Tractatus super psalmos

Sed propheta non audet in tantum se a peccato liberum effici uelle, ut non meminerit unum solum esse, qui peccatum non fecerit et dolus in ore eius non inuentus sit, et idcirco subiecit: usquequaque nimis. per modestiam scilicet confessionis et, ut non auferatur a se uerbum ueritatis, orat, et per honorem eius, qui unus tantum sine peccato est, ne usquequaque nimis a se auferatur, expostulat, quia se hominem meminerit, qui per naturae infirmitatem sine peccato esse non possit.

Et custodiam legem tuam semper in saeculum et in saeculum . nullum propheta uitae finem pertimescit. non enim concluditur fides sua , sed se in infinitatem temporum officio custodiendae legis extendit. scit et altare a Moyse in exemplum esse superioris altaris . scit et Aaron sacerdotem ad speciem esse ostensi in monte sacerdotis ornatum. Moysi enim deus dixit: uade, fac omnia secundum exemplum, quod tibi in monte. festinat ergo in leges illas aeternorum saeculorum. nam cum lex futuri umbra sit, necesse est corpus illud uerae legis aeternum sit. distinxit autem praesens officium ab indefessa illa perpetui officii iugitate dicens: et custodiam legem tuam semper in saeculum et in saeculum saeculi. cum ait: semper in saeculum, nullum in hac [*](18 Exod. XXV, 40. ) [*]( 1 karisma ex karissima R charissima p 4 qui add. m. 2 V ó nec dolua in ore eius non inuentus sit R et dolus in ore eias inuentus non sit V 7 auferatatur corr. m. 2 V 8 ne usquequaque — sine peccato esse in marg. infer. add. tn. 2 V 11 posseit corr. m. 2 r posset C 12 semper h. 1. om. VRC, sed cf. lin. 24 14 fides sua — temporum in marg. mfer. add. C e saeculis V1 & ee R 16 infmitatS (om. in) V infinitate (om. in) RC officium constituendae legis ostendit R, cf. infr. cap. 8 16 altare ex alte m. 2 V Moyse (om. a) R 17 ostensi (si in raa. 5-6 litt.) R 18 deus ait VCpE 21 illut r 22 aeternfl sit (d in ra.'I. 2-3 litt.) R aeternum V autem hoc officium p ab indefessS illa R 24 et in saeculum saeculi om. fORC 25 in saeculo 1* )

Nouit esse secundum euangelicum diuitem et pauperem Lazarum exemptae a corpore legem, per quam alia ab alia chao inpenetrabili separetur. secundum apostolum Paulum et resurrectionis esse quoque legem, in qua differt stella ab stella i n claritate. scit esse leges angelorum, alii, adsistentes Cherubim, deum indefessa. conlaudant, alii ante conspectum inuisibilis nobis dei tamquam lege officii proprioris adsistunt. nouit et pusillorum angelos deum cotidie ex quadam lege conspicere. scit utique esse aeternas leges et omnes eas se in illo saeculi custoditurum esse confidit, quia ea, per umbram sunt constituta, in hoc nunc saeculo semper obseruet.

Et ingrediebar in dilatatione: quia mandata tua exquisiui. non est angustus propheta; et superius iam dixerat: in uia praeceptorum tuorum cucurri, cum dilatasti . scit inter humanarum tribulationum passionem semper ad deum patulo esse se corde oportere. [*]( 8 Luc. XVI, 26. 10 I Cor. 15, 41. 14 Matth. XVIII, 10. 1 uitae V1 subreferendae R obliui = onis R 8 uere VR 4 in saeculom saeculi V tSquS in ras. R quod om. Cp 5 quadam ex quandam R nicissitudine ex uicissitudinS JR si futurum V 7 nouit ex nouist m. 1 r 8 Leazarum V e corpore C corpore V qu5 C ea 9 ho (corr. m. 2) V om. C separatur VC 10 et om. VCpe, sed cf. Lticifer ed. Hartel p. 379 quoque legem esse V quoque esse legem CpE differri R 11 ab stellS R1 a stella VC leges ex legis m. 1 R legiones V 12 cherubin V om. pE conlaudant ex laudant m. 2 V i. 13 conapectum ex conepeotu m. 2 V 14, pporis p propriores VR propioris e angelos faciem dfii Cp angelos faciem dei E quotidiae R 15 et eaa omnes pE 16 saeculi (ex saeculo corr. m. 1) saeoulum R 17 q{ supr. scr. R qui V constitutae R in hoc nunc saeculm R1 in huno nunc saeoulo V 19 mandata tua ex mandatum m. 2 V 20 exquisibi V1 21 niam (om. in) Rb 28 passionS R passionum P passiones VI Op E. )

Sed ambulans in latitudine propheta uersari in officio digno adeptae amplitudinis debet: et uersatur plane. sequitur enim: et loquebar in testimoniis tuis in conspectu regum et non confundebar. hoc officium dilatati cordis est, ut ex eo in abundantia doctrinae uerba procedant loquitur enim propheta constanter aduersus principes terrae deum praedicans. et quidem duplex significatio sensus huius est, quia secundum dominica praecepta oporteat a nobis [*]( 1 II Cor. 4, 8. 4 II Cor. 6, 12. o Ibid 16; cf. Lev. XXVI, 12. ) [*]( 1 quo id ipsum V 2 angnstati 0 anguatiati RpE cf. Sabatier 111, 736 hao ipsa amplitudine CpE 4 angustiamini RCpE nobis angustamini in om. VC angustiamini pE , 5 quoque om. Cpe profeta V prophetia R dicente RCpE cf. p. 425t 17 6 inhabitabo pE 9 dei om. p(A)e 11 exquiriui b 12 quotienscumque CpE 15 nostrae (fi) om. VRC sit 0 post seneus 1-2 litt. eras. R 16 cohartatur O coartamur V nobis om. V 17 animi ex animae m. 1 V animae CpE ad difficilia V cum add. m. 2 V 90 deba i. rtU. 3 R & Sbnlat plane (& S in uers. ineunt. add. m. 3f) R et ambulat plane VC 91 de testimoniis CpE, cf. p. 417,14 22 dilati R 28 in habundantia R inhabitantia VCpe. )

Et meditabar in mandatis tuis, dilexi uehementer. non solum igitur loqui nos in testimoniis dei conuenit, sed legis mandata omnia diurna meditatione retinere. neque tantum meditatio utilis est, nisi lex ipsa, quae in meditatione est, diligatur, neque diligere communi dilectione sufficiet, nisi etiam uehementer id, quod diligitur, diligatur. atque ideo hunc omnem perfectae rationis ordinem sermo propheticus percurrit dicens: et in mandatis tuis, quae dilexi uehementer.

Sed neque meditatio legis neque ipsa dilectio inpensa sufficiet, nisi fructum operum et uoluntatis efficientia consequatur. neque in hoc propheta cessauit; ait enim: et tuli manus meas ad mandata tua, dilexi ualde. [*](5 I Cor. 4, 8. ) [*]( 1 terrenorum V 9 cominus C 3 negantes se b 4 negamus C 5 et apostolus VCp fort. regnastis et om. Cp regnaretis VC fort. recte cf. Abh. IV, 85 8 suae R 9 gemina autem intellegentia = (eras. e) lectionS intellegentiae R geminautem intellegentia eleotionem intellegentie C geminam autem intellegentiae lectionem V geminam L. autem lectio intelligentiam pE 11 post intellegi un. litt. eras. R aut in ras., utruq; supr. scr. R 12 aut oum magis (cum add. m. 2) V eligatur ex legatur R 18 meditabor V, sed cf. lin. 20 15 diuturna E rainere R percensere pE 16 tantd V tant6 R 17 diligitur (i in / ras. 3) R om. C 20 percuourrit V 21 dilexi ualde Cpe 29 sed neque — ualde om. C eed neque ait enim om. pe 28 fructus V 24 et erexi manus pE 26 ualde om. pe. ) [*]( XXII. Hllar. Plet. pars I. ) [*]( 27 )

Omnis dei sermo, qui scripturis diuinis continetur. m spem bonorum caelestium uocat. atque ob id propheta in omnibus se dei praeceptis mansisse confidens constanter ait: memorare uerbum tuum seruo tuo. numquid promissi sui deus inmemor est? absit istud, ut aliqua subrepere in aeternam atque indefessam uirtutem humanarum infirmitatum genera credantur. sed propheta, qui promissis dei credidit, qui desiderio caelestium detentus est, qui contemptu praesentium futura sperauit, non ad memoriam uerbi sui deum admonet; sed, ut uerbi sui in se seruo suo memor sit, deprecatur, id est, ut ita dignus habeatur, in quo iam deus uerbi sui memor esse dignetur, quo in uerbo spem dederit. et spem non inanem esse oportet neque uerbis tantummodo praedicari, sed rebus [*]( 1 ea quae CE direxit V 2 sed mandatas humilitati C 4 officia semper ex officin m. 2 R officio C esse oportet p semper oportet esse E 5 ostii 7 exercitatio (om. et) CpE 8 frequentem CpE haec semper R et semper pE semper C 11 et ea futuris C amen add. C Explicit littera sexta incipit littera VII. V Finit R Finit Vau lit. VI. Lit. VII C Finit Vau lit. VI. incip. Zain lita VII. p 12 Zai VR 18 memor esto uerbi tui pE 15 in spem nos bonorum VR'b 18 uerborum tuorum R 19 istut V aliqua (a in ras. 3) R subripere V 21 dl promissis V 22 desiderium R 24 inter seruo et suo eras. 3 liit. R 25 in quo da d3 uerbi sui C in quo deus uerbi sui pb in quo uerbi sui t )

Et ad quidem omnia nos docemur; sed iam ipsis propheta perfunctus est dicens: est in humilitate mea: quoniam eloquium tuum uiuificauit me. h ae c ad spem refertur, quam sperare eum deus fecit. consolata est eum uero in humilitate, id est. cum contemnitur, cum , cum iniuriis uexatur, cum contumeliis inhonestatur sciens hanc sibi temptationum prae!sentium esse militiam. sed se inter haec suae bella spes a domino consolatur: uiuificatur autem per eloquia dei. scit in his excellentem esse in humilitatis gloriam ; scit animam eloquiis dei refectam tamquam pabulum aliquod in se aeternae continere. non mouetur in eloquiis dei uiuens inani superbientium gloria. nouit enim indigentiam suam eorum esse opulentia ditiorem. scit ieiunia sua caelesti atque euangelica benedictione saturari. scit humilitatem suam glorioso esse honoris praemio munerandam. atque ita subiecit: superbi inique agebant usquequaque: alegeautem tua non declinaui. inter nimias et consummatas superborum iniquitates — ualde enim inique agebant - nullo propheta deflexu a dei lege declinat.

Sed non declinantem a dei lege oportet esse memorem iudiciorum dei. in omni enim nostrae genere memoria nobis diuini iudicii inserenda et continenda est, ut, cum aliquid agimus, residente in nobis iudicii memoria uel numquam potius [*](1 incidant ex incident m. 2 V infirmitatea ex infirmitatis (et sic in uoeabulis seq.) R 2 praesentes V 8 potestatis R consulemur V 4 et ad — docemur om. Cpe 6 qffl R quo (cf. Wattenbach p. 66 et iñ Sabatier II, 236) C q = p quia E 7 uiuificabit RC referetur C q; eperare C q sperare p quae sperare e eum quam dfii r eum dill C eum in dffl pe 8 collata V uero est eum E 9 inriditur R1 fort. recte qf. p. 409,12 10 temptationem R 13 in his scientem R 14 di tx d! m. 2 V tamquam paulultl C 15 aliquod ex aliquam m. 2 V aq4 C aliqft p 18 satiari (sati in ras. 7-8 litt. m. 3) R 19 atque ideo E 22 nullo ex nullu R 23 a lege dei E 24 sed non — dei lege om. Cpe oportet esse eum memorem Cpe. ) [*]( 27* )

Deinde sequitur: defectio animae tenuit me a peccatoribus derelinquentibus legem tuam. uirtutes propriae prophetae huic ad spem uitae non sufficiunt, neque. quod spem in dei - uerbo habuit, neque quod in spe eadem se consolatus est, neque quod dei uiuificatur eloquio, neque quod non declinat a lege, neque quod se per memoriam iudiciorum adhortatur: quin etiam dolore humanae impietatis fatigatur et ob inreligiosas hominum impietates est sanctus enim quisque cum , non humilitatis suae, qui est, sed eius, qui , miseretur: ut a uesano filio pater, ut ab amente aegroto medicus contumeliam passus dolorem non ex eo, quod perpessus erit, sentit, sed ob id, quod ille, quem sanum esse cuperet, iniuriam sibi uesanus intulerit. membro autem uno aliquid patiente secundum apostolum [*]( 24 I Cor. 12, 26. ) [*]( 2 quisque V cf. praef. 3 profitetur propheta E sum post memoratas om. V 4 exortatus sum VR hino nunc V hic nunc Cpe 6 non etiam saeculum saeculi R 7 in supr. scr. R coartatuB (UB ex is) R hortatue Cpe 9 instantium (postea eras. eat) R 11 animi Rb 13 suae in R eras. 14 in dei uerbu R in uerbo dei VCpE neq. quod V nec quod Cp 16 ee conlocatus est R se collocatus est V conlocatns est Ce consolatus est p neque quod — eloquio in marg. sup. add. ee m. 2 V 16 qdp memoriS p quod semper memoriam (memoril R) VR quod Bp3 per memoriS C quod semper memoria b sed cf. aupr. lin. In 17 iudioiorum dei pE quin etiam add. m. 2 V dolorem R hortatur (add. m. 2) dolore V 18 inreligiosos V hominum iniquitatea VCp 90 huius VCp misereretur R uaeBano V 21 medicus ex medicis R 22 sentit om. V 23 illii RC illum V cupierit (eri in ras. m. 3) R .24 ali = quit R. )