Epistulae

XVIII. ENNODIVS STEPHANIAE.

Sufficeret equidem pro epistolari commercio meritum portitoris, cui et uena sua quod loquendum est et pura circa me ministrat affectio. sed animus meus ad duplicatum festinat obsequium, nec simplici quam reuerentia uestra exigit humilitate contentus, domno Auieno scripta coniungit, illi quem de stirpe uestra procreatum et uita prodit et oratio. grauiter tamen fero, quod rusticas uoces nimis urbana et subtili elocutione narratis. non ita circa familiam uestram gratia caelestis innotuit, ut aliquem in ea liceat maioribus suis aut lingua esse aut actione dissimilem, nisi forte quod uos supra. claritatem seniorum sanctae uiduitatis in uobis fulgor inradiat. nempe illius domni Fausti germana es, in cuius praefectura quod monachos instituat inuenitur, quem plus est actione uenerabilem esse quam titulo. rogo uos seruitio salutationis exhibito, ut numquam scholasticorum indociles conpositiones [*]( 1 offerendo desiderantis fort. 2 cocullun B 3 diregere B ante sanctissima distingunt b et Sirm. hora T 4 noon B 5 perficiant (perf in ras.) V mihi BLV, mea P2 (m mg.) b 6 me om. b reaerandis T reneletis Tb .7 lena metra canas T robei B 8 oeritate B 1 ) [*]( XVin. 10 stephane L 11 aequidem B 14 eziget B 15 contẽ///tus T conionget B 16 styrpe B 17 orhana B snptili B 19 in ta] inae B 23 monachns libri, em. Sirm. 24 esse] ∻ T s. I. 25 indociles Pb, indocilis BLTV ) [*](VI. ) [*]( 16 )

sanctis dictationibus misceatis: sufficit mihi quod admirer, quod si mereor sequi debeam, in uestris sensibus inuenire.

XVIIII. ENNODIVS AGNELLO.

Longo animus meus pependit incerto, utrum pro diligentia notitiae uestrae ianuam scriptionis amabili praesumptione pulsarem et excellentissimi hominis per hunc callem pectus ingrederer an per homines uestros uaga salutatione contentus secreta, quibus obsidebar, inrumperem, quia nisus mihi est non esse in hominum numero conputandus quem hominum potissimus ignoraret. et plane illi nec mores suggerunt fiduciam nec natura, qui in arce locatis absconditur, uobis praecipue, quos uterque orbis amica et socia diuersitate conplectitur, quos dei timor gratiae suae comitate firmatos fecit iam honorum summa largiri et, ad quod uix praecipui perducuntur, ad opinionis gloriam dare subiectis.. laudandi sunt apices, sed ad eos sudore maximo uix uenitur. quod tamen feliciter dictum sit, et inter munera uestra sunt culmina. ergo salutans reuerenter epistolam breuitate concludo, ne ante dignationem uestram uideatur inportuna laudatio. latius post responsum paginale, quod moribus, quod potentiae uestrae conuenit, eritis Mundo mecum adtestante lecturi.

XX. ENNODIVS MASCATORI.

Et me sperare quod pium est et uos decet adnuere. nam disparibus uiis ad unum finem remuneranda tendit intentio. [*]( 1 sufficet B ) [*]( XVIIII. 7 excelentissimi B 9 quia] qui L nisua scripti, uisum libri 11 plene B fidutiam B 12 arche B 0 u∗bis L praecipuae B 13 socia a B quos (s in ras. uid.) T, quod Sirm. 14 tuae B bonorum Pb 15 quos Pb perdncnnt (er ex rae corr.) B opitionis L 20 quod m. q. potentiae L 8. I. 21 erites B 22 lectari B ) [*](XI. 25 decit B )

uos solacia rebus inpenditis̃s, a me tenue sermonis postulatur auxilium. sic fit, at cui incumbit per officii considerationem praestare potiora uix possit exigua. reddat ingenuitatem homo palatii, quia ecclesiae nihil amplius sufficit quam precari. scitis pro ascinis a quo ueniat retributio, si iuuentur. succurrite his quos et patria terra captiuat, quibus et iuuentur est cum originariis et condicio dolenda cum profugis. pluribus Christianum et sapientem non decet admoneri, ne longa deprecatio fructum sibi ueniat adscribere laboris alieni. saluto ergo humilitate qua dignum est et ut praefatos cum gaudio ad me remittatis inploro..

XXI. ENNODIVS HELPEDIO.

Etsi te inmemorem mei Pontica facit inhumanitas, me tamen imitari non decet quod accuse. sic de ciuitate Mediolanensi quasi Icarus auolasti et nec mandati me salutatione dignatus es. sic faciunt quos potentum lateribus iungit inopinata sodalitas. Musca moritura iustum est, at si per naturam non potes, ad affectum meo inuiteris exemplo: possunt tibi alii pro abundantia facultatum utiliores existere, esse tamen non ualent dulciores. sed redeo ad considerationem patriae tuae, cui debes bonorum obliuionem et miseriam qua laboras. nunc ergo honore salutationis inpenso seruum tuum ad hoc direxi, ut filio tuo domno praefecto et tibi nuntiaret in Christi nomine, me [*]( 1 solatia BTV, aolata L inpendetis B tenue scripsi, tenuae B, tenuis P2Т2b, tenui LP1T1V praestolatnr Pb 2 ut cui] uaui (a ex ct cott.) L incambet B 4 eclesiae B sufficet B praecari scites B 5 iubentur B 6 quos et B s. L captiuos B 7 conditio BT cristianum B 8 praecatio B 10 gaudio] djo B remittates B XXI. 13 hilpidio BLV 15 imittari T1 deeit B adcaso B 16 hycarus LPV, hyrcarus B, hyrcarius T 17 potentium Sirm. 18 moritur B 19 effectum b et Sirm. tibi] obi B 20 eihistere B 21 tuae om. Sirm debis B 22 inseriam L, mea seriam B 23 dixeri L ) [*]( 16* )

de suburbano illo documenta legitima suscepisse, ut uos cum illo uestro domno Triggua quod necessarium uideris agere non omittas.I -:

XXII. ENNODIVS FAVSTO.

Spero in trinitate deo nostro per sufifragia ueneranda sanctorum, quod seruos in quocumque loco positos quemadmodum munitur oculi pupilla custodiat et ad bonam ualitudinem reducat quicquid inimica fregit inaequalitas. ego tamen, etsi corpore nequeo, sequor officiis: nam imperio sollicitudinis uerba concessi deprecans, ut quam sani sitis edocear. ecce uix fero breuem, absentia longa fatigandus. sed potentes sunt et amici domni, quibus uos anima sancta commisit ego memores, ut depositum seruos, sine cessatione conuenio. aderunt partibus suis et quod ab eis susceptum est sine inminutione seruabunt. his addo praestante omnipotentis dei misericordia seruos uestros de Venetiis iam regressos exhibuisse documenta confirmata de legibus, hic introductionem sollemnem ilico fuisse confectam. nunc utrum amico a uobis dici aliquid debeat, illa qua soletis maturitate consulite.

XXIII. ENNODIVS LIBERIO.

Datum est mihi caelestis infusione mysterii libera habere iudicia, etiam cum sim beneficiis obligatus. est enim superni muneris ut ingenuam sententiam ferat obnoxius nec delectetur [*]( 2 trigua T 3 otnittas] ef. Wienev studien II p. 233 ) [*]( X II. 7 quod (d ex s? corr.) B, quos P1b seruus L, seruos suos (suos add. m. 2) T 8 popilla B 10 imperia V conoeeai B, congessi LPTVb 11 sitis (alt. i corr.) B breaem T et Sirm., breue BLPVb 12 absentiã T domini B2 .13 uos om. B membores B* 17 uentiis T1 18 solemnem LV, solẽpnem T hilico P.._ ) [*]( XXIIL 25 innuam B delitetur B )

inmanitete gratiae uigor examinis. diuinum est, quando sine corruptions de te loquitur cui multa contuleris nec iniquum ponit aliquid in lance ueritatis donorum tuorum opibus subiugatus, nam ubi de potissimis sermo est et in aures mundi itura formantur, publicum testimonium priuata actio cur obumbret? debeo equidem celsitudini uestrae plus quam uniuersitas: sed nolo maius aliquid quam uniuersitatis possunt ora depromere et epistularis angustiae lege contentus satis modicum de illa meritorum messe praelibo felicissime hominum hoc totis hostilitas uirium suarum laborat inpendiis, ut per totum orbem tu solus dissipata conponas aestimationi remanet qualis sit ille cui militas, quando lapsa exusta perdita, cum te aspexerint, conualescunt. uix pascebatur Italia publici sudore dispendii, quando tu eam sine interuallo temporis et ad spem reparationis et ad praebitionem tributariam commutasti. laeti coepimus te moderante. inferre aerariis publicis quod cum maximo dolore solebamus accipere. fuit semper ubertas nostra dispensatio tua. iuuerunt uenerabile superna consilium.. nam uires uectigalium tu uel nutristi pro bono publico uel dedisti. culminibus omnibus homo sublimior, tu primus fecisti regales copias sine malo priuatae concussionis effluere. tibi post deum debetur, quod apud potentissimum dominum et ubique uictorem securi diuitias confitemur: tuta enim tunc est subiectorum opulentia, quando non indiget imperator. quid quod illas innumeras Gothorum cateruas uix scientibus Romanis larga praediorum conlatione ditasti? nihil enim amplius uictores cupiunt et nulla senserunt damna superati. taceo consideratione paginalis eloquii communionis et blandimentorum tuorum mella praeceptis caelestibus instituta non minus rebus nobilitata quam [*]( 1 rigor fort. \' 4 positissimis LV1 5 formantur T 6 aequidem B, quidem Z b 7 possint B .8 sati B 13 conualiscunt B 16 aerrariis B1 post pablicis ras. 6—8 litt. L. 17 soli- bamus B 18 iuberunt B 20 homo om. P et Sirm. 21 affluere Pb 23 dinitaaa Ll 24 a L et V s. l. m. 1 imperator om. Sirm. quid quod] quioqdid L 25 gotharũ L ut. uid, cather- scl uas T sciaentientibus B 27 dampna LTV_. ) uerbis: orationem meam ad ea quae eminentiae tuae debentur uota transduco, quia mecum Galliae in hac adstipulatione conueniunt, ut Christo deo uiuo disponente ordinatis illis, quibus (ciuilitatem post multos annorum circulos intulisti, quos ante te non contigit saporem de Romana libertate gustare, ad Italiam tuam et poscentibus nobis et illis tenentibus reducaris. sic utriusque orbis per sanctas actiones indigena, uenerabilem domum et summates filios cum uniuersis Italiam possidentibus felicis praesentiae tuae dote sublimes. ego autem seruitiis. salutationis exhibitis ualere me nuntio et de uobis quod uoto meo satisfacere possit expecto.

XXIIII. ENNODIVS AVIENO.

Bene erat animo meo, si uel ad scriptionem frequens portitorum suggereretur occasio, quia in remedio desiderii senior prouidentia munus litterarum comparauit, m quo ad uicem praesentiae formato aestuantibus blanditur alloquio: et licet de ipsis remediis mens aegrescat absentium et de medicina sollicitudinis cura geminetur, attamen non sunt deserenda quae sola sunt. ergo infante Valentino Romam petente, quantum sub celeritate potui, de his quae erant loquenda subripui, breuiter significans ualitudinem corporis mei fuisse turbatam. satis est tamen, si nuntio prosperitatis uestrae, dum fit hilaris anima, conualescam. domine mi, salutationis muniis, sicut reuerentia uestra postulat, exsolutis rogo, ut iam me de uotorum effectu et de bonis uestris epistularis subleuetis promulgatione conloquii [*]( 8 uiuo] nostro fort. illw B 4 circulos B, curricnlos LP TVb 5 wntiget B lisertate gustate B\' 7 indigna B, genam L 8 possidentibus scripsi, possidensi dentibus B, possidens nidentibus LPTVb 10 exhibuistis B 11 ezspecto LV ) [*](XXIIII. 14 uel/// T 18 aegriscat B 19 germinetnr L, geminentur Sirm. adtamen B 28 ñtio L fii B . hilaree B 24 animQ L1 conualiscam B m T, mihi BLV)

XXV. ENNODIVS AGNELLAE.

Gratum mihi est ad magnitudinem uestram litterarum munera promulgare, quia et generi et conscientiae uestrae non tam exhibetur honor iste quam redditur. iustum eat ut religiosi homo propositi sanctam niduam et nobilem ueneretur ingenuus. ago deo meo gratias, quia bonus opinionis uestrae ad nos odor emanauit ille usque ad consummationem uitae fructus tribuat qui bonam radicem in hac saeculi conuersatione plantauit. bene fecisti, domna Agnella, mundi istius blandimenta respuere, et dum celsiora sequeris, etiam quae potuerunt uenire a legitimis remediis non habere: scisti non solum ueniam quaerere sed coronam. gaudeant de medicina languentes: prope est ut proximus sit integritati cui conceditur, ut feliciter dediscat inlecebras. ergo, domina mi, salutationis gratiam honorificentiamque persoluens rogo, ut pro me amico et parente tuo apostolorum liminibus non desinas subplicare, ut merear seruare quod praedico et quod in aliis extollo ipse non neglegam.

XXVI. ENNODIVS MESSALAE.

Scio equidem uos pro desiderio meo fuisse subtractos: sed aliud spe de sollicitudine uestra praeceperam. nam et qualiter domnus deo praestante ualedixerit et qui nobis itineris ordo fuerit, si mei memor esses, agnoueram. sed quid facio, qui neglegentiam uestram nec suggerendo formam affectionis expugno? ergo si te Christo deo nostro tribuente spes nuptialis [*]( XXV. 2 agnelle BT 4 uestrae om. B 6 ingeniis (iis ex uus corr. m. 2) T 8 fructoe B 12 auere fort. solam I BV1 18 proximior Sirm. 14 inlecibrae B 15 m T, mihi BLV hororificentiamquae B 16 apostormn B ) [*](XXVI. 20 messale LT 21 aequidem B 22 spe scripsi, Bpei libri sollicitudinem B* praeciperam BLY, perceperam Pb 24 essis B fatio B 25 negligentiam BT 26 nuptialis PТ2b, nuptiales BLT1V)

afflauerit, Ennodi memoriam non fugabis, quando nulla sic cessit maior diligentia et pius amor exclusus est tantum a pectore tuo, quantum ab oculis submouebor. sanus esto salua uita patris et fratris tui: deus uobis benefaciat: agnoscant quod pascat auditum: quale uultis circa me exhibete propositum unum te rogo honore salutationis exhibito, ut apud domnos apostolos pro me digneris preces offerre, ut ipsi miserias meae medicinaliter curent nec patiantur me quicquam uelle quod non decet: castigent praesumptiones mentis et corporis. quod si facias, credo pro innocentia et puritate tua te melius pro me, quam si essem coram positus, audiendum.

XXVII. ENNODIVS AVRELIANO EPISCOPO.

Debeo equidem dolori meo uocem, sed reuerentiae uestrae taciturnitatem. et forte melius maerorem de abstinentia sermonis uestri loqueretur muta dissimulatio: urbanum enim et subtile erat, ut isdem lineis quibus in me delinquitur potiorum delicta ferirentur, ut secum haberet culpa uindictam. sed quo me uertam, qui inmemorem mei et humilium notitiam respuentem pertinacia amoris insequi non desisto? numquid non repudiati inportunitas mater horroris est, cum placendi per adsiduitatem desiderium materiam exigat displicendi? nam quicquid mente fugimus ingestum oculis uix uidemus. si mihi liceret adhuc aequali cum beatitudine tua sorte contendere! sed dormiunt apud coronam tuam propinquitatis priuilegia, postquam pater esse meruisti. retinet quisquam hominum perire [*]( 1 ennodii Т2b si cessit B, successii fort. 8 sabuebor B, sabmouebar fort. 4 agnoscānt T corr. m. 2 6 uultes B 8 meserias B1 cu∗rent (r erae.) L quidquam L 11 cotam] otrpbram L., ) [*](XXVII. 13 epos B 14 sequidem B ure B 15 merorem BT 16 muta loqueretur TV, sequeretur muta Pb 17 hisdem B, eisdem Pb 18 heberet B 20 pertinatia L\'P, pertinaoiam BTYb, pertinatU L1 nunquid T 21 per-displicendi om. B add. in mg. info corr. 22 exigit P et Sirm. 24 tancimdere B 25 puilegia L-. )

suis iura necessitudinis incrementis et accessione piae dignitatis et generis et diligentiae uincla dissolui ? ergo decuit euectionem meriti uestri: instabili mihi esse rumore conpertam et de communibus gaudiis adhuc pendere opinione eontentum? electus sum, cui bonum generale taceretur, at rem aurei saeculi solus pro conscientiae meae obscuritate nescirem. nobilis uita uel genere apicem ecclesiastic honoris ascendit, et me dedignatur adloquio. uere tale factum, aut studio aut neglegentia euenerit, non probatur. ego tamen seruitia salutationis inpendo et Italica simplicitate, unde tristitiam habuerim, sine dissimulatione manifesto.

XXVIII. ENNODIVS AGAPIO.

Duriter officium gestientis animi ad memoriam tristium mens recordatione stimulanda reuocauit. nam semper remedium doloris obliuio est, quia quod ratione non possumus temporum prolixitate sepelimus. bene est, quia diuturnitate senescit adflictio et magni doloris consolatio citius per silentium procuratur. nam in huiusmodi negotiis plus agitur nil agendo. sed quid facio, quia epistolae uestrae lectio iam obductae cicatricis penetralia rescindit et sepultam inmaturi funeris recordationem amara sorte uiuificat? ergo ego communi fratri consolationem dare poteram, cum, si quid humanitatis in me esse creditur, sic dolerem? aut umquam flens placuit consolator? ergo expectatur medicina de morbidis? non; de me, domne Agapi, [*]( 1 adcessione B ,8 instabili PТ2b, inatabilem BLTlV 6 obsecuritate L 7 uel] et P et Sirm. aecclesiastici B 9 eue- neret B XXVIII. 13 agapito L, agapito in agapio V corr. m. 1, faosto T 16 obliuio doloris TVb, obliui∗∗oloris L 17 sepeli∗m\' (e ? eras.) L, septimas in sepelimus V corr. m. 1 seniscet B 18 consnlatio B, ∗∗∗solatio L citius] ciiius b, om. sirm. 18 negociis B 20 nostrae b ei Sirm. obducta Sirm. 21 rescindit PT2b, rescindet Tl, rescindent LV, rescendent B. 22. sortae B consulationem B 24 nunquam T placauit fort. 25 domni B )

bene iudicas, si et in germani tui maeroribus et in obitu spiritualis filii ego quasi opinioni tuae disputator occurro. sana pectora iter curationis inueniunt: nemo alterum unde ipse laborat absoluit. sed hinc alias: potens est deus, qui solus ad ista ualet occurrere et communis mali subleuare pressuram. uos tamen honorificae cultu salutationis inpertiens rogo, ut crebro mihi epistolaris commercii munera conferatis. ad quae studia pigrum esse nec amantem conuenit nec facundum.

XXVIIII. ENNODIVS LIBERIO.

Si poetarum spiritus disciplina paginalis admitteret, centena ora et uox ferrea uix quod celsitudini uestrae a me debetur uerborum ubertate reseraret. sed quia magnis obnoxius uix parua sufficio, prouidi post dei misericordiam uestrae gratiae repensorem. nam frater uester domnus Faustus, dum debere se beneficium quod mihi tribuistis eloquitur, ab inbecillis ceruicibus grauis oneris sarcinas amolitur. sunt inter duos praecelsos ista communia: uos uobis et dare digna nostis et reddere: me sub fasce uestri muneris constitutum sola manet de obnoxietate confessio, dum praeuentum gratiae uestrae mole, quod uoti conpotem, fecit hoc inparem. adsum tamen partibus meis et inter orandum quamuis peccator deum, ut pro me [*]( 13 cf. Verg. Georg II 43.44, Aen. VI 625. (Lucr. VI 840 L. p. 899), Pere. I 29, Hoetins ap. Macrob. Sat. VI 8, 6. ) [*]( 1 si] sed T meroribus BLTV obbtu B 2 spiritualis Sirm. 4 ipsae B 6 praessuram B honorifice BTV cultu B, cultus LPTVb 7 commertii B conferates B 8 atq; B. ) [*]( XXVInI. 12 paginalee B et centena Bb 13 celsitudiois nestre B 15 parua B, pauca LPTVb 17 sese B tri- I buestes B inbioilis B 18 oneris Pb, honeria T, honoris BLV 20 sublsub B sola manet B, solamen et PVb, solam et LT 22 conputem B, cο̃petẽ T 23 orandum PТ2b, horandum B, hortandum LT1V)

quoque uobis reddat, inploro. ecce duo ista sufficiunt: nam et de caelo pro me expectatis quod uos exhibuisse meministis, et est aequalis qui se debere fateatur in terris expecto tamen beneficii uestri celeriter subplementum. ut litteras, quales per sublimem uirum Tranquillinum eam precatus, accipiam. his tamen aliam uobis miserendi uiam bene morum uestrorum conscius exhibebo. Camilla parens mea intra Gallias et uiduitatis miseria et geminae iam captiuitatis subcubuisse fertur incommodis. nemo est, qui tam multiplices necessitates praeter celsitudinem uestram possit auertere: generis mei patronus quod in Italia positis praestitit non neget in Gallia, ut uel de casellulis ipsius ordinatione uestra, dam ab eis fisci onera deriuantur, ad praefatae alimenta sufficiant. domine mi, salutationis seruitia dependens rogo, ut portitorem praesentium hominem meum, quem ad haec exsequenda destinaui, deo uobis inspirante ad meum effectum eminentia uestra iubeat commeare. numquid dubitare de postulationibus suis eum conuenit, qui se nouit etiam illa, quae non poposcerat, inpetrasse?

XXX. IN CHRISTI SIGNO.

Natura rerum est, ut. etiam idoneus ore uel pectore possit de praesumptione culpari. quia. omnis uerborum commoditas humilitatis terminos egressa calcatur, et sicut habenda sunt quae [*]( 1 reddet B 2 expectates B meministes B, menistiB Tl 3 aequales B exspecto LV 4 subplimentum B 5 sublim̃ l T txanqailinum B Tranquillinum—tamen in mg. add. L prefatns Bx 7 exhibeo L camella BLTV 8 meseria B subcupuisse B 10 patronna L, patronos BTV, patronis Pb 11 prestitet B negit B ut vel Bb, ut LPTV 12 honera B 18 derinantnr b, dirinantur BLPTV m T, mihi BLV 14 seruicia dependans B 16 meum] mecfl B effectu B 17 nunquid T poetolationibus B 18 etiam] et Sirm. ) [*](XXX. 20 In Christi signo] Symmacho papae Sirm. 22 omnes B 23 habende L\' ut uid. st T 8. l. m. 2)

exiguntur in pretio,: ita ingesta uilescunt. inportunitas cum facundos opinionis nobilitate dispoliet, dedecore uestit indoctos. sed hac me; ratiocinatione. sustento, quia est quidem audax, sed; amabile praeuium praestitisse sermonem, et sicut uicinum temeritatis, ita proximum dilgentiae ad caritatem pertinens iter aperire. inter; ecclesiarum homines numquid reatus est, si pari amore contenderint dispares dignitate? aut excedunt modici honoris angustiam qui desiderant suffragio gratiae summatibus, conparari? non. habet superbi conscientiam. qui se tantum ia affectionis muniis non metitur, praesumo dicere, directus subditorum feruor est qui in hac re praecedentes anteuenit. ecce sic partes meas quasi uoluntariae allocutionis fuscatas. nube purgaui. sed dico quod ad defensionem spectat uberrimam. , filius uester domnus Rhodanius exegit a me m usum stili praesentis erumpere fateor tamen in studio meo fuisse: quod iussit, quia qui uolentem coegerit non laborat. deo gratias principe loco et tota epistulae concinnatione referamus: quia in societatem capitis sui aliquando Romana membra coierunt, iustum erat, ut et beatus Petrus apostolus sedi suae ecclesias et senatui liberiori per dominum partes debitas reformaret. dignus regnator, digni in quorum aetate uotorum summa contigerit: nam etsi itura ad posteros felicitas perseueret, litandum illis est laudatione praecipua, a quibus sumpsit exordium. I deo efficaciter supplicastis, ut illius uos uirtus erueret, cuius potest seruare clementia. didicistis eius euentus prosperos, quem uidetis secutam dum mandat bella uictoriam. parum superest, ut mansuetudinem mentis illius [*]( 1 praetio V uiliscnnt B 2 facundas B nubilitate Lx dispoli«et L indootus B 3 ratiotinatione T, rationatione V 4 preuiumB 5 timeritatis B 9 coparaci L 11 feruor scripsi, error libri praecidentes B . 18 expectat B 14 rodani,us BLT, rodanusF , exiget B, coegit Sim. 16 uoluntatem quoegerit B ,17 epistolae BT 18 a uerbis quia in nouum caput incipit in BLPTVb, linea dimidia ante quia uacua relida in !r 19 quoierunt B 20 aecclesias BV 21 reformarei L digni scripsi, dignus libri quorum] quo cum Sirm. 28 illi Sirm. 24 supplioastes B 25 dedicistes B -26 dum mandat secutam LPTVb ) ita profundam teneatis, quasi sit ignara. procinctuum, deo tribuente MO pax eius turbari dubiis potest nec fortitudo qualibet obiectatione confringi. nihil apud illum tutius supplicante solus euasit proeliares acies qui rogauit: uicit armorum inpetus qui obtulit deuotus obsequium quod uix ueteres principes praesentiae suae sudore potiti sunt, hoc semper regis nostri breuis procurauit epistula. per excursus dirigitur felix exercitus ad triumphum qui credat militem eius in labore et perfections, habere quidem superantis. gloriam, sed continentiam subiugati? consummatis congressionibus de irae hereditate nil remanet; uno tempore quos perniciosos aduersarii uiderint blandos sentiunt tributa pendentes et haec quidem caelesti praeparantur pro hac repensione suffragio, quia fides nostra apud eum, aliud ipse sectetur, in portu est. mirabilis patientia, quando tenax propositi sui claritatem non obumbrat alieni: nam et ecclesiarum nostrarum patrimonia relabi, nisi aucta fuerint, ingemescit. sic factum est, ut et statum suum locupletes pauperum substantiae teneant et mediocres ad supremam opulentiam conualescant. in sacerdotibus uirtutes et innatas colit et non repertas inspirat. sed cur beatitudinem uestram praeiudicio diffusi sermonis anticipem? continuo experientia uestra et spiritalis illa perfectio ieiunum me fuisse in filii uestri laudibus accusabit, et cum soleant amplificari facta conloquiis, sterilem me relatorem de uirtutum eius messe causabitur. iam saeculares apices, curules et trabeas, patricias [*](1 retioeatis b procinct∗ũ L 3 tocins B 4 uicet B 5 obitnlit denotos L 6 p regis (p deleuit m. 2) T 8 triumfum B quia Sirm. 9 Buperantis PT*b, superantes LT1V, superbiantes B 10 consumpmatis B irae om. T 11 remanit B perniciosus B adnersari T 12 haec L 13 responsione V114 alint B, [cum} aliud Sirm. sectitur B importn T 15 ciuitate L 17 acta T ingemiscit LTV, ingemiscat B 18 locupletes Sirm., locnpletis BLPT Vb paupm T1 sed uocem exp. m. 2, super panperum nescio quod signum posuit L, prosperum fort. mediocres Sirm., mediocris BLPlVb 19 connaliscant B 20 pepertas B 22 spiritale B perspectio BL 23 fili B 25 seculares B ) etiam dignitates qualiter ant naturae reddat aut moribus, domestici perlatoris adstipulatione uulgetur. nam et ueteres in antiqua generis luce durare facit et nouos splendore inopinati fulgoris inradiat. facilius respublica eius bono dispensationis effluens in priuatam migrat opulentiam, quam famulantium census in palatina lucra commutetur. nunc, quod superest, meae seruitiis salutationis acceptis oratione prospicite, ut Christus redemptor noster quae in praefato clementissimo rege seruientibus sibi contulit longa aetate conseruet det etiam regni de eius germine successorem, ne bona tanti hominis in una aetate ueterescant et antiquata temporibus pro sola aurei saeculi commemoratione nominentur.

XXXI. ENNODIVS AVIENO.

Dum iucundis adhuc deo dispensante fruerer de praesentiae uestrae uicinitate conspectibus et amabilia conloquiorum mella uenerabili mendacio retineret auditus, occasio mihi scriptionis oblata est. fateor, diu nolui medicinam desiderii, dum altera procuratur, inrumpere. delectabat species animo meo pia ludificatione blandita: nolebam conscius deprehendere quae pascebat in amore fallaciam. bene enim sapit studiis nostris obsecuta seductio et pro uero libenter admittimus dulcium imagines nuntiorum: grata somnia quotiens fugantur uigiliis, ingemescimus et illud mortis simulacrum de placidis deceptionibus plus amatur. ergo nunc mihi, quia illud quod praefatus sum stare non licuit, exequendum est quod remansit. aliquis hominum [*]( 2 unlgatur T ueteris BL 3 dura B fecit L, reflcat B splendorem L, plendore B 4 ∗fulgoris (e eras.) L 5 effluens B, om. LPTVb famulantum Sirm. 6 censoa B comntet L 7 oratione om. Sirm. 8 praecato B, pfecto T 9 conseruit B 11 uetericant B, ueterescant (a corr.) L 12 nominetur LPb, nomiaant B\' ) [*]( XXXI. 15 iocundis BT, iocundue Pb 16 uestre e T 17 mendatio B 19 species scripsi, series libri 21 falatiam B 23 gratas omnia B 24 simulachrum T 26 exsequendum L Y )

pro peccati sui onere sic laborat ? adfligerer nisi uos uiderem: ad cupita perductus maceror, quia quae poscebamus deo tribuente concessa sunt. numquid alicui accessit de laetitiae occasione quod torqueat aut de messe gaudiorum egressa est planta tristitiae? gratias inseparabili trinitati deo uero, qui, ut uota inpleat, aliquotiens uota contemnit. ipse ergo coniunctionis tuae copulam respiciat: ipse unum faciat ex duobus, qui in primi hominis corpore, dum adhuc natiua et intemerata inmortalitate gauderet, utrosque formauit. iungatur tibi uxor, ut Abrahae Sarra, ut Isaac Rebecca, ut Iacob Rachel caelesti benedictione sociata est. habeas continentis praemium, frugem et dulcedinem coniugati: legi dei pareat solutio uirginalis, dum quod in se subtrahit reddit in subole. nesciat externam diligentiam bene in uobis solidata communio: illa matrem tuam moribus et conuersatione restituat, tu parentem. non pereat mundo maiorum tuorum, dum in te renascitur, amplectenda formatio. nequaquam peregrina uitae exempla necnon aduenticia postulantur: in oculis locata sectamini. ecce ego, qui hymenaeis tuis interesse non potui, hac te precum mearum prosecutione communio: uos ad uicissitudinem exhibete crebra colloquia. domine mi, salutationis amorem et reuerentiam persoluens rogo, ut si memoriam mei de illa locupleti recordatione non truditis, et orationibus me et conloquiis subleuetis. ad cuplta [*]( 1 onere Pb, honere BLTV 2 capida B posoebabmns B sed inter scribendum corr. 8 adceesit B occassione B 4 torquaeat B 5 inaepabili B uero] nostro fort. 6 conh tempnit LTV 8 intimerata B 9 tueroaque B habraae B, habrahe V, abrahe T 10 ysac L, ysaac T 11 praemium] praeniam Sirm.; quid L exhibeat dici nequit cum fol. 142* uocdbula complura fere euanuerint 12 uirginales B 13 sobole LTV neacit B 14 communia L 15 mondo B\' 16 amplectando L 17 aduentitia L 18 hymeneis BLTV 19 ac L prosecutio T* 20 eonnenio Birm. uicessitudinemB coloquia B 21 domine mi om. Sirm. mihi BLV, michi T 22 lucupleti B trndentiB B)

XXXII. ENNODIVS ADEODATO PRESBVTERO.

Quantum a me merito, quantum actione sis clarior, orationum tuarum reserauit effectus. ecce domni Fausti filii tui abstractam de solacio meo partem maximam tu tenebis. ego quidem sanctis et legalibus desideriis precum inpedimenta non adtuli: sed tantum me domni Auieni perculit pro eius I caritate discessio, ut lacrimis prosequerer et ad optata tendentem. patuit humanarum rerum in hac causa de diuersitate formatio. illum euocant Christo duce uotiua, me feriunt: illi blanditur de coniunctione uicinitas, me de sequestratione conpungit ecce de precum mearum fruge sollicitor, et adeptos nos, si quid in hac parte postulatum est, quod cum Christi pace dici liceat, ingemesco. sed inter haec tali diligentiae curatione sustentor, quia domnum Auienum superantem uota. reddidimus. habet de origine eius Roma iactantiam, Liguria de profectu: ibi domno Fausto filius naturae lege concessus est, hic eruditione patefactus. minus fuit cum generalitate hominem nasci quam, quod inimitabile uidebatur, Fausti sobolem conprobari. referamus ad deum beneficia sua et ipsi pro illo exhibeamus gratias, a quo poposcimus quae tenemus. uos salutationis meae obsequia pro sancti pectoris uestri puritate suscipite et codicem recipientes meum cum illo, qui a uobis promissus est, destinate. [*]( XXXII. 2 presbitero T 4 reserabat 7x, reserabit LT2V fili B 5 solatio, BLTV mazima BV 6 impedimento L 7 tantum scripsi, tanta libri. perculet B 8 lacrimes L humarum T* 9 causã L illud L 10 cristo B uotiuam et B 11 diuinitas fort. conpunget B 12 aollicitus Lx adeptus L hac B 13 cristi B ingemisco BLTV 15 reddimus B 16 lignri B 17 natura! elege Bl eruditionS L 18 cum ex con B corr. genaralitate B 19 iniexbibsam\' mittabile T* nedebatnr B 10 exhibeamus B, referam V, ezhibeam refera L, referamus PTb, redhibeamns Sirm. 22 puritatem L pcipientes L )

XXXIII. ENNODIVS CAESARIO EPISCOPO.

Quod spe praeceperam litteris indicastis. nam uenerandi promulgatione conloquii, quid caelestis imperator domnum regem circa uos facere conpulisset, agnoui: ego sum, cui postquam meritum uestrum patuit, nequaquam se felicitas actionis abscondit. qui hominum nobilissimo in Christi seruitute pontifici terrenas dominationes nesciat esse subiectas et minacem regis potentiam innocentiae obiectione superari? quando principalis purpura aut cilicia despexit aut pallium? quando libertas illa potissima credidit sibi ante Christianam humilitatem licere quod uoluit? aut quando ei licuit uelle quod laederet? quod si inter haec canae aetatis exempla recolantur et saeuitiam circa cultores dei tyrannicam reducas in medium, scimus quia ab illis nostri dogmatis sectatores, ne umquam morerentur, occisi sunt. tunc militibus suis uitam et aeternitatem obsequente gladio perpetuus ille dux contulit: illi inimicorum suorum ministerio perdiderunt originariam uilitatem. te, mi domine, in orbe iam Christiano diua lex peperit et apostolici uberis lacte nutriuit: tu ceteros uelut solis magnitudo astris minoribus conparata transgrederis: te qui interioris hominis oculis inspexit instructus est. nam cum et facie ipsa foueas puritatem, delinquentes feriato ore castigas. boni de conuersatione tua, quocumque processeris, imitanda. inueniunt: malis fugienda demonstrantur. beatus tu, cui a deo tributum est, ut et monitis [*]( XXXIII. 2 ceeario T, cessare L episcopo] arelatensi add. B m. rec. 8 quo L praeciperam LV, preciperam B indicastes B nam] non L 5 ciroa] cir B 6 abscondi L 7 in om. B 8 menacem B, miracem L 9 regiB B, reis LTV, rei Pb obiectionS L principalea BV1 10 purpora B cilitis B, silicia L despexi L, dispexit B 11 cristianam B, christianum L 12 ei om. L lederet B 13 cane B Reuiciam B, seuitium L 15 morirentdT L 16 et om. LPb 17 perpetnos B 19 Cristiano B diuina b 20 lactae B 21 trangrederia B 22 et cum Sirm. ) [*]( YI. ) [*]( 17 )

doceas et exemplis, qui ad pii itineris directum semper existens praeuius inuitasti. quis non optet te loquente, ut sciat plura, non legere? tu dum libris genium relatione concilias, et magistros informas: tibi debet quicumque ille scriptorum maximus, quod eum dote elocutionis amplificas. in te lux conuenit sermonis et operis. unde haec praerogatiua Transalpinis? unde parentibus meis inauspicata sublimitas, ut talem uirum miserint? sed cur inter terrena quaeritur res caelestis? potuit ergo ante te quodlibet palatii supercilium non iacere? potuit tibi cupita subtrahere quem mitiorem ouibus sola faciunt errata pugnacem? latius me et meritum uestrum uocat et diligentia, sed loquacitatem meam lex epistolaris includit. quod superest, benigni seruitutis meae munus accipite et me deo nostro orationum suffragiis intimate, frequenter de his, quae uobiscum aguntur uel acta sunt, informantes. deprecor etiam ut quid apud uos promouerit Rustici subplicatio, qui, quantum audio, fornicationes suas nomine uestit uxorum et uocabulo legis putat excusari posse rem criminis, mihi manifestes ministerio litterarum.

XXXIIII. ENNODIVS AVIENO.

Vbi sunt qui dicunt inter habitatione discretos diligentiam non durare et affectionis calorem terrarum diuisione tepescere nec longius procedere mentes posse quam oculos? ecce amoris mei plenitudo uiolentia sequestrationis exaestuat et conloquii medicina languidior corporis sedibus non tenetur. deum tamen, qui circa uos respexit uota nostra, benedico, qui uos non solum nobili, sed, quantum fama nuntiat, sancta moribus uxore [*]( 1 deceas B iteneris B 2 qs add. T m. 8 in mg. 6 prerogatiua B 9 palacii B, palatn L1 10 cupitas B 11 diligentiam B 12 sed] et B 13 benigne 2x 14 de his] domia B 15 depreoor B a. I. 16 sublicatio B 17 fornicationis B uxorio fort. 18 excussari B\' manifestites B ) [*](XXXIIIIS2 habitationi (ni ex ne corr. uid.) V 18 tepisoere B 24 procidere B 28 mobili L)

donauit. cultores Christi perfecta omnia premerentur: ipsis solis in coniunctione opum mentium et sanguinis claritas non negatur. spe praecipiebam, quod possit talis effici, qualem ad te audio iam uenisse. transit aestimationem meam quid de eius hominis profectu sentiam, quem audio ab optimis inchoasse. domine mi, gratiam salutationis inpertiens spero, ut petitionem sancti episcopi patris uestri dignemini incunctanter efficere et homini ipsius classici illum, de quo securus sum, gratiae animum condonare.

XXXV. ENNODIVS MESSALAE.

Solent inauspicata felicitate superbarum mentium colla mollescere et rigidioris propositi nouo gaudio supercilia temperari. nam benignitatem seminat quicquid uotis obsequitur nec plus aliquid humiliat potissimos quam optata sublimitas. indicium communionis et obsequii est ad apicem peruenisse. tu postquam ad cupita prouectus es, ignorato hactenus tumore me despicis: et quid in melle tuo respicias oblitus, de sola amicos ueteres futurae uxoris opulentia contemnis, nesciens sarcinam uenire unde aestimas commeare rem praemii, primum quod mobilem esse non decet qui originis suae radios non obumbrat, deinde, quia unde despicior uindicabor. ergo ad usum promissionis benigne reuertere, ne uidear manifesta suspicatus. ego, quia hactenus ab scriptionis munere temperastis, in haec [*]( 3 spe scripsi, ipse libri precipiebam B tales B aeffici B ad] a T 4 quid — optimis T in ras. m. 2 5 incoasse B 6 mi P, mihi BLV, michi T gratias L inperciens B 7 dignimini B 9 grate LTV donare T ) [*]( XXXV. 11 messale B\'LT 13 molliscere B, ///mollescere T 15 po∗∗∗∗tissimos L obtata B, oblata fort. 16 indicium Sirm., iudicium Pb, indicti LTV d fort. B, nam uerba inde a l.14 nam—l.19 amicoB m B uix legi possunt 17 concapita T tumere V 19 amicos b, amica LPTV, quid B exhibeat non liquet, fort. amicus contempnis LTV 20 nenirae B 23 promisionis B 17* )

uerba prorupi: uos aut factum diluere aut adfirmare innocentiam conuenit nobilitate sermonis. domine mi, salutationis plenissimae officia persoluens spero, ut qui diligentem neglexisti saltem colloquiis dignum facias arguentem. [*]( I 2 m T, mihi SLV 3 ne..glexisti L 4 saltim B coloquiis B, alloquiis Sirm. facias dignum Sirm.; dignum om. b. )