obsedebant Lax. 11 ambiguitatis M.Aa.cm2 ambiguitati V,Pa.c. ingrediuntur P 12 domos v; cf. p. 429, 16 dogmatibus VP 13 sydonioram A libant F di.s L diis MVP.Ap c. 14 relegi. cois La.c. 15 creatore AVP,La.c. contumeliam MAVP contumelia r 17 terram MAa r. 18 ipsa Aa c.m3 21 spiritualiter Ap.c. gomurra M 23 pr. gomorre La c. gomurrae Mac. significare v alt. gomorrae Ma.r. )

[*]( 32 (39), 30 a )Erant enim filii Israhel et filii Iuda iugiter — sine soli — facientes mala in oculis meis ab adulescentia sua. Uerbum Hebraicum \'ach\' Aquila interpretatus est πλήν, quod coniunctionem \'uerumtamen\' significat, Symmachi prima editio et LXX et Theodotio \'solos\' interpretati sunt; secunda quippe Symmachi uertit διόλου, quem et nos in praesentiarum secuti sumus, ut diceremus \'iugiter\'.