Testimoniorum Libri Tres adversus Judaeos

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars I (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.1). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1868.

PARENTIBVS OBSEQVENDVM.

Paulus apostolus ad Ephesios: Filii, obsequentes estote parentibus uestris. hoc enim est iustum. honora patrem tuum et matrem, quod est mandatum primum in promissione, ut bene sit tibi et sis longaeuus super terram.

PATRES QVOQVE ASPEROS ESSE CIRCA FILIOS NON OPORTERE.

Paulus apostolus ad Ephesios: Et uos, patres, nolite ad iracundiam prouocare filios uestros, sed nutrite eos in disciplina et correptione Domini. [*]( 8 I Cor. 3,18 sq. 14 Eph. 6.1-3. 19 Eph. 6, 4. ) [*]( 1 stultam (stultum A) fecit AW, infatuabit B, infatuauit LMv huius mundi] saeculi W 2 in om. W, erasum in L sapientiam L deum] deo B, dnl LM 3 placuit W 4 desiderant] petunt W 6 ipsi B 7 item illic AB, et iterum WLMv; item l.11 8 qui WL se sapientem MB sapientem...1.9 sapiens W s. l. m. 2 9 saeculo] mundo Bv sit] tiat LMB 10 mundi huius B conpraehendes A, adpraehendens W, repraehendens MyB, repraehendamM1, reprehendes Lv 11 astudia eorum A 12 quoniam A uanae sunt A, stulte sunt W, sunt stultae LMBv 14 in epistula (epistulis L) pauli WLMBv \' 16 matrem tuam Mv 17 tibi sit W longeuus sis M 18 circa filios esse WLM 19 paulus a. a. efesios A, item illic W, et iterum B, om. LM; uariantes lectiones id genus posthac non adnotaui et om. B uos om. W LMB patres] parentes M 20 dAAB, vnWLMv iracundia B prouocare A, mittere WLMBv 21 correptionem A, correctione LM )

171

SERVOS CVM CREDIDERINT PLVS DOMINIS CARNALIBVS SERVIRE DEBERE.

Paulus ad Ephesios: Serui, obaudite dominis carnalibus cum timore et tremore, in simplicitate cordis uestri sicut Christo, non ad oculum seruientes quasi hominibus placentes, sed quasi serui Christi.

ITEM DOMINOS MITIORES ESSE DEBERE.

Paulus apostolus ad Ephesios: Et uos, domini, eadem facite ad eos remittentes minas, scientes quia et uester et ipsorum dominus est in caelis, et personarum acceptio non est apud illum.

VIDVAS PROBATAS QVASQVE HONORANDAS.

Paulus apostolus ad Timotheum prima: Viduas honora, quae uere uiduae sunt. quae autem in deliciis est, uiuens mortua est. Item illic: Adulescentiores autem uiduas deuita. cum enim deliciatae fuerint in Christo, nubere uolunt habentes damnationem, quoniam primam fidem reprobauerunt.

SVORVM ET MAXIME FIDELIVM CVRAM PLVS VNVMQVEMQVE HABERE DEBERE.

Paulus apostolus ad Timotheum prima: Si quis autem suorum et maxime domesticorum non agit curam, fidem denegat et est deterior infideli. Item apud Esaiam: Si uideris nudum, uesti et domesticos seminis tui non despexeris. [*]( 3 Eph. 6, 5 sq. 8 Eph. 6,9. 13 I Tim. 5, 3. 6 et 11. 20 I Tim. 5,8. 22 Es. 58, 7. ) [*]( 1 plus crediderint M 3 dominis uestris M 4 timore A, metu WLMBv in ] et in WBv 5 homini L quasi hominibus placentes om. A 6 christi] dei Lv 7 item om. AB 9 remittentes minas A, laxantes iracundiam WLMBv uestrum WLM et om. M ipsorum] illorum A 10 in caelis est B exceptio (acceptio W) personarum WLMBv aput illum A, in illo WLMBv 12 quosq; A 13 prima]. II. B honoras Ml 14 uere AW1Mn uerae W2, re uera LB sunt uidnae LBv in deliciis A, delicata WLMBv est uidua Mo ui- uens om. B. uiua L 15 aduliscentiores A, iuniores W LMBv euita W, praeteri LMv 16 delicatae B, indelicatae L, indeliciatae V, in deliciis W, in delicias∗∗∗∗M fuerunt A1 17 damnationem A, iudicium WLMBv quia A probauerunt B 22 negat A infideli deterior A 23 despicies ME, despicias v; cf. test III1 p. 108 )

172

De quibus domesticis in euangelio dictum est: Si patremfamilias dixerunt Beelzebul, quanto magis domesticos eius.

MAIOREM NATV NON TEMERE ACCVSANDVM.

Paulus apostolus ad Timotheum prima: Aduersus maiorem natu accusationem noli recipere.

PECCANTEM PVBLICE OBIVRGANDVM.

Paulus apostolus ad Timotheum prima: Peccantem coram omnibus argue, ut ceteri timorem habeant.

CVM HAERETICIS NON LOQVENDVM.

Paulus apostolus ad Titum: Haereticum hominem post primam correptionem deuita sciens quoniam peruersus est huiusmodi et peccat et est a semet ipso damnatus. Item Iohannes apostolus: Ex nobis exierunt, sed non fuerunt ex nobis. si enim fuissent ex nobis, permansissent utique nobiscum. Item ad Timotheum secunda: Sermo eorum ut cancer serpit.

INNOCENTEM FIDENTER PETERE ET IMPETRARE.

Iohannes apostolus: Si cor nostrum nos non reprehendat, fiduciam habemus ad Deum et quodcumque petierimus accipiemus ab eo. Item in euangelio secundum Matthaeum: Beati puro corde, quoniam ipsi Deum uidebunt. Item in psalmo [*]( 1 Matth. 10, 25. 5 I Tim. 5,19 et 20. 11 Tit. 3, 10 sq. 14 I Io. 2, 19. 16 II Tim. 2, 17. 18 I Io. 3, 21. 20 Matth. 5, 8. ) [*]( 2 patrem familiae M belzezul B (beelzebul dixerunt W) 4 timere A, demere W 5 prima om. B aduersum WM 6 maiorem natu] preabiterum W noli recipere A, ne receperis WLMBv 8 ad Timotheum om. WLB prima om. AWLB peccantes LMv 9 argue AW, corripe LMBv ut et LMv timoremA, metum WLMBv 10 conloquendum W 11 titum A, colosenses WLMB 12 primam A, unam WLMBv euita WB, euita L 13 peccat et] peccator M sed or ex corr. iohannis A, item 1.18 15 mansissent LMBv utique otn. L nouiscum utique mansissent M item om. B 17 innocentiam WLMBv 18 non nos WLM reprehendit WLMB 19 accipiamus M 20 ab eo] habeo A item om. B beati] felices LB 21 puro A, mundo WMv, mundi LB item om. MB )

173
XXIII: Quis ascendit in montem Domini aut quis stabit in loco sancto eius? innocens manibus et mundo corde. NLHIL LICERE DIABOLO IN HOMINEM, NISI DEVS PERMISERIT.

In euangelio secundum Iohannem dixit lesus: Nullam haberes aduersus me potestatem, nisi data esset tibi desuper. Item in Regnorum tertio: Et excitauit Dominus satanam ipsi Salomoni. Item in Iob prius Deus permisit, et sic diabolo licuit. Item in euangelio Dominus ante permittit dicendo Iudae: Quod facis fac citius. Item apud Salomonem in Prouerbiis: Cor regis in manu Dei.

MERCEDEM MERCENNARIO CITO REDDENDAM.

In Leuitico: Non dormiet merces mercennarii tui apud te usque in mane.

NON AVGVRANDVM.

In Deuteronomio: Non ominemini neque auguremini.

CLRRVM NON HABENDVM.

In Leuitico: Non facietis cirrum ex coma capitis uestri.

NON VELLENDVM.

In Leuitico: Non corrumpetis effigiem barbae uestrae.

[*]( 1 Ps. 23, 3 sq. 4 Io. 19,11. 6 I Reg. 11, 23. 9 lo. 13, 27. 10 Prou. 21,1. 12 Leu. 19,13. 15 Deut. 18,10. 17 Leu. 19,26.27. )[*]( 1 et quia M adscendet MBv qui A 2 innocens... corde om. B mundus L 3 homine WLB 5 potestatem aduersus me WLMBv tibi esset v 6 item om. B *reg A, basilion WLMBv satanan AW, sa.tanin M, satan B 7 iobus Wl sic A, tunc WLMBv 8 diabuli W item AW, et LMBv in euangelio om. A deus A permisit W LMB ante permisit dominus M dicendo permisit B 9 citius A, uelocius L, uelociter B, celerius WMv item om.. B 10 prouerbiis A, paroemiis WLMB 11 merces B mercenario WMv 12 leuuitico A ita semper mercis A 13 in om. WL mane hoc W 14 Item non WLM item non ...1.15 aagoremini W m. 2 in margine oigorandum A, auguriandum B in deuteronomio Mv, in leuuitico A, om. WLB hominemini Ll, menemini W auguriemini B 16 Item cirrum WLM, circum A in capite non LMv 17 in leuitico om. WMB circum A uestris A 18 Item non WLM 19 in leuitico om. WLMBv testim. 84 eum 83 coniungit L )

174

SVRGENDVM, CVM EPISCOPVS AVT PRESBVTER VENIAT.

InLeuitico: A facie senioris exurges et honorabis personam presbyteri.

SCHISMA NON FACIENDVM, ETIAMSI IN VNA FIDE ET IN EADEM TRADITIONE PERMANEAT QVI RECEDIT.

Apud Salomonem in Ecclesiastico: Scindens ligna periclitabitur in eis, si exciderit ferrum. Item in Exodo: In domo una comedetur, non eicietis de domo carnem foras. Item in psalmo CXXXII: Ecce quam bonum et quam iucundum habitare fratres in unum. Item in euangelio secundum Matthaeum: Qui non est mecum aduersus me est, et qui non colligit mecum spargit. Item Paulus apostolus ad Corinthios prima: Obsecro autem uos, fratres, per nomen Domini nostri Iesu Christi, ut id ipsum dicatis omnes et non sint in uobis schismata, sitis autem perfecti in eodem sensu et in eadem sententia. Item in psalmo LXVII: Deus qui habitare facit unanimes in domo.

. FIDELES SIMPLICES CVM PRVDENTIA ESSE DEBERE.

In euangelio secundum Matthaeum: Estote prudentes sicut serpentes et simplices sicut columbae. Item illic: Vos estis sal terrae. si autem sal infatuatum fuerit, in quo salietur? [*]( 2 Len. 19, 32. 6 EccL 10, 9. 7 Ex. 12, 46. 9 Ps. 13, 21. 11 Matth. 12, 30. 13 I Cor. 1,10. 16 Ps. 67, 7. 19 Matth. 10,16. 20 Matth. 5,13. ) [*]( 1 aut] et Lv 2 in leuitico] apud salomonem B, om. WL exsur- gis W personam presbyteri om. B 5 maneat W secedit A 6 ecclesiaste L, ecclesiasten W 7 et 8 item om. B 8 eicitis A 9 CXXXII] CXXII ALB ecce quam] ecce quid LB, ut quid V quam om. LBV iocundum W, uoluptabile est (est om. B) LBV 10 ut habitent LBV item om. LMB 11 aduersum B non mecum colligit WLMB 12 di- spargit WL, sparcitAI item om. MB 13 prima om. AB 14 nostri om. W dicatis] iudicatis L 14 sit B 15 perfecti A, compoBiti LMBv, n po«siti W eadem sententda] eodem consilio V 16 item om. B LXVII] LXVI MB inhabitare WLMB f1 unianimes A 18 cum prudencia simplices W 19 in euangelio om. WLMB 21 infatuatus L )

175
in nihilum ualet, nisi ut proiciatur foras et conculcetur ab hominibus.

FRATREM NON CIECVMVENIENDVM.

Paulus apostolus ad Thessalonicenses prima: Non circumuenire in negotio fratrem suum, quia ultor est Deus de his omnibus.

SVBITO VENIRE FINEM MVNDI.

Paulus apostolus ad Thessalonicenses prima: Dies Domini sicut fur in nocte ita adueniet. cum dixerint: pax et securitas, tunc illis subitaneus ueniet interitus. Item in Actibus apostolorum: Nemo potest cognoscere tempus aut tempora quae pater posuit in sua potestate.