In Hieremiam Prophetam Libri Sex

De generali transit ad speciale et, quid proprie praestiterit Israheli, breui sermone percurrit. qui posuisti, ait, signa et portenta in terra Aegypti, quibus afflicta est Aegyptus, usque ad diem hanc et in Israhel et in hominibus siue terrigenis.

hoc, quod dicitur: <usque ad diem hanc\'. posterioribus copulandum est, ut legamus: \'et in Israhel et in cunctis mortalibus cotidie tua signa conplentur\'; siue aliter: signa atque portenta non solum in Aegypto perpetrasti, sed usque hodie eadem tuae misericordiae fortitudo saluauit populum tuum et uniuerso generi humano creatoris subuenis potestate\'. et hoc notandum, quod \'Israhel\' ab \'hominibus\' separat atque \'terrigenis\' iuxta illud: filius primogenitus meus [*]( 3 *Hier. 32 (39), 20 13 cf. Hier. 32 (39), 17—19 14. 16 Hier. 32 (39), 20 17 *Hier. 32 (39), 20 Hier. 32 (39), 20 24 *Ex. 4, 22 ) [*]( 2 hominibus] omnibus V 3 siuè] in add. P terriginis Pa.c. 4 sicut] est add. (s. u. m2) MA,v cum Vulg. isrhi s. u. M 5 alt. in om. P alt. et om. P 6 pr. in om. v extentol excelso MVP, Aa.c.m2 8 lac et mel VP.La.c.Ma.c.m3 Aa.c.m2 9 possiderunt MVP,LAa.c. 10 obandierunt P ambulauerunt] et adll. 8. u. m3M . 12 uenerunt P uniuersa] omnia Yulg. 13 generale P specialem P quod V 15 porta Ma.c. 16 usque-dicitur (lin. 17) in mg. L 18 pr. et om. V all. in om. MP 19 cottidie V 21 odie La c. saluabit VP,Aa.c. 22 subuenisse M 23 nontandum P seperat P 24 meus primogenitus. )

et fecisti tibi nomen sicut dies haec: \'laudes\', inquit; ctuae totius orbis sermone celebrantur.\' et eduxisti populum tuum Israhel de terra Aegypti: pulchre dixit populum tuum\'; eo enim tempore, quo eductus est, domini imperiis seruiebat. \'eduxisti autem signis et portentis, quibus percutiebatur Aegyptus, et in manu robusta et in bracchio extento et in terrore magno,\' quando Mare Rubrum transeunti populo Israhel uiam praebuit et Aegyptium oppressit exercitum.

et dedisti eis terram hane, quam iurasti patribus eorum, ut dares eis, Abraham uidelicet et Isaac et Iacob. ergo non suo merito terram repromissionis, sed patrum accepere uirtutibus, terram fluentem lacte et melle; necdum enim solidum poterant cibum capere, sed melle et lacte nutriebantur infantiae uel certe melle et lacte, rerum omnium ubertate et abundantia. et ingressi sunt et possederunt eam. statimque inter possessionem et inoboedientiam nihil fuit medium; ubertas enim securitatem, securitas neglegentiam, neglegentia contemtum parit.

et non oboedierunt, inquit, uoci tuae et in lege tna non ambulauerunt. frustra ergo in heremo promisere dicentes: omnia, quaecumque dominus praecipit, faciemus, non enim in sponsione, sed in opere praemium est; ad retundendam [*]( 1* Hier. 32 (39), 20 2. 4 Hier. 32 (39), 21 5 *Hier. 32 (39), 21 6 Hier. 32 (39), 21 ,21. 22) 7 cf. Er. 14. 21. 22 9 Hier. S2 39 , 22 10 cf. Ex. 32. 13 etc. 11 cf. Hebr. 11, 9 12 Hier. 32 (39), 22 13 cf. Hebr.5, 12-14 15. 18 Hier. 32 (39), 23 21 Ex. U, ) [*]( 1 sicntj est add. s. u. m2A 2 urbis P et s. u. m2L .5 imno.M.AVPvantemJinadd.Mp.c.m3,fJ6pF.et$.\'tf.L 9op- pressis L H pr. et om. v 12 accipere p,LAa.c. fluente La.c. 13 lac MV,Αα.c. mel M poterat V cibum poterant P 14 pr. mel Ma.c.mi alt. Iacte et mell v 15 abundantiam L habundantia V habundatia P 16 possidemnt MVP,Αα.c. 17 inobidientiam La.c. 18 neglegentia eras. P conteptum La.c. contemptum cet. 20 ego P in heremo L interim cet. promisere in eremo v 21 precepit ns P praecepit Pv 22 sponsion̄ P premium Lα.c. )

omnia, quae mandasti eis, ut facerent, non fecerunt; et certe se facturos promiserant. et euenerunt eis uniuersa mala haec; \'mala\' patientibus, ceterum iuxta domini sententiam \'bona\', quae reddit unicuique secundum uias suas.

[*]( 2(39),24.25 )Ecce munitiones exstructae sunt aduersum ciuitatem capiatur urbs data est in manus Chaldaeorumqui proeliantur aduersum eam, a facie gladii et famis et pestilentiae et, quaecumque locutus es, acciderunt, ut ipse tu cernis; et dicis mihi, domine deus: eme agrum argento et adhibe testes, cum urbs data sit in manu Chaldaeorum? Decimus annus erat regis Sedeciae; ita enim scriptum est:

uerbum, quod factum est ad Hieremiam a domino anno decimo Sedeciae, regis Iuda; tunc exercitus regis Babylonis obsidebat Hierusalem et Hieremias propheta erat clausus in atrio carceris. recteque nunc dicitur: \'ecce munitiones exstructae sunt aduersum ciuitatem, ut capiatur. et urbs tradita est in manu Chaldaeorum nec habent, quos uincant, sed quos capiant: iam enim gladio, fame et peste consumti sunt et, quaecumque dixisti, uidemus esse conpleta; quomodo ergo [*]( 2 Hier. 32 (39), 23 4 *Hier. 32 (39), 23 6 Hier. 32 (39), 19 15 Hier. 32 (39), *1. 2 19 *Hier. 32 (39), 24 ) [*]( 2 est] ait add. s. u. mSM 3 non fecerunt om. V facturos se (se s. u. m3) M,v 4 uenerunt AP alt. mala om. P 5 facientibus Ap.c. bonam VP,Ma.r. qui AV, eras. M 7 extructae MA V,La.c. aduersua v 8 manu M manib; P 9 cbaldeorum V (saepius) praeliantnr M preliantur V aduersus MAv cum Vulg. 11 es] ei V ē P accederunt P tu ipse Vulg. et] tu add. (s. u., sed eras.) M,v cum Vulg. 13 manus AVPv cum Vulg. 14 sedeehiae A (semper) 16 iudae Ip.c.m2 17 obsedebat La.c. 18 clausus erat v clucuc La.c. =19 -que] quoque P extructae MAV,Pp.r. sunt exstr. adursus v ,21 manus P,Ap.c.v uincat P sed] aut v 22 pr. et om. v comumpti MAV, (p up.) L eosumpti (i ex e) P )

\'igitur non reprehendit. sed interrogat nec tam sibi quam aliis uult discere, qui sedebant in atrio carceris et forsitan taciti reprehendebant, quomodo idem propheta, quem uerum nuntiare credebant, et urbem dicat esse capiendam et agrum emat quasi possessurus.

[*]( 32 (39),26 29 )Et factum est uerbum domini ad Hieremiam dicens: ecce ego dominus deus uniuersae carnis; numquid mihi difficile — siue inpossibile — erit — aut abscondetur a me — omne uerbum? propterea haec dicit dominus: ecce ego tradam ciuitatem istam in manu Chaldaeorum et in manu regis Babylonis et capiet eam.

et uenient Chaldaei — aut ingredientur — proeliantes — siue uenient Chaldaei — aduersum urbem hanc et succendent eam igne et comburent eam et domos, in quarum domatibus sacrificabant Bahal et libabant dis alienis libamina ad irritandum tandum .

Tristibus laeta subiungit et post euersionem Hierusalem captiuo populo reditum pollicetur. primumque causas exponit offensae et insti furoris dei, ut, quanto maior culpa peccantium, tanto amplior in peccatores clementia creatoris.

ego, inquit, dominus deus uniuersae carnis; nequaquam cunctarum gentium ne [*]( 1 *Hier. 32 (39). 25 3 Hier, 32 (39). 12 9. 10 *Hier. 32 (39), 27 14 *Hier. 32 (39), 29 18 cf. Hier. 32 (39), 37—44 20 ct. Hier. 32 (39) 23. 29 35 22 Hier. 32 (39), 27T ) [*]( 2 manus P.Ap c. 3 ne La.c, alitos (os s. tos) P 4 forsitam L forsan v 5 quomodo—credebant om. M credidebant P manum V 10 absconditur P,La.c. 12 utr. manns Ap.c. cum Vulg. manum V pro manum v 13 capit V capient Vulg. 14 aut scripsi et codd. siue v et ingredientur ut glossema e p. 431, 11 huc illalum delendum siue p et ingredientur ut glossema e p. 431, 11 huc illalum delendum censet Engelbrecht preliantes V praeliantes P (= p. 430, 22) sine om.v 15 Cūaldaei om. Maduersus v 16 ignem (m s. u., sed eras. om. v 15 Chaldaei om. M aduersus v 16 domus MV 17 do- uid.) L igni. (ex ignem) A igni Vv cum Vulg. domus MV 17 dogmatibus P libant Ma.c. dis M.Aa.c. alibi captiuum populum mitusuel p. r. diis LVP,MAp.c. 18 aliis. Ma.c. 19 captiuum populum Va.c. 21 ut om. M qaanta P amplius M,Aa.c.22 peccatoris P )