Institutiones

Etenim cetera uitia seu perturbationes uniformes ac simplices esse noscuntur, haec uero multiplex et multiformis ac uaria, undique bellatori et ex omni parte uictori occurrens. nam et in habitu et in forma, in incessu, in uoce, in opere, in uigiliis, in ieiuniis, in oratione, in remotione, in lectione. in scientia, in taciturnitate, in oboedientia, in humilitate, in longanimitate militem Christi uulnerare conatur, et uelut quidam perniciosissimus scopulus tumentibus undis obtectus inprouisum ac miserabile naufragium secundo nauigantibus uento, dum non cauetur nec praeuidetur, inportat. [*]( 1 I om. G KeΝοΔξιaΠ G cenodoxiae HLv cinodoxie T 2 multiforxne Gs 3 subtile G1 ut a quibusdamlibot H 6 aubtiliore GT: sub- I tILiori HL 7 ita om. G uitis Hl 8 pernit. L 9 ad conflictum ... pag. 196, 13 nitidae cenodoxiam non extant tn C quanta. L1 omnia L1 12 abscedit HL\'T 13 adtemtabit C adtemptauit Lt uero CHLT: Uero morbus Gc pro elatione CGT: conpellatione H proeliatione L 15 priori H 16 speciae C speciem L confundere L pertemtat H 17 etenim ... pertarbatio euan. in C seu pert.] super turbationes L uniformis CL 18 cognoscuntur H et] ac H 19 et om. L omni** L accurrens G 20 et in forma et incessu H et forma incessu L 23 quib; dã L1 24 pernit. L in inprouisum G7H 25 miserabilem L1 secundo 26 non om. L 26 cauet G1 prouidetur H )

Itaque uia regia uolentem incedere per arma iustitiae quae a dextris sunt et a sinistris oportet apostolica disciplina transire per gloriam et ignobilitatem, per infamiam et bonam famam, et tanta cautione inter tumentes temptationum fluctus gubernante discretione et flante nobis spiritu domini iter dirigere uirtutis, ut dextra laeuaque si paululum deflectamus sciamus nos perniciosis mox cautibus inlidendos. ideoque per sapientissimum Salomonem monemur: ne deuerteris ad dextram neque ad sinistram, id est ne tibi de uirtutibus blandiaris et dextris successibus ac spiritalibus extollaris nec deflectens ad sinistrum tramitem uitiorum secundum apostolum gloriam tibi ex eis in tua confusione conquiras. nam cui sub specie succinctae uestis ac nitidae ϰενοδοξίαν non potuit generare, pro squalida et inculta ac uiliore conatur inserere: quem non potuit per honorem deicere, humilitate subplantat: quem scientiae et elocutionis ornatu nequiuit extollere, grauitate taciturnitatis elidit. si ieiunet palam, gloria uanitatis pulsatur: si illud contemnendae gloriae causa contexerit, eodem uitio elationis obtunditur. ne uanae gloriae contagio maculetur, orationes prolixius sub fratrum uitat celebrare conspectu: et quod eas latenter exerceat nullumque habeat conscium facti, non effugit aculeos uanitatis.

Pulchre seniores naturam morbi huius in modum caepae bolborumque describunt, quae uno decoriata tegmine [*](1] n Cor. 6, 7-8. 9] Prou. 4, 27 (LXX). 12] cf. PhIL 3, 19. ) [*]( 1 itaque ... incedere mean. in C uiolentem G1 2 quae est ad LI ad deitria G1 oporteat G1 ad apostolica discipliuu L 4 cautella G: cf. X, 11 tumentis C 5 et flante] perflante ex flante G flante T 7 perniciosis mox] pernitiosissimos (o alt. in i mut. m. 2) L 8 itaq. H salamoaem G1 9 ne] nec H deuerteris CG1L1 : diuertaris G2υ diuerteris HL\'T dextram CLr : dexteram GHTc et Uulg. a sinistris Lx 10 de om. H 11 sinistram tramitem H sinistram item L 13 uestes L\' 14 ϰeΝοΑοξιΑΝ G: RNOAOTIAN H FeΝΟΔΟ3IaN T ceuodoxiam Co cenodorie L potuit (scil spiritus cenodoxiae) codd. potuit diaboJus e 15 deiecere H 17 taciturnitatis GT: ac tacitumitate H et taciturnitate L ieiunat H 20 contagione H contagia LI orationis L1 prolixas υ 21 latententcr L 22 effugiet H 23 seniores HLT: seniores nostri Gv immodum L caepae H: cepae G caepe cx caebe L 24 bolborumque GS pullorumque Lx porrorumque HL3 alliorum G m. 2 super bolborum )

In solitudine quoque cunctorum mortalium consortia gloriae causa fugientem persequi non desistit, quantoque amplius uniuersum quis uitauerit mundum, tanto eum acrius insectatur. alium quod patientissimus sit operum ac laboris, alium quod ad oboediendum promptissimus, alium quod humilitate ceteros praeponderet, conatur extollere: alius scientiae, alius lectionis, alias uigiliarum prolixitate temptatur. nec alias quemquam hic morbus nisi suis nititur uirtutibus sauciare, in his offendicula tendens interitus, in quibus uitae stipendia conquiruntur. uolentibus quippe iter pietatis ac perfectionis incedere non alibi inimici insidiantes nisi in uia qua ambulant laqueos deceptionis abscondunt, secundum illam beati Dauid sententiam: in uia hac, qua ambulabam, absconderunt laqueum mihi, ut in hac ipsa scilicet uirtutum uia, qua gradimur tendentes ad brabium supernae uocationis, nostris elati successibus corruamus obligatisque pedibus animae nostrae concidamus cenodoxiae laqueis conpediti. et ita fit, ut qui aduersarii conflictu non potuimus superari, nostri triumphi , sublimitate uincamur, seu certe, quod est etiam aliud deceptionis ceptionis genus, ut excedentes continentiae uel nostrae possibilitatis modum perseuerantiam nostri cursus infirmitate corporis intercedente perdamus.

Omnia uitia superata marcescunt et deuicta per singulos dies infirmiora redduntur et uel loco uel tempore minuuntur atque deferuent, seu certe a contrariis uirtutibus dissidentia uel cauentur facilius uel uitantur*: hoc uero deiectum acrius resurgit ad luctam et, cum putatur extinctum, sua morte uiuacius [*](15] Pa. 141,4. 17] Phil. 3, 14. ) [*]( 2 spoliata Gr: spliata H expoliata Lc sopoliata T 4 causam L1 disistit quanto H 7 pnitupt. H aliud (pott prompt.) Lx quo humilitate 61 10 uirtutibus sauciare nititur H 12 uiolentibus G1 13 inaidiantis L4 quam GIH 14 illa Lx 16 sollidtet L 17 brabium G1H : brauiam G2 Lv uocatioaiH dūι H 18 Buccessibus elati H obligatis G 19 coenod. G cinod. H caeaod. L 20 triumpbia LJ 22 excidentes H excidentis L1 24 iatercidente H 27 a om. G: cf. cap. 9 desidentia H 39 resurget H luctamcu H coputatur LI Mtintum H extinguere L )

Alia interdum uitia, sicut diximus, etiam locorum beneficio conquiescunt et materie peccati uel oportunitate eius et occasione subtracta lentescere solent et minui: hoc uero cum\\ fugiente deserta penetrat nec loco nouit excludi nec extrinsecus materie subtracta marcescere. non enim aliunde quam uirtutum eius quem inpet.it successibus animatur. quaedam etiam processu temporis, ut praefati sumus, interdum molliuntur atque uanescunt: huic longaeuitas, nisi fuerit industria sollerti ac prudenti discretione fundata, non solum non officit, uerum etiam maiora nouit fomenta congerere uanitatis.