Epistulae

XXV. EVGENETI ENNODIVS.

In statione non esse apud uos gratiam potest qui fide claudus est aestimare: uolo tamen ad diligentiae testimonium prorogari frequentiam litterarum, ne animus de amantis prosperitate sollicitus, dum salus in ualitudine est, suspicionibus uentiletur. ecce habes, mi domine, unde serenitatem pectoris mei ex desiderii proditione cognoscas. adesto partibus tuis et sicut me imperati muneris praerogatiua sublimat, ita uos exhibiti gratia sermonis attollat. ergo salutem debendam restituens precor, ut quid promoueat in me desiderium tuum sub cuiuscumque significationis nube dilucides. uale.

XXVI. AVIENO ENNODIVS.

Adest magnitudo tua partibus suis et adserit splendorem sanguinis testimonio puritatis. caritatem nesciunt pia corda deserere, religiosam diligentiam mens generosa custodit. gemina ergo luce fulgentia scripta suscepi, dum quod pectus sanctum repperit dextera serena signauit. deum precor, ut [*]( 2 pretuli BLTV epstularis JB, epistolaris LPТ1V \' terminus B 4 salutati uel salutationis fort. ) [*]( XXV. 7 engenetie T 8 apud uos non esse Sirm. 10 animus ex ammuB L 11 snspitionibos LT 18 par|∗∗tibus L me T 3, l, m. 2 14 impetrati Sirm, prerogatiua B 15 debendam in debitam T corr. M. 2 17 delucides B uale om. BPb ) [*]( XXVI. 19 epistulas 26 et 27 om. L ennodins auieno B 20 tao T\' . 22 relegioaam B .28 iucem Tl sascipi B 24 reperit T )

piam in uobis indolem, si Romam diligit, sub perennitate conseruet et huiusmodi circa me studia sub ea qua promisistis cura multiplicet. uale.

XXVII. AVIENO ENNODIVS.

Nescio utrum magnitudini uestrae grata sint crebra conloquia: ego tamen semper quod expecto ab amantibus exhibebo. patior aliis aliud esse propositum: mihi meo uiuendum est more, ut amoris plenitudo reseretur claue sermonis: ego in affectione cariosam subrepere taciturnitatem usu fugiente non perfero. nunc si culmini tuo par cura est, monstretur assiduitate conloquii, patescat frequentia litterarum: sin aliis hactenus praeoccupatus studiis in meam modo concesseris diligentia imperante sententiam, quantum de tuo iure submiseris, tantum de meis obsequiis possidebis. ergo uale, domine, et munusculum suscipe non uilitate sui sed taxatum pretio destinantis. uale.

XXVIII. ENNODIUS EVPREPIAE.

Quamuis caritatis uestrae paginam sollemnibus tantum accepissem muniis obsecutam nec affectui nec necessitudini congruentem, res tamen postulauit me uicariis per stili similitudinem peregrinante diligentia respondere conloquiis, ne subtracit sermonis officium non uestram innotuisse mihi astutiam, [*](1 perhennitate T 2 quae Bb 3 uale om. T et Sirm. ) [*]( XXVII. 6 cebra B 7 ezhibeo Pb 8 meo] in eo T ut uidetur 9 reteretnr (etur in ras.) B 10 snbrepere b, rabripere BTV fugientem fagientem T 11 Bi f ex sin ut uidetur m. ! ...........I.. corr. ita ras. T, si in Pb 12 alias B actenni B 13 preocnpatos T, preoccupatus B diligentiam T 15 mi domine b recte fort. 18 taxandum malim 17 nale om. Sirm. ) [*]( XXVIII. 20 accipisaem mnniis B, muniis accepimem PTb, mnnHs accepuaem mnniis LV 24 mihi innotnisBe Sirm. )

sed nostram reuelaret infantiam. nolo, soror Euprepia, quicquam 4* prouinciarum malis uel, sicut dixisti, hominum inmissione causeris. quocumque abscesseris, quantum res docet, mentem male credulam non omittis: uitia nostra regionum mutatione non fugimus. circa propinquos tibi fuit tale propositum, ut nec benefacta ipsorum insta interpretatione pensares nec excessus debita tantum reprehensione corriperes. sed quid opus est doloris epistulam fieri longiorem? ingenium uestrum nulla eloquii poterit mutare affluentia. quod restat, uale, m; domina, et prout expedit ordinem uitae tuae animaeque conpone. me tamen Lupicino noueris non quod tibi debeo, sed quod animae meae conueniat impensurum, quia sola est, quae maiorem a deo retributionem meretur, affectio, cum nullis hominum dotibus prouocata conceditur.

XXVIIII. ENNODIVS EVGENETI.

Quotiens sensuum pignoribus uerba famulantur, quasi ia quodam speculo ita in paginis sermo sibi amicam pingit effigiem, cum qua uiua uice conloquitur et dulci simulacro desideriis obsequente gratulatur. nulla quidem conceptum foederati pectoris eloquitur oris affluentia, et cum sint faciliora uerba beneficiis nec existat quod crescere nequeat ambitione dicendi, ego in, explicanda circa uos diligentia arentem testor infantiam. unanimitatem tamen uestram taciturnitatis incersso, quod gemina [*]( nt 1 reuelatio B (eorr. m. 1) quidquam BL 2 prouiutiarum LV 4 mutatione B1, 7 coreperis B, coriperse 7 9 afluentis B nale restat T \' 10 tuse om. LPTVb animaeque Bb, animique LTV (t post corn P 11, sed quod PT2b, sed quid BLT1V 12 maior est L 14 concreditur b et Sirm. ) [*]( XXVIDI. 16 euaeniti B 17 sens∗um L uerba (u partm in ras.) B 18 quadam B effigiam T1 19 uice] uoce PTb 20federatiB 22 ambitione B23 inexemplica,da :4in- 20 federati B 22 ambitione B 23 inexemplicanda B infanciam unianimitatam Q 24 uram in ure T corr. m. 2, tuam b. incessu B )

scriptione donatus nihil de uicaria relatione cogitasti. ecce iterum paginas mitto sciens tribuere quod expecto. uale, mi domine, et amantem tui adloquere nitore quo clarus es, foue integritate qua praeuales.

XXX. ENNODIVS AVIENO.

Miror fanis magnitudinis tuae iniucunda copulari et serenitatem conscientiae uerborum austeritate maculatam, dum scribis imperare me potius paginas quam diligentia exactrice promereri. putas ullum genus dominandi esse sublimius quam illud quod amore nos subicit? nulla sunt, domne Auiene, culmina a iugo caritatis inmunia: quicquid in orbe libertatis est tali non subtrahitur seruituti. ecce ego loco humilis, ignotus honoribus uestris fascibus sic iubebo, parili contentus ordine subiacere. nunc uale, et quantum tribui tibi senseris, tantum mihi sicut fidelis restitutor affectionis inpende.

XXXI. ENNODIVS AVIENO.

Quamuis epistularum qualitas pro ingeniis conponatur et saepe sollemnitati militet, nonnumquam affectionis testetur indicia, quas aliquando dictat sinceritas, plerumque fuci similis concinnatio, quae candorem imaginata diligentiae urbanitate qua tegitur innotescit, dum fabricatis nudata tegminibus intra uelamen aperitur: ego tamen in paginis speculum puto esse conscientiae, per quas amicitiam discernere absentia uix praesumit: clarum est tamen, quid in illis simplex, quid artifex [*]( 1 nil T 3 nitorem Pb 4 pieuales B ) [*]( XXX. 7 iniocunda BPTb 8 scribis.. L 10 putas scripsi, putans BLTTVb ullum] nullum Pb sed in mg. al. illud Pm. 2 11 amori b d Sinn. nulle B domM B, domine LPTVb 12 quidquid B 18 ignotus] immotQB T 14 eontemptus T 15 uale] ulae L a 8. 1. m. 2 ) [*]( XXXI. 20 sepe B soHempnitati LPV 23 fabricatas B 25 amiticiam T taii] iudex fort. \' preaumet B )

sermo deferat. scindit nubes eloquii mens dictationis interpres : cito ad intellectum peruenit falcibus suis uerborum calle reserato. ergo his ualde delector officiis, quibus panditur sinceritas nec occasio se interserit secura fallendi. gaudeo tamen mihi uel causas scribendi uel perlatores accidere, ut sub hac frequentia meo uoto satisfaciam et pudorem uestrum onerem, nisi a uobis suscepta redduntur. salue, mi domine, et in sententiam meam affectu imperante concede. uale.

XXXII. ENNODIVS PASSIVO.

Si ad eloquendam sufficeret sermo caritatem, si totum infantia explanaret affectum, cui magis quam uobis paginarum frequentiam praestaremus ? et nisi artaret meritum pectoris, nulli dignius sermonis militaret officium. alii affectum, quem mente nesciunt, ore testantur et pingunt inlecebrosis epistularum momenta commerciis, quando feriatis penetralibus amor totus in lingua est nec aliud ad interiora perducitur, nisi quantum in scriptione confertur. at meus erga uos animus eloquii pressus macie et amicitiae ubertate conticuit: metuo enim, ne gratiae terminum ponat mendica confabulatio, ne idem modus putetur esse sermonis et foederis. melius est plus aestimationi per silentium dimittere quam monstrare diligentiae damna per litteras. ecce rarioris conloquii causas adserui, credens apud uos a sinceritate debita facundiam posthaberi. [*]( 2 inaenit Tl 3 ergo] ego b 4 occasione (se om.) L fallendi Bb, falli P, felli LTV 5 causa B accedere b 6 noto BT2b, uotis LPT1V satisfaciam BT2b, faciam LPT1V pudorS (or corr.) V uestram V onerem PT1, honerem LTlV, honorem Bb 7 reddantur Pb mi om. LPTV 8 uale om. B ) [*]( XXXII. 11 eloquendam BT, eoquendam LV, exequendam P et Sirm., exequendum b 18 prestaremus B astaret V 14 militaret sermonis Sirm. 16 momenta] commenta fort. penetrat bilibus B 18 ad B 19 maciq L et om. Sirm. motus T 23 damna B 8. l. m. ant.l, dampna LV )

quod superest, saluete, mi domini, et diuinis usi beneficiis procedente uita in longum caelestia mandata conplete. inuenit enim apud uos, cum a cumulo coeperit benignitas, incrementum. uale.

XXXIII. ENNODIVS FAVSTO.

Proposito obsecuntur paginae, quibus commendatio praestatur afflictis. in his enim clara est religionis integritas, quae nullo potentioribus fuco blanditae adserunt lacrimas submissorum. sed hinc alias. cum perlatorem uideritis, uotum dictantis agnoscetis. utinam illo apud magnitudinem uestram supplicationis euentu alleganda conciliet, quo a me litteras impetrauit. mulierem religiosam pauperem de bono negotio praesumentem sermo praefatus insinuat aestimate si fragilitati, si iustitiae oportuit uerba subduci, si conuenit me uel officio deesse uel moribus. ecce ego reuerentiam salutationis inpendens quid partibus meis deberem contestatus sum: uobis quid remansit adtendite, quia sicut personam meam pro supra dictae uoluntate petitio, ita uestram effectus aspiciet. uale.

XXXIIII. ENNODIVS SENARIO.

Nihil est equidem quod non a ueritate in altum ambitioso tollatur eloquio. sed ego ad diligentiam circa uos meam patior [*]( 1 saluite B\', salue Pb domini B, domine LPTVb 2 celestia B conpletae B1 3 ceperit BT ) [*]( Xxxm. 7 comendatio (co ex con corr. m. 2) L; commendati operis (praestatur om. spatio 3-4 lift. uacuo) B 8 relegionis B 9 summisBorum LTV 10 uiderit ses (es ex is corr.) B 11 agnoscitis B 12 alliganda LT1 V, uallicanda B 13 relegiosam B presumentem B 14 prefatus B fragilitati si BPb, fragilitatis LTV 15 decesse L 16 salutationis B, salutis V ( add. m. 1), salutis LTb 17 nobis quid nobis T remanserit b 19 affectus B b uale om. Pb ) [*]( XXXIIIL 22 nichil T, ninil B «quidem (e eras.) L, quidem Pb ambitiosa L 23 patior meam LPTVb )

sermonis infantiam. numquam par fuit lingua caritati, semper subiacuit oris officium bono conscientiae. ob hoc utor securitate monitoris. non credidi tanto tempore amplitudinem tuam mei inmemorem sic futuram, ut etiam sollemnibus conloquiis abstineres, ut illa, quae solent affectionem imaginata fronte simulare, negarentur inter personas catenis foederis obligatas. haec si ualerem narrare, poteram sustinere. ecce iterum scribo et quae uerbis adsero sequenda testor exemplis. uos uideritis quale sit posthac desideria honesta neglegere: ego dolori patientiam usu institutus adhibeo. uale. [*](1 lingusm L ottitatm B 2 bonae Sirm 4 soletnnibus L 6 cathenis T 7 nalerem] stfficienter ualerem B 9 pest haec LPTV (sed a exp. m. 1. V) honestate L 10 usui B eihibeo P )

I. SVMMACHO PAPAE ENNODIVS.

Boni imperatoris est probatam in acie militis animare uirtutem, ut fortitudo laudis pabulis inuitata in secundis congressibus dediscat lucis affectum. cuius robur ducis praeconio non nutritur? quibus se denegent etiam minus ualida tironis membra conflictibus, quando rectoris testimonio uidet sibi non perire quod gesserit? sola uia est, qua ad proeliandum crescat intentio, quotiens bene gesta non delet obliuio. utinam diuinitas uestris mota precibus diabolicum certamen interimat! utinam deuotionem meam in pace manifestet, ut cuius studium resignauit aduersitas, illius concordia commendet obsequium! ad Marcellianum episcopum directa est a fratre uestro instructa legatio: sed quid promouerit ipse rescripsit. quod restat, porrectis salutationis precor officiis, ut quicquid aegrum est medica oratione curetis et inter latentium secreta morborum qui in generalem necem seruatur ferro spiritali resecetis errorem. uale.

II. ENNODIVS ALICONI.

Venerabilis Amantius presbyter dum ad uos paginas exigit, rem deuotionis meae sui esse fecit imperii. felix necessitas, [*]( I. 2 simacho T, simmacho B pape T 5 robor BL V preconio B 6 tyronis LPV 8 qua] qui L peliandom L, preliandum B 9 debet L 12 co*mendet B, comendet T 13 marcellinum Pb 14 quod Lx 15 quidquid BL egrum B 17 Bpnali T 18 uale om. B n. 21 dirigit b 22 felez L1 ) [*]( VI. ) [*]( 7 )

quae uotis praestat obsequium: libera praeeminentis iussio, quae seruit affectui. debet mihi coactor quod meae praestiti uoluntati: prospera est scriptio, quae testimonium tribuit bis amori, dum et nouum in ius diligentiae adtrahit et amici senioris pectus obligat: qui dum magnitudinis tuae fidelis praeco est, prius uos per adstipulationem suam fecit eligi quam cognosci. raro notitiam praecessit affectio: cui contigit ante placere quam inspici? quantum apud me pondus est perlatoris aduertite, ad cuius nutum iudicia nostra flectuntur: uidimus quem didicit: quem laudat amplectimur. saepe in solido constituta mens propria amico cedit examini. merito ergo suspicimus quos probatus extollit. nunc si ubertatem gratiae ingenii macies explicaret, si ad fontem foederis aridi sermonis non lassaretur infantia, si epistularis qualitas, quae etiam copiosis eloquentia frenos inponit, progredi me ad longiora permitteret: adsererem quantum nobilitas tua mihi debeat, quod ad epistulare commercium primus accessi, quod ianuam diligentiae reseraui claue sermonis. baiulus tamen deprecor ut pro his quae tribuit redametur. ecclesiae causas insinuo, quia quod spei meae inpenditur uobis crescit ad meritum. domine mi, effusissimae munus salutationis inpendens quaeso, ut, si uobis cordi est oblationem meam de libamine caritatis accipere, religionem amicae conscientiae reseretis alloquio. uale.\' [*](1 praeeminentiB Sirm., praeminentis BLPTVb 2 coictoc L1 (ic in a corr. m. 2, c 8. 1. scr. m. rec.) meae] mae B, me L petitn 1 L, prestiti B uoluntate L1 4 amci B 5 tuae B a. I. fideles V1 preco B, praeco est (o est M ras.) V 6 agnosci Pb .7 preceaBit B anta placare L1 8 aduerte T 11 suscipmns T probitas b 14 infancia B que etiam qualitas V o T copiosis B (stc) 15 frenua B ? inpofiti T corr. m. 3 16 quanttL B, quanta LPTVb mihi debeat Bb, om. LPTV 17 adcessi B quod] et b 18 baiolus B deprecor B, precor LPTVb 19 reclametur L 20 mi] mihi BL V effnsissime L 21 salutationis munus b, munus munus salutationis B 22 relegionem B 28 me amice T uale om. Pb )

III. EVLALIO EPISCOPO ENNODIVS.

Trinitati gratias deo nostro, qui fascem quo deprimor pecca. torum fortis apud se uiri alacritate sustentat, qui memoriam mei in illo sancti pectoris tui templo quo gaudet Christus subtilis fabricator interserit, ut quod propriae conuersationis nube fuscaui splendida conscientiae uestrae serenitate detergeat. iam noui quia non inefficaciter funduntur lamenta peccantium. hoc mihi principe loco oratio mea, hoc lacrimae contulerunt, ut robustus pro me precator exsurgeres, ut labantibus umeris caelesti munitam auxilio dexteram subrogares. uerum est quia sola apud deum desperatio perdit errantem. ecce iam lolium nostrum spinae uel tribuli hordea triticum uineas pollicentur. age, electe dei, pro me humili quod coepisti et partibus tuis adesto, dum precum in me adsiduitate diluis quod ego collegi ubertate culparum. frequentibus etiam susceptum pasce conloquiis, ut insulsum pectus nec ulla uirtutum stabilitate subnixum admonitionis sale confortes. ad obsequia salutationis reuertor et epistularem transgressus terminum unum uelut garrulus sed pro necessitatibus inportunus adiungo, ut me sine cessatione tantum iuues precibus, quantum confirmas alloquiis. uale.

IIII. EXEMPLAR EPISTVLAE QVAM IPSE DICTAVIT. FRATRI SOROR.

Quamuis summatim gratiam aliqui debeant etiam malis in affectione pignoribus nec illud quod posteritati tribuitur [*]( IIII. 3 quo. (d eraa.) L depremor B 5 sancto b et Sirm. quo. (d eras.) L 6 proprae Bl 7 fuscati T1 detergat PTb 10 peccator T1 exsurgeris B, exurgeres T libantibuB B humeris P1 11 subrogares T, subrogaris BL PV 12 disperatio BLV 14 age] perge fort. cepisti BT patribua T (in mg. partibus) 15 precum om. B di∗luis B 16 pascere T t19 unum ex uft T m. 2)▓ uelud BPTa 20 necessitatabus LI abiungo L 21 aale om. BT; in T subscriptio Zegitur: Erplif I. para epforum ennodij. ) [*]( IIII. 24 Boror om. b 25 quamuis] cf. Wiener Studien II p. 247 aliquid B etiamj et P. ) [*]( 7 * )

beneficium putetur esse sed debitum, cum malignus interpres iudicium cordis naturae subdit imperiis et tollens saporem diligentiae sola iubendum putet obiectione pariendi, quando plus creditur fili uocabulum ualere quam obsequium et non quaeritur quid in amoris lance promoueas, sed quale ad praeiudicium aestimanti nomen opponas, cum apud prudentes frustra subolem dicimus, nisi exhibet quod uocatur: nam qui m prole censuram neglegit, conceptum - magis designat sibi placere quam meritum. facessat in posteris hoc solum nos cogitare quod libuit. etenim fructus uteri, nisi honestate respondeat, plus in testimonio lasciuiae uidetur euenisse quam gratiae. fas enim est germanitatis semper fidele consortium etiam partubus anteferri: datur participem originis sic haberi, ut nec consortium sanguinis neglegatur et descendens a merito laudetur examen. et ideo ne sinuosis in longum procedant uerba praeloquiis et quod re angustum est crescat affatu, dono, in fraternitatem tuam confero et iuri tuo perpetua libertate transfundo mancipium iuris mei illud et cetera. uale.

V. FAVSTO ENNODIVS.

Sublimis uir Dalmatius, animae meae portio non defraudata sed solida, cui ad praerogatiuam sanguinis morum splendor accessit, hoc negotio suo credidit conuenire, si meis apud culmen uestrum iuuaretur alloquiis. quod supersedendum eius conscius non putaui, faciens urbanitate quadam personae tribui [*]( 1 esee sed Bb, sed T, ewe LV intempres L\' 2 inperiis B dilentiae B 3 iubendum scripst, iuuendum B, uiuendum LPTVb sed ni in ju eorr. V m. 1 putat fori. 4 filii Pb 5 preiudicium B 7 Bobolem LTV exibet T 8 neglegent L\' 10 honesta L 11 lascine T 14 neglegitur Lx discendens B, diseedeHB coni. Schottus 15 procedunt T\' 16 pre- IoquiiB B affatu] affectu B 17 perpetuam Zx liberalitate LPTV 18 et cetera B, et cet LV, om. PTb we om. B ) [*](V. 21 defrudata L 22 sed solida L 8. I m. antiqua prerogatinam B )

quod uos noui debere iustitiae. in Sicilia enim praedicti pr. dium bono hactenus iure possessum a consortibus perhibetur inuasum. nunc ad iuuamen ciuilitatis inpenditur quicquid ego promouero supplicando. domine mi, salutationis obsequia plena humilitate persoluens deprecor, ut circa memorati nobilis uiri conpendia pudorem leges ac reliqua quae per conscientiam uestram subsistunt reipublicae ornamenta muniatis. uale.