Tractatus super psalmos

In Esaiae enim libro orante Ezechia signum ei positum prorogatae salutis in gradibus est. erant autem in domo eius gradus decem, quos sol ultra temporis sui cursum lumine suo accedente conscendit rursumque die mortis eius de temporis sui limite lumine decedente descendit. sed nulla ad psalmos huius historiae similitudo est, cum graduum ne numerus quidem ipse conueniat. hoc tamen, quod Ezechise datum signum est, [*](12 Eaai. XXXVIII, 8., ) [*]( 1 post bersabe ea nathan profeta V post bersab ah. anatha R post betaabee ab nat = ham P post bersabee ab natham T 2 ipsis VRTE ipsi P 8 hos eosdem RPTE eiusdem V 4 intellegendos RPTE ex intellegitur corr. m. 2 V quia his — antefertur om. V 6 hac ex hae m. 2 V quadam RPTE om. V 7 sectari RPTE suscitari V de quo — admonere om. V 9 admonere R commonere PTE sic RPTE ergo si secundo. titulos superacribtos in hoc paalmo aliquid de historia contineat uidendum est V 12 eseiae V isaiae T orante ezeehia (ezechi = a P) VPTE oranti ezechiae (h ex corr.) R signum ei positum (ei inpositum R) prorogatae salutis (prorogata salute P) in gradibus est RPTE signum ei positum est in gradibus prorogatae salutie V 14 quos sol VE quod sol P quo sol RT 15 accedentem P verba conscendit — decedente om. R conscedit V conscendit ex conscidit P die mortis VPTE (T in mary. add. ui diem orsus) de PTE dem V 16 limite lumine PTb lumine Ve descendit RPTE ex conscendit rursum descendit corr. m. 2 V 17 huius om. VRP cum — conueniat om. V 18 ezecie V signum est RPT est signum Ve. ) [*](XXII. Hllar. Fict. Pl.r. I. ) [*](35 )

Esse autem in templo gradus quindecim historia nobis locuta est dispositosque ordines consistentium, quibus quaedam quasi dignitas in antecedentibus obtineretur, ut Leuitse primum consisterent, post Israhelitse, tum proselyti et deinceps alii. sed quid de psalmis antea scriptis ex historia posteriore prsesumimus, cum, si quid ex ea suscipiendum sit, suscipi ita debeat, ut psalmi historiam subsequantur? nisi tamen aliquid sit ad futuram historiam prophetatum. sed contuentes ipsam illam templi atque altaris sedificationem, umbram esse incorrupti templi et sanctificati speciem altaris his, quae in eo corporaliter praefigurata sunt, intellegeremus, nisi auctoritas praesumeretur ex psalmis? psalmi enim non sui tantum temporis res enuntiant neque in eas solum aetates conueniunt. quibus scripti sunt, sed uniuersis, qui in uitam uenirent, dei sermo consuluit, uniuersae aetati ipse aptissimus ad profectum.

Erat namque illa sacerdotii lex, quam secundum legis obseruantiam in euangelio Lucas sub Iohannis Baptistae natiuitate diligenter exposuit, neminem in sancta sanctorum ascendere nisi qui esset princeps sacerdotum, eundemque toto in anno uno tantum die. quae omnia in similitudinem antea gesta in uno domino nostro expleta esse, et fides nostra et ipse [*](1 manifestae VlR ob negotiorum saecularium merita RPTE pro meritis V 2 impertietur PTE inpertitur V inpertiebatur R 6 consistentium RPTE cSsiatere V 6 ut VRTE supr. scr. P leuitae RE 108 lenitici (ex leuuitici V) VPT 7 istraLelitis corr. m. 2 V tum RPTE tunc V prolselyti corr. m. 1 V prosaelyti R proseliti PT 9 ita RE om. PT 10 ut PTE ex si corr. m. 1 R historia subsequatur 1J 11 sed codd., fort. et 12 aedificatione (ficationè in fine uers. add.) R 13 sanctificati RPTb sancti e altaria ex altarii R post altaris spatium unius ttersus uacuum in T in eo R in eodem PTE 14 intellegeremus nisi om. R 15 praesumeretur PTb praesumitur Re liaud scio an locus iam Bened. suspectus mea interpunctione sanatus sit enim VRe autem PTb 16 solum RE solas PT 18 consuluit VTb consulit RPe 22 nisi RTE supr. scr. P toto in anno RTE in toto = = anno P 28 in similitudine R. )

Ac de quindecim quidem gradibus et superscriptione cantici iam in exordio psalmorum tum, cum sermo de numeris et de superscriptionibus incidit, aliqua tractauimus, ex duobus scilicet numeris hebdomade et ogdoade, quorum unus ob sabbatum legis sit, alius ob accedentem ad sabbatum [*]( 1 Matth. V, 17. 4 Rom. X, 4. 6 Ps. CIX, 4. 12 Esai. I, 16 sq. ) [*]( 6 propheta aeternum RTE propheta in aeternum T 6 sacerdos di in R 7 melchisedeho P ingressus RTE ex egressus P 8 ille PTE om. R 9 nos quoque RPTe et nos quoque b excitauit et collocanit Kf E excitabit et collocabit P 11 posset RE possit PT per esaiam (isaiam T) ita RPT sed per Esaiam ita ait E 12 mundi PTE cf. Sabatier II, 518 & mundi R 17 hii T ex hi R 18 princeps RTE ex principes P 20 transcindit Pl terreni PTE terrenis R sacer- -dotis fTJBsacerdotiis R 25 cf. p. 14, 2 26 ebdomadae RPT ogdoadae RTa 27 uerba legis sit alius ob accedentem ad sabbatum bix scripsit G. ) [*]( 35* )

Plures autem sunt, qui in his psalmis solam captiuitatem populi, qua in Babylonia septuaginta annis detentus est, existiment prophetatam, sed et reditum populi eiusdem cum restauratione ciuitatis amissae. quibus non calumniamur. neque enim ambigitur prophetam ea, quse impietati huius populi inminerent, scire potuisse. sed quam captiuitatem populi et cuius ciuitatis sedificationem propheta commemoret, ipsi psalmi nobis auctores erunt, qui ita c“pti sunt: [*]( 5 Phil. III, 20. ) [*]( 1 sit euangeliorum, hunc seripsi; in euangeliorum hunc G euangeliorum sic hunc V (sic hunc in ras.) euangeliorum eit hunc RT 2 per quae HPT perque G canticum Pe canticorum IlTe cf. lin. 6 3 conscendimus a GP1 conscendimus T conscendentibus R 4 non G 5 paulum (iRe apostolum PTb caelis ex caeles T 6 hos RPTE (in R a partim in ras.) hos ergo V hoc G gradus RPTE graduus V canticum G canticuum P1 cantici V cantici ex canticis R canticorum JAT E cf. Stud. 1886 p. 340 quos RPTE ex quas corr. m. 2 V scandere RITb **ander G* ascendere Ve 7 sancta RPTE cincta (?) G om. V 8 itineris ex iteneris I' 9 graduum om. R 12 per singulorum GR per singulos PTE 15 his GPTE om. R solum G 16 in babyloniam G in babilonia = P 17 profetatum G 18 quibus non GRPT quibus nuncnon E 19 propheta R 21 ciuitatis GPTE om. R 22 nobis supr. add. P ante erunt eras. sunt in uers. exeunte R cepti sunt R coeperunt FT. )

Ad te, domine, cum tribularer clamaui, et exaudisti me. propheticus sermo, lieet communi usu humani sermonis utatur, tamen non eandem, quae communi sensui adiacet, significantiam continet. namque quamuis, prout possemus intellegere, rerum cselestium enuntiationem temperaret, uirtutem tamen significantise suae moderata licet uerborum electione seruauit. c“pit enim ita: ad te, domine, cum tribularer clamaui, et exaudisti me. de consuetudine forte et pro humani sensus affectione clamor hic ad deum prophetse existimabitur, ut promiscuus hic dolor sit, ob quem etiam cum uociferatione deum precetur, quia multos aut periculi metus mortisque terror, aut damni anxietas ac pecuniae dolor, aut orbitatis telum dolorumque uulnera ad deum uccem efferre conpellunt; tamquam non omnia eorum, quse? accidunt, bonis spebus aptissima sint. apostolus dissolui et cum Christo esse sibi melius esse testatur, curam pecuniae radicem totius malitise condemnat, et flendos potius uiuos euangelia dixerunt: et quid contra haec fidei nostrae propcsito firmato loci aduersus nos saeculo relinquetur, cum Christi consortium mors adquirat, inopia pecuniae praestet inopiam peccati, nostrorum abscessio spei communis sit accelerata properatio?

Sed si istae non sunt, quse ergo erunt tribulationes, ob quas clametur ad dominum ? sunt plane et maximae, trahentes nos in profundum peccati. propheta enim hominem gradibus ad aeterna scandentem ex persona sua formans, quibus maxime malis cauere debeat, docet; his namque, quse consiliorum [*](1 Sic A. /. repetunt hunc sacri textus uersiculum VR et ponunt PTprioribus a sequentibus noua inscriptione non separatis. 3 utatur — adiacet Ont. PT utamur R 4 significantiam RPE suam significantiam T quamuis nia propossemus P 5 temperaret RP temperarit Tb temperet e 8 de consuetudine forte R de consuetudine enim forte PTE 10 profeta P 11 cum PTE eū (supr. scr. m. 1) R praecetur R 12 damni aut anxietas G 13 haec ferre P 14 tamquam non RPTb tamquam *++ G u b; quamquam e accidunt G accidant RT E accedant P 15 spebs G spe R 16 melius esse ex uestigiis codicis G melius RPTE 18 loci RE om. spatio uac. relicto Pdilectissimi T 19 relinquetur PTE relinqueretur (?) G relinqtur (n in ras.) R 23 planae R1 maxime P 24 hominem RE om. PT 25 quibus RPT a quibus E. )

Et quia adest, de his, quae consecuntur, rogandus est: domine libera animam meam a labiis iniquis et a lingua dolosa. haec enim sola tribulatio iustis periculosa est, malae adhortationis societas et pestiferi consilii consuetudo. a qua animus referendus est et aures obstruendae sunt. distinxit autem labia iniqua et linguam dolosam. et quidem iniquitas inuerecunda est, palam audet, palam molitur, palam perficit. hi sunt, qui abnegantes deum nullum humanis rebus adserunt relicum esse in religione dei profectum; sed solum hoc sibi [*]( 6 I Cor. 15, 38. 17 Esai. LII, 6. ) [*]( 2 in infernum RPT nos in infernum E 5 soismata RPT 6 colloquia PTE consilia R sed cf. Sabatier III, 717 et Hartel Lucif. p. 2-5 8 enim & undique R 10 ui et fraude T 11 dominatum PT 14 noster PT n? R nostra E confessio depraecandi G connersio deprapcandi PR . conuersio deprecandi T maxima est pars R et G ut uidelur (maxima est ***) maxima pare est PT maxima pars ac spes est E 17 praecantibus GR 18 et qui G consecnntur P consequntur R 19 animam m$am PTe (P meS supr. add.) animam eam V animam Rb et a lingua (et in marg. add. P) VPe a lingua RTb cf. p. 651,15 21 pestifera T 24 perfioit ex perfecit P 26 relicum G reliqum R reliquum ex reliquam P in regione G. )

Sed sequitur: quid detur tibi quid adponatur tibi ad linguam dolosam? bene ad id, quod dictum est: ad te, domine, cum tribularer clamaui, et exaudisti me: domine, libera animam meam a labiis iniquis et alingua dolosa, subicitur: quid detur tibi, et quid adponatur tibi ad linguam dolosam? ut perprophetam impleretur, quod a domino dictum est: ecce adsum tibi, tamquam in ipso puncto imprecationis hsec domini uox refertur: quid detur tibi et quid adponatur tibi ad linguam dolosam? frequenter autem interrogantis domini sermonem legimus et in nouo et in ueteri testamento, ut ad Adam: ubi es Adam? ut ad Cain: ubi est frater tuus? ut ad turbas, cum mulier fimbriam attigisset: quis me tetigit? [*](22 Gen. III, 9. Ibid. IV, 9. 23 Marc. V, 30; Luc. VIII, 45. ) [*]( 1 b. Dum esset G adimentes ex adementes P 3 sic RPT, coi. V, qui et in hoc ps. ubique decurtatus est, haec habet: dolosa autem lingua opus est fallax quod per uitae temporalis spem deducit in mortem 5 hereticorum VRT 6 uerba prophetarum — occultatia, quae GRPT praeberet, om. V 7 persoribtionibus G praescriptionibue RPTE flidacio supr. scr. P 8 di add. m. 2 V 9 eorum VRPT illorum E 10 ad dffl GYRE om. PT 11 sed sequitur R sequitur PTE sub hoc subsequitur V et quid VRPlT aut quid pie adponatur G RVf E ex adponitur m. 2 V 18 de iis, quae in P post tribularer usque ad p. 556, 21 desunt, if. Acad. p. 74 14 animam meam RTE animam G cf. p. 550, 19 15 et a lingua GRe a lingua Tb 17 impleretur Rb impleatur Te 18 imprecationia TE interpretationis R 19 quid detur R et quid detur TE ti 21 sermonem R peraonam T B 28 fimbriam RE fimbrias T tegit corr. m. 1 R. )

Et idcirco quaedam a propheta interrogationis est facta conuersio; sed fidei digna consecuta responsio est. ad id enim, quod quaesitum est: quid detur tibi et quid adponatur tibi ad linguam dolosam? id est: quid tibi aduersus falsitatem eius praesidii adferatur? responsum est: sag i ttae potentes acutae cum carbonibus desolatoriis. solae enim sunt domini potentes et acutse sagittae, quae linguam dolosam ualent configere habentes in se uirtutem perurendae fraudulentiae atque uastandse; de quibus in septimo psalmo ait: sagittas suas arsuris operatus est; quse sibi utraque conueniunt. dei enim uerbum omnem nequitiam configit et omnem sensum petuantise conuulnerat et ipsum illum uehementissimum mortis aculeum conpungit. namque peccator cum audiat deum aeternum, deum mundi conditorem, deum iudicem, [*](1 Matth. XVI, 13 sq. 21 Ps. VII, 14. ) [*]( 1 homines RT (G?) homines filium hominis E 51 quid GRT quem me E 8 cogitationum G et cogitationum RTE 4 interrogatorum GTR (in R torfi in uersu exeunte add. m. p) 8 sanata RE sana T respondens — sortitus est om. T 9 adque R 18 conuersio RE fell conuersio T 15 id est VRE om. T 16 eius VRT huius E 17 poe tentes VRb potentis T potentis e cfl RTE cf. Sabatier IJ, 249 et LXX (ubi 6vv) in V desolatoriis VRE desolationis T 18 sunt dnf potentes et R sunt domini potentes eunt et T domini potentes sunt et E 19 ualent R ualeant TE perurendae RTE perimendae ed. rtcJ (cf. adn. Bened.) 20 fraudulentiae GRTe fraudolentiae b 25 mundi conditorem RE mundi čditorem ex munditorem T. )

Sed et beatus Iob hostem suum. quo confixus fuerat, ignorans cruciatus corporis sui et dolores sagittas domini esse dixit dicens: sagittae enim domini in corpore meo sunt, quarum indignatio ebibit sanguinem meum. et forte has quoque ultricium poenarum sagittas aduersus labia iniqua et linguam dolosam inprecetur propheta, quibus confixa eum lingua dolosa uniuersa labia perurantur.