Tractatus super psalmos

Et huic quoque psalmo addendam hanc septuaginta superscriptionem putauerunt: psalmus Dauid in Goliam, cum neque in hebraicis libris reperiatur neque translatores alii quicquam aliud quam simplicem titulum praescripserint, id est: Dauid. quod non sine spiritali ratione effectum fuisse psalmi ipsius textu docetur nihilque hic psalmus proprium habet, quod ad gratulationem perempti Golise possit referri, cum magis illic et gestis et tempori multa contraria sint. cum enim dicitur: subiciens populum meum sub me, numquid tum Dauid rex erat? aut quis tum ei populus subiectus est, si allophylorum non erat suus? sed ne ipse quidem Israhel Saul adhuc regnante poterat esse subiectus. deinde et illud: domine, inclina caelum et descende; tange montes et fumigabuntur, corusca coruscationes et dissipabis eos, quae esse intellegetur ob humani belli tempus oratio? aut cum [*]( 1 dns n ihe xpf G per dominum nostrum I. Chr. R dominum* nostrum I. Chr. pE Explicit psala CXLII incipit psals CXLIII G Explioit psalmus CXLII incTp CXLIH R incipit liber sancti Augustini ad Honoratum de gratia noui testamenti p. In G deinde 4 lin. uacant et incipit quinta a uerbis dauid in goliam cum neque; in R sequitur titulus Psalmus Dauid litt. uftcial. exaratus; in sacro textu titulo adiuncto R h. l. habet manus meas in praelium et digitos meos ad bellum, sed cj. irifr. p. 815, 6 h 10 in goliam GE in gloriam R 11 ebraicis G haebraicis R reperriatur G repperiatur R alii om. R (01). 12 quisquam G 18 tum et populus G allofylorum R illofilorum G 19 saul G sahul R 20 regn* nec poterat Gf domine orn. G 21 caelum G coelos e caelos u tuoB Rb f«m*g*buntr G (cf. Sabatier JI, 278) fumigabunt RE. )

Adfert autem plerumque nobis difficultatem intellegentiae ratio latinitatis, quse nominibus pronomina non est solita prseponere, ut in Dauid nomine accidit. cessante enim pronomine incertum est, utrum in illum aut per illum psalmus extiterit. cum enim scribitur psalmus Dauid, utrum ab illo dictus sit aut propter illum, ambiguum facit nominis sola perscriptio. Grsecitas uero cum per Dauid psalmum scriptum esse significat. ita titulum scribit: xpaXfiogrovdavid; at uero cum de Dauid uult psalmum, qui sit scriptus, intellegi, ita superscribit: ipalfuk zcpdavid, discernens per utriusque pronominis propriam significationem, utrum Dauid scripti psalmi auctor an causa sit: ut superscriptio psalmi istius continet: zojAavtd — ita enim habet est, quod propter eum uel illi potius quam ab eo scriptus [*]( • 1 Golia E hae ex haec R heae G 2 eripe me GE eripe R 4 illud GRa istud e 6 intellegentia G 6 haec in hebreicis libris ita non sint G nec in haebraeis libris ita sit RE 7 oeteri om. R(G f) 8 addiderunt GR seniores (io in ras.) R sermones (?) G 9 goliam GR reb; 11 = gestis R reliquiatis (?) G 12 conoiperet G 13 plenam quo nobis G nobis plerumque R 14 proponere G 15 praenomine A. 1. GR 18 sit aut G Ita ut R perscribtio G praescriptio RE 90 scribit G inscribi R psalmos tu, dauid G IAAMOC TOY AAYAA R 21 psalmos to dauid G IAAMOC CJAAYIA R 28 an causa G in causa R 24 to dauid G TUAA R ita enim habet id eat Bened. uia enim habet id est R enim habet id eet G id enim eat e 25 per eum G. )

Benedictus dominus deus meus, qui docet manus meas in bellum et digitos meosin pr“lium. si ob id gratulationi interfecti Goliae deputatur hic psalmus, quia dictum est: qui docet manus meas in bellum, accipiant exemplum personse hoc potius domini conuenire. nam in septimo decimo psalmo, qui totus ex persona domini consistit, id ipsum dictum ita meminimus: qui doces manus meas in proelium et posuisti ut arcum aereum brachia mea. quod autem nihil in illum Dauid referri possit in omni psalmo, maxime his dictis docetur: audiuit de templo sancto suo uocem meam et clamor meus in conspectu eius introiuit in aures eius. et commota est et contremuit terra et fundamenta montium conturbata sunt. et illud: clamauerunt, nec erat, qui saluos faceret, ad dominum, nec exaudiuit eos. et comminuam illos ut puluerem ante faciem uenti, ut lutum platearum delebo illos. eripies me de contradictionibus populi, constitues me in caput gentium. populus, quem non cognoui, seruiuit mihi, auditu auris obaudiuit mihi. rebus ipsis inepta eorum intellegentia coarguitur, qui haec Dauid de se ipso dixisse contendunt: cum omnia in eum hominem, quem dominus in eo natus adsumpsit, secundum spiritalem rationem et gesta conueniant. [*]( 11 Ps. XVII, 35. 14 Ibid. 7, 8. 18 Ibid. 42 sq. ) [*]( 1 ex quo (= inde) GR ex qua E 2 dils Rn di G 4 profetae ore G et prophetae ore Rb et ore e 6 et digitos — proelium om. G 9 personae hoc GRa hoc personae. 11 id ipsum G id ipsud R 13 in proelio G cf. Acad. p. 24 18 in omni psalmo maxime G in omni quidem paalmo sed maxime RE 20 ut puluerem GE, om. R 21 illos G (cf. p. 33, 7) eos RE eripies GE eripe R 22 in capud GR 244 auditu G (ef. Sabatier ll, 37) ad auditum RE inepta RE in prima G 96 quia haec R. )

Manus igitur eius edoctse ad bellum sunt, cum saeculum uincit: ego enim, ait, uici mundum; cum extensus in crucem inuictissimis armis ipsius passionis instruitur: et posuisti, inquit, ut arcum aereum brachia mea; cum de omnibus uirtutibus ac potestatibus in ipso se tropseo gloriosse crucis triumphat: et principatus et potestates enim traduxitcum fiducia triumphans eos in semetipso; cum dissidentia inter se caelestia et terrena pacificat: et in ipso, inquit, reconciliari omnia in eum, pacificans per sanguinem crucis suae siue quae in terra sunt siue quae in cselis. ad hoc igitur bellum manus eius edoctae sunt, in quo arcus serei certamine uincunt, dehonestatione potentes triumphantur, pace reconciliantur inimica. sed post manuum bellum succedit et digitorum praelium. omnis enim in eo habitus et pugna passionis ostenditur. manus enim extenduntur et digiti configuntur in palmis: uetus scilicet chirographum secundum apostolum delens et adfigens illud croci etiam eas partes manuum commemorat in pr“lio, cum quibus omnia ueterum criminum peccata confixa sunt.

Dehinc sequitur: misericordia mea et refugium meum, susceptor meus et liberator meus es t U, protector meus et in ipso speraui. carent ista difficultate. omnia enim in euangeliis ista gesta ab eo atque dicta sunt, ut honorem maiestatis paternse per humilitatis nostrse confessionem, quorum habitum adsumpserat, prsedicaret

Illud autem, quod ait: subiciens populum meum • sub me, non ex persona unius Iudaici populi dictum existimandum est, cum uniuersitatem ecclesiae unum populum in psalmo alio nuncupauerit dicens: populus, quem non cognoui, seruiuit mihi. quod autem etiam hic, qui eum [*]( * 2 Ioh. XVI, 33. 6 Coloas. II, 16. 8 Coloss. I, 20. 29 Ps. XVII, 45. ) [*]( 3 passionibus R introitar (?) G? 4 braccia(?) G 5 trophaeo RE tropea G 6 triumfat GR 12 uincunt G uincitur RE 13 inimica GR inimici E 16 in psalmis G oirografum G cyrographum R 26 subiciens — dicens omisisse uidetur G 28 in om. R. )

Subditi autem ei sunt, cum dicitur: sicut dedisti ei potestatem omnis carnis, ut omne quod dedisti ei, det illi uitam ae t ern a m et illud: omnia data sunt mihi in caelo et in terra. data autem non tum ei primum, quia iam in mundo erat, per quem mundus erat factus, qui gloriam repetit, quam ante constitutionem mundi habuerat apud patrem; sed data post hominis adsumptionem, quia ita dictum est: qui cum in forma dei esset, formam serui accepit: propter quod exaltauit illum deus et donauit illi nomen, quod est super omne nomen. quid ergo uel cui donatur? non ei utique, qui in forma dei erat, donatur, ut dei forma sit; erat enim et, quia erat, iam non egebat hoc dono. sed fuit causa donandi, quia, qui in forma dei erat, formam serui accepit et se de forma dei euacuans, formam serui adsumens usque ad mortem ob“diens fuit. ob“dientise ergo illi, per quam habitus seruilis adsumitur, [*]( 1 lob. I, 11; 10. 7Deut. XXXII, 8 sq. 15 Ioh. XVII, 2. 17 Matth. XXYEI, 18. 22 Phil. II, 6 sq. ) [*]( 2 non cognouerunt R 4 quem non cognouit R quem cognouit E fort. et qui sibi 9 populus iacob G iacob RE 10 et funiculum G funiculus (s in ras. a m. ,'i) REcf. Abli. IV, 77 11 in aeternam hereditatem GR in hereditatem aeternam E 15 dedisti ei G dedisti eis R 18 non tum R nondum E 19 per quem mundus erat GE om. R 20 mundi om. G 23 & propter quod R 26 quia erat ex quia era R. ) [*]( XXII. Hilar. Pict. pan ) [*]( 52 )