Tractatus super psalmos

Idcirco absorti sunt continuati petrse iudices eorum. petram non nouimus nisi Christum et quia dictum est de eo: petra autem erat Christus. quo adueniente, cum se hi peccatorum electi et iudices ipsi continuabunt, absorbebuntur. mors enim tunc et corruptio et peccatum absorbebitur, ut scriptum est: absorpta est mors in contentionem. ubi est mors aculeus tuus? ubi est contentio? aculeus enim mortis peccatum. absorbentur autem continuati petrae horum iudices cum illo suo principe, de quo dictum est: et tunc reuelabitur ille impius, quem dominus Iesus interficiet spiritu oris sui et euacuabit eum praesentia aduentus sui. per hanc ergo aduentus domini praesentiam euacuabuntur absorpti et absorpti iudicio sanctorum. sequitur enim: audient uerba mea, quia potuerunt. potuerunt uel absorbere uel audiri. in praesentia enim domini absorbentur propheticae ueritatis arguitione et impise suae falsitatis obprobrio. [*]( 14 I Cor. 10, 4. 17 I Cor. 15, 54 sq. 21 II Thess. 2, 8. ) [*]( 1 eadem Eidem (m in ras. 3) R (Gl) 4 placita sunt sibi E nisi q a 6 sumministrat R quiadhoc corr. m. 1 R 8 uoluptate peccandi G uoluntate peccandi RE 10 istorum G eorum RE quamdiu illis beneplacitum sit non pec*#*** G (if. Draeger hist. Synt. II, 61i, Petsckmig Viclor Vito p. 15, 5) quamdiu illis beneplacitum fuerit peccare (a ri rorr.) R quamdiu beneplacitum illis fuerit peccare E 12 absorpti E 13 nisi xpum G et quia G quia RE 15 cum se hia (?) G cum ei hi e absorbebunt** G absorbentur RE 16 absorbebitur E absorbetor R 18 mors R om. E 19 peccatum R peccatum est E 27 audiri Raudire E. )

Neque solum audient uerba, quae possunt, sed etiam id, quod sequitur, his accidet: tamquam crassitudo terrae eruptum est super terram. quod autem crassitudo impietatis et uitiorum aut comes sit aut causa, propheta testatur dicens: incrassatum est cor populi huius. sed et Moyses inreligiositatem populi insolentis pronuntians ait: manducauit et bibit Iacob et repletus est et incrassatus est et calcitrauit dilectus. uirtutem dicti huius ex ipsa terrae natura absolutius intellegemus. namque scimus crassiores pinguioresque terras in eas scrobes, e quibus effossse sunt, ex solido non redire, quia erumpente earum crassitudine rursum ipsarum sunt incapaces. itaque secundum id, quod ait: tamquam crassitudo terrae eruptum est super terram, docuit exemplo, quia omnis terrae nostrae, id est corporis crassitudo ex naturae suae lege uitiis effossa erumpit et capax sui non est, in perniciem suam, ne in se reformari possit, exsestuans.

Erumpente autem hac crassitudine super se habet maerorem propheta dicens: dissipata sunt ossa nostra secus infernum. se dissipari, se dispergi, se secus infernum abigi in peccatorum calamitate existimat. si enimunum membrum conpatitur, conpatiuntur et omnia membra. omnes enim inuicem unius corporis membra sumus, ut et in altero psalmo ait: dispersa sunt omnia ossa mea, non utique ea ossa, per quae corpus nostrum in hanc firmitatem uirtutis suae continetur; sed quia omnes unum corpus sumus et inuicem membra sumus, corporis nostri ossa sunt ceteri.

Vellet potius non erumpere crassitudinem terrae eorum neque dissipari ossa secus infernum, sed omnes magis hac, quse consequitur, uoce uti: quia ad te, domine, oculi mei: in te speraui, non auferas animam meam. custodi me a laqueo, quod statuerunt mihi, et a scandalis [*](5 Matth. XIII, 15. 6 Deut. XXXII, 15. 21 I Cor. 12,26. 24Ps.XXI,15. ) [*]( 3 eruptum Rb cj. Sabatier II, 274 erupta e 12 rursum R rursus h rerum e 18 merorem R 20 inferum altera loco R 22 omnia mem- L hra e membra R omnia h 26 continentur II 29 inferum R 30 uoce uti Jl uoce uoti uti E 32 quod R cf. Sabatier 11, 274 quem E. )

Multa autem spei SUSB pericula non ignorat esse, cum ait: custodi me a laqueo, quod statuerunt mihi, et a scandalis operantium iniquitatem. ubique laquei, ubique sunt scandala, mundus omnis plenus insidiis est, siue per principem aeris huius, siue per spiritales uirtutes in caelestibus, siue per filios inob“dientise, in quibus spiritus erroris operatur. habemus enim laqueos in hominibus malae adhortationis, periculosi exempli et elicitae necessitatis, cum nos ad uoluptates adhortantur, cum in prosperis rebus suis in deum impii sunt, cum per contumelias et iniurias ad motum nos turbulentse uoluntatis exagitant. differt autem laqueus a scandalo. laqueus enim est adhortatio uoluptatum et incentiuum adpetitionis inhonestse, quod modo laquei fallens capit. scandalum autem est uxor inreligiosa, filius inicus et cetera deinceps domi nomina et (omnis ex ecclesia frater aut contumeliosus aut auarus aut ebriosus aut turpis. in his enim nobis est scandalum, quotiensque ad necessitatem irascendi, arguendi, inhibendi, uindicandi ex illa quietae fidei nostrae mansuetudine prouocamur. [*]( 1 da ex dum CtWlx. m. 1 R deum e dominum b 4 praetiosarum R 7 teatralis R 12 cum ab' expectatione RE tum ab expectatione coni. BeT/ed. 13 effectus R affectu E 15 quod R quem E 23 pii R 27 iniqus R 28 domi (i ex c COIT. m. 1) R 30 quotienBij R tf. Acad. p. 29 quotiens E inhibendi om. R. )

Nouit autem unum, qui per omnes iniquitatem operantes ipse potius in his laqueis semper operetur, dicens: cadent in retiaculo eius peccatores: eius scilicet, qui operatur in plurimis. quidquid enim iniquitatum homines gerunt, a diabolo suggeritur; quem nunc sub singulari numero demonstrat, cum superius sub plurali ministeria eius significasset in plurimis. plures in eo et eum significat in pluribus: atque ideo iniqui laqueos prsetendunt et in retiaculo eius cadent peccatores, quia iniqui retiaculi sui laqueos praetendunt. cadent autem peccatores, non tunc peccatores, cum ceciderint, effecti, sed cadentes ob id, quia peccatores sunt; captioni retiaculi effecti per id, quod peccatores sunt, oportuni.

Propheta autem per spem suam ac fidem tutus confidenter de se ait: singulariter sum ego, donec transeam. scit impiam esse, ut supra ostendimus, conbinationem. deo autem deditus, nullis aliis saeculi negotiis occupatus est et singularis, donec transeat. et quid est illud, quod transeat? scandala scilicet et retiacula et laqueos. et quo transeat, quaerendum est. nempe eo, quo dictum est; fidelis enim et sanctus et uerus est, qui ait: qui autem credit in me, non iudicabitur, sed transiet de morte in uitam, dominus noster Iesus Christus, qui est benedictus in saecula saeculorum. amen.

Psalmi ratio titulo continetur, sed spiritali potius quam corporali intellegentia; et ideo in titulo intellectus oratio est. nam si simplex secundum Dauid gesta sensus [*](20 Ioh. V, 24. ) [*]( 4 quicquid R 11 captioni ex captione m. 1 R 12 oportuni Ra qf. Acad. p. 28 opportuni 8 13 ac ex hac R 16 e et singularis a et singularis R 17 et quid est illud quod transeat om. R Explicit psalmus C XL incipit CXLI R 27 depraecatus R 28 psalmi R psalmi huius E eed spiritali potius R sed potius spiritali E 80 saecundum R. )

Voce mea ad dominum clamaui, uoce mea ad dominum deprecatus sum. effundo in conspectu eius orationem meam et tribulationem meam ante ipsum pronuntio. in deficiendo ex me spiritum meum. egregie uerborum ordo dispositus est. primum uoce clamatur; omnis enim fidelis uiri etiam tacita et spiritalis expectatio deo clamor est. deinde uoce oratur, id est desiderii et fidei petitio uerbis uocis effertur secundum illud apostoli: psallam spiritu, psallam et uoce. tertio in conspectu [*]( 32 I Cor. 14, 15. ) [*]( 4 illum dauid ex illum ddaaid m. 1 R 8 ad dfim R 11 posset (et ex carr. 1) R 20 propheta R ille illum Ra 28 dicta om. R intelligitur E 26 et tribulationem meam — pronuntio om. R, Ittl cf. infr. p. 801, 8 28 egregiae R 31 saecundum R. )

Tu cognouisti semitas meas. in uia hac, qua ambulabam, absconderunt laqueos mihi. haec tam illius, quam huius Dauid oratio esse poterit existimari: quia, ut diximus, omnia domini dicta atque gesta et serui fide et prophetae praefigurauit exemplo. numquam uero psalmorum prophetia, quotiensque ex persona domini profertur, non aliquid peculiare eius ac proprium, quod alii cum eo commune esse non possit, adiecit: ut, quia multa ex persona eius hominis, quem adsumpsit, commemorata personis hominum essent naturisque communia, psalmi potius de eo prophetia ea, quae proprie ex persona eius dicerentur, ostenderet; ut illud nunc: considerabam ad dexteram et uidebam. quia non est, qui cognoscat me. perit fuga a me: et non est, qui requirat animam meam. Dauid enim, licet fugeret, non [*]( 2 orantio praecantis R 5 credetur R 17 & ipsa = spiritalis (eras. s) R 20 laqueum E 22 ut om. Gf 24 quotiensq R quotiescumque E ef. Acad. p. 29 26 ao ex hac R communes esse R 27 passioni. hominum (?) G 28 prophetiam ea R propriae R 29 ostenderent R 31 perit G cf. Neue Formenl. II, 523; Georges Wortf. 508 periit RE. ) [*]( XXn. Hllar. Plet. para I. ) [*]( 51 )

Sed hsec omnia in domino tempore passionis inpleta sunt, cum euntem eum ad crucem eorum nemo comitatus est, quos ad possessionem regni caelestis secundum euangelicam dispositionem separatos a sinistra dextrae praeparabat, ob quos et homo erat natus: cum in tot tantisque crucis ipsius signis deum nemo cognouit, cum frequenter antea latens se his, qui eum quaerebant, et prodidit et ingessit. et per oblationem spontaneae uoluntatis fuga ab eo periit, cum nullus uirtutem uitae eius, quse in anima significatur, inquirit. corpus enim. quod cruci adfixerant, contuentes potestatem animae. quae: se signis et factis deum probauerat, nemo quaerebat.

Iam illa, quae secuntur, licet communia uideantur esse cum ceteris, tamen etiam per eum tempore passionis omnia dicta gestaque sunt. clamaui ad te, domine, et dixi: tu es spes mea, portio mea in terra uiuentium. clamans dixit: tu es spes mea, cum ait: pater, commendo in manus tuas spiritum meum. pars eius in terra uiuentium est, cum latroni die eadem incolatum paradisi promittit. [*]( 26 Luc. XXIII, 46. ) [*]( u 1 neqe G 8 perit G periit RE 5 etiam illud GE illud etiam R 8 nemo animam GR animam nemo E uerba per id enim — requirit omisvtse. uidetur G 9 et nemo cognoscit Ge et nemo animam cognoscit Rh 10 respi***** G respiciente e perspiciciente R perspioiente b 18 saecundum R 18 uirtutem E ueritatem R 90 qua se coni. Bened. in adn. 81 rpbat R 22 sequntur R cf. Aead. p. 23 24 A dixi R dixi E 95 portio mea supr. scr. R 98 eadem R eodem E paradisi G paradysi R. )

Redit deinde ad orationis suae modestiam dicens: intende orationem meam: quia humiliatus sum nimis. humiliatus est enim formam serui accipiens et oboediens factus usque ad mortem, mortem autem crucis. libera me a persequentibus me: quia confortati sunt super me. educ de carcere animam meam ad confitendum nomini tuo, domine. quamquam enim potestatem haberet ponendi animam suam et resumendi, tamen semper per reuerentiam filii honorem paterfi® maiestati reseruauit, cum orat: pater, clarifica me; cum proclamat: deus meus, quare me dereliquisti? in his enim non est infirmitatis suae confessio, sed paternse uirtutis prsedicatio. liberari se ergo nunc similiter a persequentibus orat, quia confortati sunt. confortati enim sunt. cum ad crucem dant, cum per carnem deum nesciunt, cum eos habitus humilitatis et forma in eo seruilis hortatur.

Deinde rogat, ut anima sua educatur e carcere. si in carcere positis etiam ante Noe tempora resurrectionem secundum beatum Petrum dominus prsedicauit, carcer est inferi, a quo se educi rogat, ut in altero psalmo erat precatus: ne contineat super me puteus os suum. oratio omnis ista ad confessionem, ut diximus, uirtutis paternse est. sed adiecit et causam, cur se de carcere oret educi: ad confitendum, inquit, nomini tuo. resurrectio enim eius paternae in se uirtutis prsedicatio est, quia potestas ei omnis ex patre est. [*]( 13 Ioh. XVII, 1. Ps. XXI, 2. Mare. XV, 34. 28 Ps. LXVIII, 16. ) [*]( 1 inferos GR ad inferos E 7 morte autem G et mortem RE 8 mepost peroeqaentibufl om. R sunt om. G 11 ponendi ex ponendae R 12 filii G fili R uerba orat — me oum omisisse tddetur G 15 se ergo GR ergo se E 17 confortati enim sunt om. G ad cruoem dant temptaui cf. AbA. IV, 70 autem dent (?) G audent R oruoifigere audent E 18 uerba deum nesoiunt oum omisiste uidetur G 28 ut om. G ut et E praecatus GR ne G non RE 26 cur G qur R se de GR aese de E 97 inquid G enim eius G eine RE 28 est post praedicatio om. G. ) [*]( 51* )

Sed per quos sit dei nomini confitendum, subiecit dicens: me expectant iusti, donec retribuas mihi. omnium apostolorum fides usque ad resurrectionis tempus fuit trepida: quam in domino contuentes expectationis suae securitate firmati sunt. et hinc illud est a domino dictum: tristis est anima mea usque ad mortem. non enim ait: propter mortem, quia, licet se passioni daret, non tamen uirtus aeterna dolorem passionis exciperet; sed quia apostolorum metus per humilitatem passionis exortus — adeo ut et firma illa supersedificandse in ea ecclesiae petra trepidaret — post mortem et resurrectionem domini in eadem trepidatione esse desineret, idcirco usque ad mortem tristis est, post quam trepidantis fidei essent securitate firmandi. expectant ergo iusti, donec sibi retribuatur a deo. et quid ei a deo retribuatur, apostolus docuit dicens: propter hoc exaltauit eum deus et donauit ei nomen, quod est super omne nomen: ut in nomine Iesu omne genu flectat, cselestium et terrestrium et infernorum, et omnis lingua confiteatur, quia dominus Iesus in gloria dei patris est. haec ei a deo retributio est, ut ei corpori, quod adsumpsit, paternae gloriae donetur aeternitas. quse autem sit iustorum expectatio, idem apostolus docet dicens: . nostra autem conuersatio in caelis est. unde etsaluificatorem expectamus Iesum Christum. qui transformabit corpus humilitatis nostrae conformatum corpori gloriae suae. expectant ergo iusti, dum retribuatur illi: scilicet ut conformes fiant gloriae corporis sui, qui est benedictus in saecula saeculorum. amen. [*]( 6 Matth. XXVI, 38. 14 Phil. II, 9 sq. 22 Phil. m, 20 aq. ) [*]( 17 flectat R lfectator E cf. Acad.p. 57 & terrestrium R terrestriam E 23 saluificatorem R ****ficato** G saluatorem nostrum E cf. Sclbatier 111, 824 24 transformauit R 25 ergo iusti G ergo eum n « iusti RE 26 dm G retribuatnr GE tribuatur R illis G 27 cor- . poris sui G corpori sui R corporis eius E Explicit psal? CLI (sic) incipit psalS CLII deinde spatium 4 lin. uacat et incipit quinta linea a uerbo translatoresque G Explicit psalmus CXLI inoipit CXLII, 14-18 lilt. eras., deinde legitur dauid, uers. Jinis uacat R ItS tractat' ouius supra de psaldi CXLll deinde a m. 2: ioip dfie exaudi cet. p. )