Tractatus super psalmos

Introeuntibus enim aquis usque ad animam subiectus morti crucis fiebat, cum passionum uniuersarum impetus usque ad mortem animae perrumperet. in aquis autem insectationes populi motusque gentium significari solere non dubium est, cum dicitur: torrentem pertransiuit anima mea, uel illud: et pertransiuit anima mea aquam inmensam. sunt et aquae harenosam domum subluentes eamque in casum ruinamque pellentes. hae ergo nunc aquae usque ad animam intrantes ad precem eum orandae salutis coegerunt.

Verum ineuntium harum passionum non aliunde quam ex adsumptione carnis et uirtus est et potestas. non enim incidere in deum hic infirmitatum nostrarum terror ualebat, aut exerere se nisi in carne corporis nostri, tamquam in subiacente materie, potuerant passiones. porro autem haurienda fuit natura caelestis, ut exinaniens se ex dei forma in formam serui hominisque decideret. et ideo usque ad animam aquae penetrant, quia substantia ei non sit infixo in limo profundi. non utique substantia ea non erat, quae adsumpta habebatur, sed quae se ipsam inaniens hauserat. nullo autem modo se caruit, qui se ipsum exinaniuit euacuans; nec tamen idipsum uidebatur exstare, quod iam in aliud se euacuando concesserat. non est ergo substantia per id, quod infixus est in limo profundi. primus enim homo de limo terrae; et secundus Adam in huius limi profundum de caelis descendens se ipsum tamquam ex alto ueniens defixit. euacuans ergo se, quippe cui substantia [*](5 Pa. CXXIII, 5. 6 Ibid. ) [*]( 2 crucis ex crocis m. 2 V 8 insectationis V motasque V 5 quod dicitur P pertransibit V sed cf. infr. CXXlII, cap. 6 mea add. m. 2 V 6 pertrasibit animS meam quam V 7 arenosam PE domum add. m. 2 V subruentea ex subluentes m. 2 P 8 pellStis V hae ex heae m. 2 V hae = (eras. o?) R haec P 9 intratis T* coeperunt V 12 incidere in deum ex incidere in diim in deum R incedere in dm V 18 se a add. m. 2 V carne add. m. 2 V i tubiacentem materie V subiacente materiae R in subiacente materia E 14 passionis VP porro aut V 15 forma in om. V 16 hominesque decederet V 17 paenitrant P1 penetrarit V infixa (ex infixo m. 2 P)P'e infimo V 18 ea non supr. scr. m. 1 R 19 inaniens = = - erat P 20 exinaniuit ex exinabit m. 2 V 21 euacuando (om. se) ex seuacuamdo m. 2 V 28 de terrae limo VP adham V1 25 ueniens deficiens defixit V. )

Sequitur enim: ueni in altitudinem maris, et tempestas demersit me. imitator ille et dominicae mortis et temporis Ionas mari mersus cetoque susceptus non tam in mari se, quam in inferno positum testatur: clamaui in pressura mea ad deum meum, et exaudiuit de uentre inferorum clamoris mei. et quamuis eum cetus ad speciem infernae mortis hausisset, ait: introiuit caput meum in scissuras petrarum, descendi in terram, cuius serae tenaces et aeternae. sancto etiam Iob post illum uniuersarum passionum gloriosissimum bellum, cum dignus iam esset eloquio diuino scientiaque naturae, post confracti intra se maris portas rugientesque eius in matris suae uentre terrores, rursum quid etiam in mari significaretur, dominus reuelauit dicens: uenisti autem super fontes abyssi, aut in uestigiis maris ambulasti? aperiuntur autem tibi prae timore portae mortis, in uestigiis utique maris, tamquam [*]( 13 Ion. II, 3. 16 Ibid. 7 (LXX). 28 Iob XXXVIII, 16 sq. ) [*]( 1 non iam om. V uerbCL etiam V 2 discendit V in eo P 4 terraenaeque R terraeneque V 5 uirtute in ras. m. 1 R uirtutS P 6 conexionis (e in ras.) P conixionis V1 non om. V 7 potiotrS ui Ul tamquam V potiore uita quam R potiorem uitam quam P confixam P 8 poBS & per corr. m. 1 R inferna (om. in) V 9 discendens V. 12 mersus ex mensus P oetoque ex cytoque P coetoque ex coetuque R estcoetoque ex estoque m. 2 V n tam supr. scr. P 13 quam in ex quam m. 2 VP positus V 16 clamoris mei V cf. Sabatier II, 937 clamorea mei R clamores meos PE 16 introibit r capud VR 17 discendi T senae VRP 18 tenacis V et supr. scr. R om. V etiam ionae (nae add. m. 2) V illum V ilIil R illud PE cf. Stud. 1889 p. 318 21 rugientiaque V matris ex maris R terroris V is fontis V1 aut in ex autem in m. 2 V 25 itaq maris R. )

Non tamen tacitus eorum, qui se ipsos diabolo praebituri erant uelut ministerii arma peccato — quippe qui et nonnumquam consilia initae mortis suae exprobrauerit et stans in templo saepe clamauerit et eleuatis ad deum frequenter oculis intenderit, ut ad unumquodque diuinitatis suae opus maximum adspectarent — intellegitur ad patrem; ob quod sequitur: laboraui clamans, raucae factae sunt fauces meae: defecerunt oculi mei, dum spero ad deum meum. infirmitates nostras suscipiens portansque peccata usu et consuetudine [*]( 5 Pa. XLI, 8. 9 Ion. II, 4. ) [*]( 1 altitudine P latitudinem V 2 n5 cum profundo maris V ne- 'r cesge est in profundo mortis R 4 in add. m. 2 V pofnndum R profundo ex profundus m. 2 V 8 aeris ex serris R serris VP cetus ex cytue P cytua V coetus R haud ex haut P aut VRl 9 conquaestus est VRP suspgsionis V 10 fluctus auiassi (ass in ras.) super r transiebant VRP et ed. uet. usque ad Par. 1.572 transibant ed. rec. 11 maria ipsius P demersus (om. est) V 12 aduersariaque V aduersariumq; a aduersariarumque Pb depraessus VP est om. P d 13 tacitus (tacit in ras.) R tacitu V taciti P tactu a iabolo curro m. 2 V 16 exprobauerit V 17 ut ad unum ut ad quodque r adspectarent coni. Bened. aspectaret P adspectare VRe 18 intelligeretur Re hoc ad et patrem V ob quod (hoc supr. scr. m. 2) P 20 speraui dm V spero in deum PE infirmitatis VI 21 consuetudine (consuet add. m. 2) V. )

Sed illo uel paterni nominis magnificentiam testante uel humanae salutis opus moliente odia in eum multiplicantur in cassum. sequitur enim: multiplicati sunt super capillos capitis mei, qui oderunt me gratis. conualuerunt, qui persecuntur me inimici mei iniuste; quae non rapui, tunc exsoluere repetebar. numerus odientium ultra capillos capitis est multiplex, siue ob impiorum copiosam multitudinem, siue quia indigni sint dei cura — nam apostolorum capillos, quia tanta eorum deo cura est, scimus esse numeratos — siue quia infidelium numerus ultra numerum sit fidelium. nam cum decus capitis in capillis sit, et ecclesiae. quae corpus est Christi, in apostolorum decore omnis ornatus sit, super hoc capitis sui decus odientium est multitudo. oderunt autem eum gratis, id est causam odii non habentes. et [*]( 6 Ioh. XII, 44. 8 Ibid. XI, 41. ) [*]( a 1 humane corr. m. 2 rom. R defatigationis ex defitigationis P dee fetigationis ex defatigationis m. 2 V 2 laasitudinis V ommiserit r esuritionis ex tesumtionia m. 2 V 3 fauces om. V itaq, eras. R i e rauce corr. m. 2 V 4 maximae ex maximes R maximi - han T* 6 eum (om. in) R 7 misit me P 8 rursum V quia audisti R 11 mon liente ex molie m. 2 V odia supr. scr. m. 1 R 14 persequutur P iniustae VR que non ex qui non P 15 axsoluere V1 18 capillos o tanta (om. quia) V de corr. m. 2 V di P est sed scimus r esset scimus e 19 numeratoB = = = = quia (eras. siue ?) R 20 cum om. V 91 omnes V1 ornatus est PE 23 eorum gratis V odi corr. m. 2 V habentis F. )

In quo quia magnum diuinae sapientiae consilium explebat, crucisque mors in deo stultitia gentibus uidebatur, magnaque in eo caelestis terrenaeque spei expectatio inerat, subiecit: deus, tu scis insipientiam meam, et delicta mea a te non sunt abscondita. non confundantur in me, qui expectant te, domine uirtutum: non uereantur super me, qui quaerunt te, deus Israhel. insipientiae suae deus conscius est, et delicta sua abscondita ab eo non sunt: poenas scilicet insipientiae et delictorum, quas non rapuerat, repetebatur exsoluere. usque ad crucis autem stultitiam — id est, quia stultitia sit gentibus peccata nostra sic suscipiens — ut peccator et stultus gratis iniusteque uexatur. sed quia stultitiam atque delicta propter sapientiam nostram uitamque susceperat, ut et principem saeculi iudicaret et de peccato condemnaret in carne peccatum — cum quando in se, in carne scilicet corporis sui, in qua nihil inueniri poterat peccati, secundum quod ait: ecce ueniet princeps mundi et non inueniet inmequicquam, ueniens hic mundi princeps nihilque inueniens peccati tamen poenam, id est ius mortis, exeruit, per quod humanae mortis auctor, quia in auctorem uitae peccati nescium mortem [*]( 6 Rom. VID, 8. 23 loh. XIV, 30. ) [*]( 1 conualiscentis V 9 rapuerat ex rapuerunt m. 2 V 8 expetebatur V exsolnere ex exsoluerunt m. 2 V 6 est om. V 7 in carnem V ft 8 explebat consilium Pb 9 mortis P etultiti corr. m. 2 V 11 tui scis V 12 absconsa R expectant te ex expectate m. 2 V 13 ante domine eras. dne R 14 querunt V iatrahel V 15 poenascilicet R 16 rapuerat ex rapuerunt m. 2 V 17 quia stulta V quia stultum PE 18 auscipi ut (pi ut in rcu. P) PE 19 iniustaeque VR uexetur ex uexatur P 20 ut principem Pb 21 et peccato V 512 peccatom V1 is in quam V 26 nihilque ex nihil m. 2 V & nihil ex nihil m. 3 R 26 id est istius mortis R. 97 neaciuit R. )

Quod autem infirmitates nostras ad salutem generis humani ex paterna uoluntate susceperit, quia non uoluntatem suam facturus uenerit, sed uoluntatem eius, qui se miserit, patris, nunc quoque per subiecta declarat: quoniam propter te sustinui inproperium, operuit reuerentia faciem meam. exter factus sum fratribus meis et hospes filiis matris meae: quoniam zelus domus tuae comedit me. non fuit ergo in unigenito deo naturalis infirmitas, sed adsumpta, quia propter eum haec inproperia susceperit passionum. quamquam ne in naturis quidem hominum inest necessitas aliqua peccati; sed ex adpetitu uoluntatis oblectationeque uitiorum peccati usus adripitur. et ideo dominus non se rapuisse, quae ut solueret repetebatur, ostendit; quia ea, quae contra naturam sint desiderata, rapiantur, soluturis omnibus quadrantem nouissimum talium debitorum: et ob hoc orationis dominicae praescripto remitti nobis debita deprecamur. sustinuit [*]( 6 Matth. XIII, 17; Luc. X, 24. ) [*]( 1 et haec E caro omis (omis eras.) R omnis caro E 2 aeterno V 5 aut pudere PE 6 sit (it in ra.q.) R illut F profetae R profit=se (in rOR. fuit i) V 7 quae uos auditis Pb quae auditis uos e 9 infirmitatis V 11 ne ex me m. 2 V 16 p supr. scr. P 17 reuerentiam V1 faciem add. m. 2 V 20 I V om. R 23 ex om. P et oblectatione uitiorum a Pb 24 dfns add. m. 2 V 25 que corr. m. 2 V petebatur P 96 deaiderata (ta in uers. exeunte add. m. 3) R 27 nonissimum ex nouissi m. 2 V et ab hoc V 28 depraecamur V depre == HH camur R. )

Hoc igitur pudore coopertus ob deum fit alienus a fratribus suis et filiis matris suae hospes efficitur, a uitiis scilicet eorum, qui sibi secundum carnem consanguinei habebantur, alienus, dum nummulariorum mensas templum ingressus euertit, dum nundinas ouium ac boum prohibet, dum uendentibus columbas, cur domum patris sui domum fecerint negotiationis, exprobrat. zelo enim domus dei peruasus haec egit. est autem haec amoris pii indignatio, ut eorum, quos diligimus, contumeliis tamquam zelo efferuescente moueamur. hoc enim pollutae domus zelo, ut euangelium — sicut superius docui — testatum est, turbam omnem ementium ac uendentium templum ingressus eiecit. zelo autem dei etiam usque ad mortis seueritatem et finem placuisse, laudabile est.

Per hanc igitur exprobratarum his cupiditatum indignationem omnium in eum maledictorum congesta conuicia sunt. quacumque autem in impios dirigi solent, haec in eum opprobria sunt relata, cum blasphemus, cum Samaritanus, cum Beelzebub, cum daemonium habens dicitur. id enim subiacet: et opprobria exprobrantium te ceciderunt super me. blasphemiae opprobrium ei potius, qui deo contumeliam [*](2 n Cor. 5, 21. ) [*]( 1 dum alienum ex alienum m. 2 V 2 dum secundum ex in secundum m. 2 V nesciunt pate V 8 dum sit V 4 dum ipse VP exprobratur (ra in ras.) P exprobatur R ipse ex ipsum m. 2 V 5 tum cο̄tumelias V 6 alienus = a P 9 alienas P alienas a alienans VR a templum euertit ingressus V 10 boum corr. m. 2 V 11 qur R fecerit VlP 18 indignationum eorum V 14 efferuescente ex enimferuescente m. 2 V efferuescentem P 17 et om. VRP 19 cupiditatium V 20 maledictorum ex maledictarum R congesta om. r 21 autem add. m. 2 V obprobria RP 22 blasfemus VRP 23 belzibul V enim (nim in ras.) V subiecit (e in ras., it ex et m. 2 n r V PE 24 opprobia V obprobria et sic etiam infr. R 25 blasfemiae VR. ) [*]( XXII. Hilar. PJcU pars I. ) [*]( 21 )

Ipsa etiam ieiunii continentia recidit in opprobrium, cum a diabolo temptatur, cum in templi pinna locatur, cum supra montem fertur, cum postremo ad adorandum satanam totius mundi ambitione temptatur. flet interdum et ingemescit et tristis est, et id ipsum ad infirmitatis tribuitur exemplum. omni denique generi hominum et obtrectatio efficitur et canticum. ipsi enim, qui in portis orandi uictus causa sedeant, oblocuntur et detrahunt, et in eo ebrii psallunt. haec autem omnia uel secundum gestorum fidem uel secundum humanae consuetudinis modum in se ita gesta esse conqueritur: et operui in ieiunio animam meam, et factum est mihi in obprobrium. et posui uestimentum meum saccum, et factus sum illis in parabolam. aduersum me detrahebant, qui sedebantinporta, et in me psallebant, qui bibebant uinum. fuit itaque ieiunium ei in obprobrium, quia per esuriendi obprobrium usque ad adorandi satanae contumeliam temptatus est. uestis autem de sacco habitus est luctus. luctus uero omnis adfectus in fletu est. et cum Lazarum excitaturus inlacrimat, infidelitatem humani generis lugebat: in habitu enim luctus flendi significatur adfectus. quod autem non Lazarum, cuius et morte laetatur, quem [*]( 5 Rom. XV, 3. ) [*]( 1 ingeritur ex igitur m. 2 V daemoni = R a supr. scr. R 9 est obprobria V quaecumq: omnia P 3 sint E qui dfio V 6 reccidit ex recidit m. 2 V cQ a P quo a V 7 zabulo VP quo in V 8 ad supr. scr. R satana VsatananP 9 Sbitione Rhabitatione b fle = t P ingemisoit V1PE 10 tristes eat V1 ad firmitatis T* 11 deneique corr. m. 1 V 18 obloquuntur PE 14 gestorum — secundum in marg. inf. add. m. 2 V 16 in ieiunio ex inienio m. 2 P 19 qui sedebant add. m. 2 V in portam V 20 biberant ex ibierant m. 2 V ei in ras. R 21 usq. adorandi V 22 contumeliam (liam add. m. 2) V 28 omnes effectus V et add. m. 2 V 24 lazarum ex ladiaram r (et sic infr.) 25 post lugebat eras. et R in habitantia enim luctu R effectus e 26 cuius et ex cum m. 2 r. )

Sed inter has omnium de se et obtrectationes et contumelias humanae salutis sacramenta peragebat; et salutem a deo homini, quem adsumpserat, deprecatur. id enim sequitur: egouero oratione mea ad te, domine; tempus beneplaciti, deus! in multitudine misericordiae tuae exaudi me, in ueritate salutis meae. eripe me de luto, uti non haeream, et libera ex odientibus me et de profundo aquarum. non me demergat tempestas aquae, neque absorbeat me profundum, neque contineat puteus super me os suum. ceteris in contumelias et opprobria eius intentis ipse oratione sua totus ad deum est: susceptas quidem infirmitates nostras in se habens, [*](11 Luc. XXIV, 18. ) [*]( -1 exciturus F1 2 sed eum (eum add. m. 2) V resurrextionis T' 3 in parabola P 4 proficit ut et R1 proficitur et V dooumentum E 7 infirmarum V infi = morum P 9 nullum = genus (eras. s) R h 10 cleopas P cleopas VR aqui R 11 scribitur V 12 es inser. m. 3 R et supr. scr. RP 13 in his diebus R unius in cognitione . om. V 15 hos V1 5nes V et ob hoc obtrectationes Y contumeliam V1 16 sacrametum V1 et = salutem R 17 depraeoatur VR 18 post uero del. omnes m. 2 V orationS meam RPe a te R 19 in mQltitudinem P 20 salutis tuae RPE cf. infr. cap. 1.5 eripe me ex eripe meae m. 2 V 21 ut R heream P habeam V et libera ex odientibus me om. RP 24 puteos V1 25 contumeliis R opprobrias F1. ) [*]( 21* )