Testimoniorum Libri Tres adversus Judaeos

QVOD QVTS DEO VOVERIT CITO REDDENDVM.

Apud Salomonem: Prout uoueris uotum Deo, ne moram feceris reddere illud. Item in Deuteronomio: Si autem uoueris uotum Domino Deo tuo, non tardabis reddere illud: quia inquirens requiret illud Dominus Deus tuus a te, et erit in peccatum. ea quae egredientur per labia tua obseruabis et facies donum quod locutus es ore tuo. Item in psalmo XLVIIII: Immola Deo sacrificium laudis et redde altissimo uota tua. inuoca me in die tribulationis tuae et eripiam te et glorificabis me. [*]( 1 Bar. ? ? 16 Eccl. 5, 8. 17 Deut. 23, 22 et 24. 21 Ps. 49,14 sq. ) [*]( 1 senros maior B dno suo sermls M 2 itcm...1.14 alieno solus exhibet W; ea nec inueniuntur in scripturae sanctae archetypo nec in uersione graeca barach W 3 uenerint] fuerint v 4 praedicantem om. v 5 continget v 8 et in cordibus snis meditantes om. v 9 ut] ut mebunt ut W 10 credent] credunt W credentibus] credent et contradicentes v 12 erant W1 15 uouerit deo M cito] totum A 16 deo uotmn WB mora B 17 item ABM, de hoc ipso WL si] sic A 18 domino om. AB 19 inquires W\' requiret A, quaeret WLMBv erunt A, erint W (Zegendum fortasse: et erunt in peccatum ea quae etc.) tibi in W 20 ea quae] et a que W 21 es* L ex ore M, de ore B XLVnn AWL1, XLVIIIMBL1 immolaA, sacrifica WLMBv 22 landis om. A altissimi W 23 tribulationis tuae A,pressurae WLMBv eripiam Â, eximam WLMBv te om. B clarificabis WLMBv )

Item in Actibus apostolorum: InpleuitSatanas cor tuum, mentiri te apud Spiritum sanctum, cum esset fundus in tua potestate? non hominibus mentitus es sed Deo. Item in Hierem i a: Maledictus qui facit opera Dei neglegenter.

EVM QVI NON CREDIDERIT IAM IVDICATVM ESSE.

In euangelio secundum Iohannem: Qui non crediderit iam iudicatus est, quia non credidit in nomine unici filii Dei. hoc autem est iudicium, quoniam lux uenit in saeculum, et magis dilexerunt tenebras quam lucem. Item in psalmo 1: Propterea non resurgunt impii in iudicio neque peccatores in consilio iustorum.

DE BONO VIRGINITATIS ET CONTINENTIAE.

In Genesi: Multiplicans multiplicabo tristitias tuas et gemitus tuos: in tristitia paries filios, et conuersio tua ad uirum tuum, et ipse tui dominabitur. Item in euangelio secundum Matthaeum: Non omnes capiunt uerbum istud, sed illi quibus datum est. sunt enim spadones qui ex utero matris nati sunt sic, et sunt spadones qui coacti sunt ab hominibus, et sunt spadones qui se ipsos castrauerunt propter regnum caelorum. qui potest capere capiat. Item secundum Lucam: Filii saeculi huius generant et generantur. qui autem habuerint dignationem saeculi illius et resurrectionis a mortuis, non nubunt neque [*]( 1 Act. 5, 3 sq. 4 Hier. 48,10. 6 Io. 3, 18 sq. 10 Ps. 1, 5. 13 Gen. 3,16. 16 Matth. 19, 11 sq. 20 Lnc. 20, 34 sq. ) [*]( 1 actis WLMB cur implenit Mv 2 mentire A apnt spiritum sanctum AVLB, spiritui sancto W Mv post fundus add. M1 uenditus cum . potestate] nonne manens tibi manebat et fundus in tua erat potestate W, cam esset fundus uenditus in tua erat potestate Oxon. 3 es hominibus mentitus W item om. WLM apud hieremiam WLMBv aput ... neglegenter W 8.1. m. 2 5 crediderint Ml ease] est B 7 crediderit L, credit WB fili AWl 8 saeculo W 9 dilexerunt homines Mv; cfr. test. 17 10 resurgent LMv iudicium L 13 si multiplicans A gemitos B 14 tunsL et in tristitia WLMBv et] et erit Mv 16 capiunt] capit uno A istud om. WLMBv illis AMX 18 nati sunt sicALB, suae sic nati sunt W, nati sunt Mv 21 huius om. A generant et generuntur A habuerit W\'LM, habuerunt v 22 nnbent neque nubentur M )

nubuntur: neque enim incipient mori: aequales enim sunt angelis Dei, cum sint filii resurrectionis. resurgere autem mortuos Moyses significat, quomodo dicit in rubo Dominum Deum Abraham et Deum Isaac et Deum Iacob. Deus non est mortuorum sed uiuorum. omnes enim illi uiuunt. Item in epistula Pauli apostoli ad Corinthios prima: Bonum esthomini.mulierem non tangere. propter fornicationem autem unusquisque uxorem suam habeat et unaquaeque suum uirum habeat. uxori uir debitum reddat, similiter et uxor uiro. uxor corporis sui potestatem non habet sed uir. similiter et uir corporis sui potestatem non habet sed uxor. nolite fraudare inuicem nisi forte ex consensu ad tempus ut uacetis orationi: et iterum ad id ipsum reuertimini, ne uos temptet Satanas propter incontinentiam uestram. hoc dico secundum indulgentiam, non secundum imperium. nam uolo omnes homines sic esse ut me. sed unusquisque proprium habet donum a Deo, alius sic, alius autem sic. Item illic: Caeleps cogitat ea quae sunt Domini, quomodo placeat Deo. qui autem matrimonium coniuncxit, cogitat ea quae sunt huius mundi, quomodo placeat uxori. sic et mulier et uirgo innupta cogitat ea quae sunt Domini, ut sit sancta et corpore et spiritu. quae autem nupsit cogitat de his quae sunt mundi, quomodo placeat uiro. [*]( 6 I Cor. 7,1—7. 32—34. ) [*]( 1 incipiantMI snnt] erunt W 3 significat] scripait W quomodo} cum v in] uidi in W dominus deus-deus-deus LMBv 4 non est dens MBv 5 in... apostoli om. B apostoli om. WLMv 6 prima om. A hominem M contingere WLMBv 7 fomicationes LB, incontinentiam W suam uxorem B habeat suam M 8 uirum suum LMBv 10 sui corporisTF 11 uxor] mulier B forte om. W LMBv consensu AW, conuentione LMBv et ad LB, ut ad W 12 ut om. W id om. W rcuertemini A, redite W, om. LMB 13 temptet uos LMBv continentiam A uestram om. LMB hoc autem W 14 indulgentiam AWr ueniam LBv, consilium VM imperium] iussum VLB ■ nam nolo Ar nolo autem WLMBv 15 sic esse ut me A, esse sicut et me WLMBv 16 donum] karisma B, charisma M, carissima L 17 ea om. WMB 18 matrimonio W coniuncxit A, coniunctus est W, contraxit LMBv ea] om. B, de his L, sed 8. 1. : ea huius om. B mundi huius WLMv 19 sicut etB innupta om. A tacea A, sed 8. l.m. 2: cogitat ea om. A 20 quae sunt... I. 21 de his W m. 2 in marg. et om. M et corpore- om. A 21 nubit M, nupta est W his] iis Lv mundi huius WLMKT ) [*]( HI. ) [*]( 10,., )

Item in Exodo cum praecepisset Deus Moysi, ut sanctificaret populum in diem tertium, sanctificauit ille et adiecit: Estote parati tribus diebus: non accedetis ad mulieres. Item in Regnorum primo: Et respondit sacerdos ad Dauid et dixit: non sunt panes profani in manu mea, nisi panis sanctus unus. si obseruati sunt pueri a muliere, manducabunt. Item in Apocalypsi: Hi sunt qui cum mulieribus se non coinquinauerunt: uirgines enim permanserunt. hi sunt qui secuntur Agnum, quocumque uadit.

NIHIL PATREM IVDICARE SED FILIVM ET PATREM AB EO NON HONORIFICARI, A QVO NON HONORIFICETVR FILIVS.

In euangelio secundum Iohannem: Nihil pater iudicat, sed iudicium omne filio dedit, ut omnes honorificent filium, sicut honorificant patrem. qui non honorificat filium non honorificat patrem qui misit eum. Item in Genesi: Et Dominus pluit super Sodomam et Gomorram sulphur et ignem de caelo a Domino. Item in psalmo LXXI: Deus iudicium tuum regi da et iustitiam tuam filio regis, iudicare populum tuum in tua iustitia.

FIDELEM GENTILITER VIVERE NON OPORTERE.

Apud Hieremiam: Haec dicit Dominus: secundum uias gentium ne ambulaueritis. De hoc ipso quod segregare [*]( 3 EL 19, 15. 41 Sam. 21, 5. 7 Apoc. 14,4. 1210.5,22 sq. 15 Gen. 19,24. 17 Ps. 71,1 sq. 20 Hier. 10, 2. ) [*](1 dominus Mv 2 die tertio B sanctificabitur illae A 3 et om. B adiecit dicens B in diem tertium B acceditis B, adcedentes M 4 regn A, basilion WLMBv prima L 5 profani] nisipanea propositionis W mea manu L, ma mea W 6 nisi panis om. W scisJ., sciTT unus om. W si] et W mulieribus W et mandncabnnt WL 7 item] et W, otn. LM hii AWL 8 inquinauerunt Lt permanserint L hii AWL 9 quodcumque A uadit] it L, ierit v 10 patre B ab eo ex habeo Am.2 11 honorificatur WLMv et filius WM 13 iudicio B sicut...1.14 filium om. A 14 honorificent B honorificant W honorificant TF1 15 eum misit WLMBv; cfr. test. II 28 item...l. 16 domino ponit v post iustitia l.18 item om. WLM pluit dominus Mv 16 sodoma A gomurra A sulphor A, sulpur M de] ae A, e L de caelo om. B a domino om. M 17 LXXI] septuagesimo L 18 iudicare... iustitia om. B tuum om. M, suum L tua om. WLBv, tuam М" iustitiam М" 19 oportere] debere W 20 uiam MBv 21 gentium] gerrfcilium LMfJ ambulaueritis] abieritis B )

se quis debeat a gentibus ne sit socius culpae et fiat particeps plagae item in Apocalypsi: Et audiui aliam uocem de caelo dicentem: exi de ea, populus meus, ne particeps sis delictorum eius et ne perstringaris plagis eius: quoniam delicta eius usque ad caelum peruenerunt et meminit Dominus Deus iniquitates eius. ideo reddet ei dupla, et in quo poculo miscuit, duplum remixtum est ei: et in quantum se clarificauit et deliciarum habuit, in tantum dabitur ei cruciatus et luctus. quoniam in corde suo dicit: regina sum et uidua non sum nec luctum uisura sum, propterea una hora plagae eius aduenient, mors, luctus et fames, et igni cremabitur, quia fortis Dominus Deus qui eam iudicabit. et flebunt et plangent se in ea reges terrae qui cum ea fornicati sunt et in deliciis conuersati sunt. Item apud Esaiam: Exite de medio eorum, qui portatis uasa Domini.

DEVM AD HOC PATIENTEM ESSE VT NOS PAENITEAT PECCATI NOSTRI ET EEFOEMEMVB.

Apud Salomonem in Ecclesiastico: Ne dixeris: peccaui, et quid accidit mihi triste? est enim altissimus patiens redditor. Item apostolus ad Romanos: An numquid opulentiam bonitatis eius et sustinentiam et patientiam contemnis. ignorans quia bonitas Dei in paenitentiam te adducit? tu autem secundum duritiam tuam et cor inpaenitens thesaurizas tibi iram [*]( 2 Apoc. 18,4 sq. 14 Es. 52,11. 18 Sir. 5,4. 20 Rom. 2, 4 sq. ) [*](1 se] si A gentilibus LMBv 2 plagae eorum Wv item om. WLMBv 4 particeps sis] participes A delectorum W praestringaris M, perfringaris A a plagis B 5 deus dominus L, dominus B 6 iniquitatis LM, iniquitatum v reddit L, reddite W, reddidit v dupplaA et om. B 7 mixtum B ei om. W et in m. 2 add. in W 8 delicias B datur WLMB, datus est v ei] ei et LMv 9 non sum A, esse non possum WLMBv 10 nec..sum om. B plaga M aduenit M 11 et luctua et B famis ALM igne B, in igni L quoniam v fortis est WLMBv 12 iudicauit L se om. A 13 deliciis ASf1, de- lictis LBMlv et in d. c. sunt om. W 14 portatis A, fertis WLMBv 16 ut] at A 17 et sic B 19 accedit AW . 20 apostolus A, paulus WLH, om. MBLX an] at B 21 et patientiam om. B contemnis] contestiniu L 22ignorasZ>f quoniam B in] ad WB 23 inpaenitens] inpatiens L thensaurizas AM ) [*]( 10* )

in die irae et reuelationis iusti iudicii Dei qui reddet unicuique secundum opera sua.

MVLIEREM ORNARI SAECVLABITEB NON DEBERE.

In Apocalypsi: Et uenit unus ex septem angelis habentibus phialas et adgressus est me dicens: ueni, ostendam tibi damnationem meretricis magnae sedentis super aquas multas, cum qua fornicati sunt reges terrae. et uidi mulierem sedentem super bestiam. et mulier illa amicta erat pallium purpureum et coccineum et adornata erat auro et lapidibus pretiosis et margaritis tenens poculum aureum in manu sua plenum exsecrationum et inmunditiae et fornicationis totius terrae. Item ad Timotheum: Sint mulieres uestrae cum uerecundia et pudicitia, conponentes se non in tortis crinibus neque auro neque margaritis aut ueste pretiosa, sed ut decet mulieres promittentes castitatem per bonam conuersationem. Item Petrus apostolus ad Ponticos: Sit in muliere non exterior ornamenti aut auri aut uestis cultus sed cultus cordis. Item in Genesi: Thamar cooperuit se pallio et adornauit, et cum adspexisset eam ludas, uisum est ei meretricem esse.

FIDELEM NON OPORTERE OB ALIA DELICTA NISI OB NOMEN SOLVM PVNIBI.

Petrus apostolus ad Ponticos: Nec quisquam uestrum. tamquam fur aut homicida patiatur aut tamquam maleficus aut curas alienas agens, sed tamquam christianus. [*]( 4 Apoc. 17, 1 sq. 12 I Tim. 2,9 sq. 16 I Petro 3, 3 sq. 18 Gen. 38,14 sq. 23 I Petro 4,15 sq. ) [*](1 diem L 2 operam suam B 5 fialas Å WL 8 purporeum M 9 coccinum WB 10 manum suam B 13 puditicia W tortis] ornatis B 15 conuersationem per bonam castitatem B 17 scultus A 19 cum adspozisaet] conspex B eam] illa B iudas ex iudicas A m. 2 21 delicta nisi ob] delectans iob A 22 puniri] pati W 23 in epistula petri ad WLMBv quicquam B 24 tamquam ter A, item bis m seqq. pateatur B maledicus W )

SERVVM DEI INNOCENTEM ESSE DEBERE NE INCIDAT IN POENAM SAECVLAREM.

Paulus apostolus ad Romanos: Vis non timere potestatem P quod bonum est fac, et habebis laudem ex ea.

DATVM NOBIS ESSE EXEMPLVM VIVENDI IN CHEISTO.,

In epistula Petri apostoli ad Ponticos: Christus passus est pro nobis relinquens uobis exemplum, ut sequamini uestigia eius qui peccatum non fecit, nec dolus inuentus est in ore eius: qui cum malediceretur, non remaledixit, cum pateretur, non minabatur, tradebat autem se iudici iudicanti iniuste.

Item Paulus apostolus ad Philippenses: Qui in figura Dei constitutus non rapinam arbitratus est esse se aequalem Deo, sed se exinaniuit formam serui accipiens, in similitudine hominis factus et habitu inuentus ut homo. humiliauit se factus oboediens usque ad mortem, mortem autem crucis. propter quod Deus exaltauit illum et donauit illi nomen, ut sit super omne nomen, ut in nomine Iesu omnes genu curuent caelestium et terrestrium et infernorum et omnis lingua confiteatur, quia Dominus Iesus in gloria est Dei patris. Item in euangelio secundum Iohannem: Si ego laui pedes uestros magister et dominus, et uos debetis aliorum pedes lauare, exemplum enim dedi nobis, ut sicut ego feci et uos aliis faciatis. [*]( 3 Rom. 13, 3. 6 I Petro 2, 21 sq. 11 Phil. 2, 6 sq. 20 Io. 13,14 sq. ) [*]( 1 incedat Al 3 in epistnla pauli ad WLMBv 4 quod bonum est A, bonum WLMBv habebit A ex] ab WLM ea] illa v ex ea 011. B 5 nobis esse Mv, est nobis W, nobis AWLB exempla B 6 apostoli om. WLMBv christus enim o 7 pro nobis WML 1v uobis] nobis L sequamur M 9 maledixit MB 10 autem om. B iudici om. WLMBv iucanti A 11 apostolus om. WLMBv in figura dei] cum in forma dei esset W 12 rapina W 13 semet ipsum W inaniuit LMB Bimilitudinem Wv 14 ut om. L, eat MB factus A 8.1. m. 2 15 obaudiens WLM 16 et deus MB", ut sit] quod est A 17 omne WB" curuetur v, flectant A; cf. test. II13 et om. v 19 iesus christus Bv dei om. B patris est B 21 aliorum] alterutrum W 22 et] sic et A\' )

NON IACTANTER NEC TVMVLTVOSE OPERAJTDVM.

In euangelio secundum Matthaeum: Nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua, ut sit eleemosyna tua in abscondito, et pater tuus qui uidet in absconso reddet tibi. Item illic: Cum facis eleemosynam, noli tuba canere ante te, sicut hypocritae faciunt in uicis et synagogis, ut clarificentur ab hominibus. amen dico uobis, perceperunt mercedem suam.

INEPTE ET SCVSBILITEB NON LOQVENDVM.

Paulus apostolus ad Ephesios: Stultiloquium et scurrilitas quae ad rem non pertinet nec nominetur in nobis.

FIDEM TOTVM PRODESSE, ET TANTVM NOS POSSE QVANTVM CREDIMVS.

In Genesi: Et credidit Abraham Deo, et deputatum est illi ad iustitiam. Item apud Esaiam: Et si non credideritis, neque intellegetis. Item in euangelio secundum Matthaeum: Modicae fidei, ad quid dubitasti? Item illic: Si habueritis fidem tamquam granum sinapis, dicetis monti huic: transi hinc illuc, et transibit, et nihil inpossibile erit uobis. Item secundum Marcum: Omnia quaecumque oratis et petitis credite quia accipietis , et erunt uobis. Item [*]( 2 Matth. 6, 3. 4 Matth. 6, 2. 9 Eph. 5, 3 sq. 13 Gen. 15, 6. 14 Es. 7, 9. 16 Matth. 14, 31. 16 Matth. 17, 20. 19 Marc. 11, 24. ) [*]( 3 toa om. WB, in A et L add. m. 2 quid ex tna B M. 2 scondito W, absoonso M 4 absconso] abscondito LBv tibi in palam W, tibi palam B illic] de hoc L, de hoc ipso W 5 facies M tuba canere AB, tubicenare W, bucinare Lv, tumultoari M, tumultuare V sicut A, quomodo WLMBv 6 et] et in B ab om. A 7 perciperunt A, con- pensauerunt WLBV, compleuerunt Mv 8 Bcuriliter A IWL eloquendum B non loquendum..1.10 scurilitas W 8.1. m. 2 9 in epistula pauli ad WLMBv 10 quae] quem B pertinent LMH nec] ne LB nominentur LM quidem inLMB" nobis J. 11 in totum v, tantum W, om. B et om. A 13 Et] om. B deputatum W sed de add... 2, reputatum B 14 illi] ei M" ad] in L 15 intellegitis L item om. WLMB 16 modice A ad quid L, ut quid AW, quare MBv, tlf d ἐδίστασας Graec. item illic] et iterum WLM 17 tamquam Ã, sicut B, ut W, quasi LMv 18 illoc Lx, illo Bv transiit A 19 erit] esset A 20 item illic] et iterum M, item rursum LB, item in eodem W )

illic: Omnia possibilia credenti. Item apud Abbacuc: Iustus autem ex fide mea uiuit. Item in Daniele Ananias, Azarias, Misahel credentes liberati sunt de flamma.

POSSE EVM STATIM CONSEQVI QVI VERE CREDIDERIT.

In Actibus apostolorum: Ecce aqua: quid est quod me inpediat tingui? tunc dixit Philippus: si credis ex toto corde tao, licet.

FIDELES INTER SE DISCEPTANTES NON DEBERE GENTILEM IVDICEM EXPERIRI.

Paulus apostolus ad Corinthios prima: Audet quisquam uestrum aduersus alterum negotium habens disceptare apud iniustos et non apud sanctos? nescitis quia sancti mundum iudicabunt? Item illic: Iam quidem in totum delictum in uobis est, quia iudicia habetis inuicem. quare non magis iniuriam sustinetis ? quare non magis fraudem patimini? sed uos iniuriam facitis et fraudatis et hoc fratribus. aut nescitis quoniam iniusti regnum Dei non consequentur?

SPEM FVTVRORVM ESSE, ET IDEO FIDEM CIRCA EA QVAE PROMISSA SVNT PATIENTEM ESSE DEBERE.

Paulus apostolus ad Romanos: Spe saluati sumus. spes autem quae uidetur non est spes. quod enim uidet quis, quid [*]( 1 Marc. 9, 23. 2 Ab. 2,4. 5 Act 8, 36 sq. 10 I Cor. 6,1. 2.7-9. 20 Rom. 8, 24 sq. ) [*]( 1 item om. v abbacum A, ambacum WLM1 2 mea om. B uiue L item om. LM danielo WML3, machabeis ABL1 annanias AWL 3 credentibus B, credentes deo LMv flamma ignis v, flamma ignis ardentis W 5 actis WLM 6 inpediat ALV, impedit Mv, prohibet W, prohibet me B tingni LV, ingni A, baptizari WMBv 7 tno cordeJB licet] dicet A 9 iudicem gentilem B 10 in epistula (...lieJL) pauli ad WLMBv, item l. 20, p. 151 l. 4 audet] habet A 11 aduersos alium A disceptare] iudicari W 12 an nescitis v hunc mundum Mv 13 item illic A, et iterum WLMBv delectum A est nobis (in om.) W 14 cum inuioem MBv, aduersus inuicem L 15 sustinetis A, patemini W, patimini LMBv aut quare v, et quare M fraudem patimini (patemini WA1) AWLB, fraudamini Mv 16 fratribus] frš LB aut] an Wv 17 non consequentur om. W consequuntur L, pos- ridebunt B 18 fidem nostram v 20 saluati ex saluti LM )

sperat? si autem quod non uidemus speramus, per patientiam expectamus.

MVLIEREM IN ECCLESIA TACERE DEBERE.

Paulus apostolus ad Corinthios prima: Mulieres uestrae in ecclesiis taceant. si quae autem quid discere uolunt, domi uiros suos interrogent. Item ad Timotheum: Mulier cum silentio discat in omni subiectione. docere autem mulieri non permittitur neque dominari uiro suo [sed esse in silentio]. Adam enim primus formatus est, deinde Eua: et Adam seductus non est, mulier autem seducta est.

DELICTO ET MERITO NOSTEO FIERI, VT LABOKEMVS NEC DEI OPEM IN OMNIBVS SENTIAMVS.

Apud Osee: Audite sermonem Domini, filii Israel: quia iudicium est Domino aduersus incolas terrae, quod neque misericordia neque ueritas neque agnitio Dei sit super terram: exsecratio et mendacium et caedes et furtum et adulterium diffusum est super terram: sanguinem sanguini supermiscent. idcirco terra lugebit cum uniuersis incolis suis, cum bestiis agri, cum serpentibus terrae, cum uolatilibus caeli, et deficient pisces maris, ut nemo iudicet, nemo reuincat. Item apud Esaiam prophetam: Numquid non ualet manus Domini ut saluos faciat, aut grauabit aurem ut non exaudiat ? sed peccata uestra inter uos et Deum separant, et propter peccata uestra auertit faciem a uobis ne [*]( 4 I Cor. 14, 34 sq. 6 I Tim 2,11 sq. 13 Os. 4,1 sq. 21 Es. 59, 1 sq. ) [*]( 1 patientiam ezpectamus A WB, expectationem (spectationem M) spe- ramoaLMF 3 mulieres 5 uestrae om. v ecclesiaTFMBr taceat Wl quae] quid W, om. M quid] quae B, om. A discere] dicere A 7 subiectione] Bommissione LB, humilitate V doceri B mulierem 11 8 permitto WLMBv dominari AW, praepositam (...ta L) esse LMBv in uiro W suo om. WLMBv sed esse in silentio otn. AWLMB 9 primo B eaaa d, eu.ua W 10 non est aeductus M 13 domini om..A 14 domino] dni A T,, sed L m. 2 ex domi 15 dei L 8. I. m. 2 sed ezsecratio Wv 16 caedis A 17 et idcirco M 18 agri et M 19 aolatilibus A, uolucribua WLMBv 20 sit qai iadicetB nemo] nemo qui B, neque W prophetam om. WLMB 21 non W 8. I. m. 2 dei WL saluos faciat] вaluet.A; efr. test. II 4 graaaait LMv 23 separant ponit l. 22 post uestra A peccata] delicta 11 uertit B )

misereatur. manus enim uestrae inquinatae sunt sanguine et digiti uestri in peccatis: labia autem uestra locuta sunt facinus, et lingua uestra iniustitiam meditatur. nemo loquitur uera, neque est iudicium uerum. fidunt in uanis et locuntur inania, qui parturiunt dolorem et pariunt facinus. Item apud Sophoniam:

Defectione deficiat a facie terrae, dicit Dominus. deficiat homo et pecudes, deficiant uolucres caeli et pisces maris, et auferam iniquos a facie terrae.

NON FAENERANDVM.

In psalmo XIIII: Qui pecuniam non dedit ad usuram et munera super innocentes non accepit: qui facit haec non mouebitur in aeternum. Item apud Ezechielem: Homo autem qui erit iustus hominem non opprimet et pignus debitoris reddet et rapinam non rapiet: panem suum esurienti dabit et nudum. operiet et pecuniam suam in usuram non dabit. Item in Deuteronomio: Non faenerabis fratri tuo usuram pecuniae et usuram ciborum.

INIMICOS QVOQVE DILIGENDOS.

In euangelio secundum Lucam: Si diligitis qui uos diligunt, quae est uobis gratia? et peccatores enim diligunt eos qui se diligunt. Item in euangelio secundum Matthaeum: Diligite inimicos uestros et orate pro his qui uos persecuntur, [*]( 6 Soph. 1, 2 sq. 10 Ps. 14, 5. 12 Ez. 18, 7 sq. 16 Deut. 23, 20. 19 Luc. 6, 32. 22 Matth. 5, 44 sq. ) [*]( 1 inquinatae] coinquinate A, plenae M sanguini L, sanguinem B (sang. coinq. sunt A) 3 nemo] nequi A 4 uanum B 5 dolorem] dolum A parient M 6 deficiant B dominus] deus meus B 8 iniquos] inimicos W 10 in om. W XIII] XIIII WL qui om. LB pecunia W suam nun W MBv ad usuram AW, faenori L, faenore M, in foenore Bv 11 facit haec AW, ista fecerit LMBv commouebitur LMv 12 ezechiel M, ezechiamU autem om. WB 13 hominem] homo A, homines B non om. B opprimit M debitori* L 14 rapiet] feciet v et panem Wv 15 usuras WLM 16 ad (in B) usuram WB, usura,,; efr. LXX: ovx ixtoxiels TtP ἀδελϕῳ̄ aov roxov ἀϱγυϱίου xal toxov βϱωμἀτων usura v 19 eos qui W 20 uobiB gratia est M et] om. B, nonne et W enim om. W 21 se digunt W in euangelio secundum A, cata WLMBv 22 his] eis A )

ut sitis filii patris uestri qui est in caelis, qui solem suum oriri facit super bonos et malos et pluit super iustos et iniustos.