Conlationes Patrum (Collationibus)

GERMANVS: Hunc equidem conpunctionis affectum ex parte aliqua mea quoque exiguitas non ignorat. frequenter enim recordatione delictorum meorum obortis lacrimis ita sum hoc ineffabili ut praefatus es gaudio uisitante domino uegetatus, ut desperare me illorum ueniam non debere laetitiae ipsius magnitudo dictaret. quo statu reor nihil esse sublimius, si reparatio eius nostro subiaceret arbitrio.

nam nonnumquam cupiens ad similem me lacrimarum conpunctionem totis uiribus excitare omnesque errores meos atque peccata ante oculos statuens ubertatem illam fletuum reuocare non possum, et ita oculi mei in modum cuiusdam durissimae silicis praedurantur, ut nulla prorsus ex eis umoris gutta destillet. et ideo quantum mihi in illa lacrimarum profusione congaudeo, tantum doleo quod illam, cum uoluero, recuperare non possum.

ISAAC: Non omnis lacrimarum profusio uno adfectu uel una uirtute depromitur. aliter enim ille emanat fletus, qui peccatorum spina cor nostrum conpungente profertur, de quo dicitur: laboraui in gemitu meolauabo [*]( 28 Ps. 6, 7 ) [*]( 1 in] cum 0 cosdam 0 intolembiles D 2 iocnnd. X 3 exaltationes F1 7 intrinsicus F1 emittat OP 8 effundit 0 9 habnnd. DOP 11 cnnpnnctionis F 13 abortis DlP 14 negitatus F 18 tutis F1 19 adque VOP 22 humoris DOX distillet DP 23 in illa om. Dx congandio D1 gaudeo 0 24 possum YO: naleam D\'EX 26 illi OX 28 qua VX gemito D1 )

aliter qui de contemplatione aeternorum bonorum et desiderio futurae illius claritatis exoritur, pro qua etiam uberiores lacrimarum fontes de intolerantia gaudii et alacritatis inmensitate prorumpunt, dum sitit anima nostra ad deum fortem uiuum dicens: quando ueniam et apparebo ante conspectum dei? fuerunt mihi lacrimae meae panis die ac nocte, cum heiulatu cotidie et lamentatione proclamans: heu mihi, quod incolatus meus prolongatus est, et: multum Incola fuit anima mea.

aliter proiiuunt lacrimae, quae absque ulla quidem letalium criminum conscientia, sed tamen de metu gehennae et terribilis illius iudicii recordatione procedunt, cuius terrore propheta perculsus orat ad deum non intres, inquiens, in iudicio cum seruo tuo: quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis uiuens. est etiam aliud lacrimarum genus, quod non pro sua conscientia, sed pro aliena duritia peccatisque generatur: quo Samuhel Saulem, quo illam quoque ciuitatem Hierusalem uel dominus in euangelio uel in praeteritis Hieremias fleuisse describitur, ; ita dicens: quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis fontem lacrimarum? et plorabo in die et in nocte interfectos filiae populi mei.

uel certe quales, illae sunt lacrimae, de quibus in psalmo centensimo primo [*]( 2 Thren. 2, 18 9 Ps. 41, 3-4 11 Ps. 119, 5 12 1. c. 6 16 Ps. 142, 2 20 cf. I Reg. 15, 35 22 cf. Luc. 19, 41 sqq. 23 Hierem. 9, 1 ) [*](1 in lacrimia meis 0 lacrimis meis DaXv 3 et per] \'atque per D2 per poet et om. 0 5 qui de] quidem D\'0 7 intollerantia VX1 8 sitis D et uiuum OX 9 dioens om. DOP 10 panis (ǎϱτος) V.O: pañ D panes V2PXv 11 eiulatu DOX cottid. D 13 incula V incl D 16 prof. V 17 iudicium Vv: ef. XXIII, 17,1 18 iustificatur V1 conspecto D1 23 capite Dl 24 in bis om. 0 25 interfectus Vx 26 centes. DOX centiss. P ) [*]( 18* )

Ab his ergo lacrimis multum distant illae quae obdurato corde de siccis oculis exprimuntur. quas licet non penitus infructuosas esse credamus (bono enim proposito earum adtemptatur emissio, ab his praesertim qui necdum uel ad scientiam peruenire perfectam uel pristinorum seu praesentium uitiorum potuerunt ad purum labe mundari), ab his tamen qui in affectum iam transiere uirtutum nequaquam debet hoc modo extorqueri profusio lacrimarum nec exterioris hominis magno opere adfectandi sunt fletus, qui etiamsi fuerint utcumque producti, numquam pertingere illam spontanearam lacrimarum poterunt ubertatem.

magis enim supplicantis animum suis conatibus detrahentes humiliabunt atque ad humana demergent et ab illa caelesti sublimitate deponent, in qua adtonita mens orantis indeclinabiliter debet esse defixa, eamque conpellent precum suarum intentione laxata erga steriles et coacticias lacrimarum guttulas aegrotare. [*]( 1 Ps. 101, 10 8 Mt 5, 3 10 Pa. 101, 1 ) [*]( 1 cenerem F1 sicut] sunt D 2 puculum F1 poci D potum OX 3 quod 0 4 adque FP 9 discrib. DP 11 domino 0 12 distinguit V numero omisso, X2 addito: XXX, non distinguunt DOPX1 13 obdarato OX: obturato VDP quas licet] qua scilicet D\'P 17 post mandari distinguunt VDOPX1 18 transire V1P 19 exturquiri F* 20 magno opere 0: magnopere VDPXv 21 ad illam OX2v 22 potuerunt OP ubertate V enim] autem D 23 detrahentes V: distrah. DXv distraentes 0 destrah. P adque FP 24 caelisti V caeleste D\' 25 indiclin. F* 26 sterelea D1 27 coactitias D )

Et ut orationis uerae percipiatis adfectum, non meam nobis, sed beati Antoni sententiam proferam. quem ita nonnumquam in oratione nouimus perstitisse, ut eodem in excessu mentis frequenter orante cum solis ortus coepisset infundi, audierimus eum in feruore spiritus proclamantem: quid me inpedis, sol, qui ad hoc iam oreris, ut me ab huius ueri luminis abstrahas claritate? cuius etiam haec quoque est super orationis fine caelestis et plus quam humana sententia: non est, inquit, perfecta oratio, in qua se monachus uel hoc ipsum quod orat intellegit. et ut nos quoque secundum mensuram tenuitatis nostrae huic admirandae sententiae superadicere aliquid audeamus, orationis quae exauditur a domino, in quantum experti Munus, indicia proferemus.

Cum orantes nos nulla interpellauerit haesitatio et fiduciam petitionis nostrae quadam desperatione deiecerit, sed obtinuisse nos ipsa orationis effusione quod poscimus senserimus, non ambigamus preces nostras ad deum efficaciter penetrasse. tantum enim quis exaudiri atque obtinere merebitur, quantum uel inspici se a deo uel deum crediderit posse praestare. inretractabilis namque est domini nostri illa sententia : quaecumque orantes petitis, credite quia accipietis, et ueniet uobis.

GERMANVS: Hanc exauditionis fiduciam nimirum de conscientiae puritate credimus emanare. ceterum nos, quorum cor adhuc peccatorum spina conpungit, quemadmodum eam habere possumus nullis patrocinantibus meritis, quibus exaudiendas orationes nostras fiducialiter praesumamus?

ISAAC: Diuersas exauditionum causas esse secundum animarum diuersum ac uarium statum euangelica siue [*]( 21 Marc. 11, 24 ) [*]( 1 oraciones D\' . 2 antonii DPX nonnuquam D 4 ortu Y 6 oriris V2D2OP2Xv 9 inqaid YDOP ipsut 0 12 orationee D*0 eiaudiuntur D exaudiantur 0 15. fldutiam V diaper. D\'P 16 in ipsa DOPv hora ipsa X 17 ad om. 0 18 exandire D\' adque P merebimor D1 21 petieritis 0 22 uenient D2v 28 fidutiam D 28 diuirsas F1 )

habes in adsidnitate orationum, quam propter indefessam petitionum perseuerantiam inportunitatem sermo dominicus nominauit: amen enim dico uobis, quia si non propter amicitiam, uel propter inportunitatem eius surget et dabit ei quantum opus habuerit. habes in elemosynarum fructu: include, inquit, elemosynam in corde pauperis, et ipsa exorabit pro te in tempore tribulationis. habes in emendatione uitae et operibus misericordiae secundum illud: dissolue conligationes inpietatis, solue fasciculos deprimentes.

et post pauca quibus infructuosi ieiunii sterilitas castigatur: tunc, inquit, inuocabis, et dominus exaudiet te clamabis, et dicet: ecce adsum. nonnumquam sane exaudiri etiam tribulationum nimietas facit secundum illud: ad dominum cum tribularer clamaui: et exaudiuit me, et iterum: ne adflixeritis aduenam, quia si clamauerit ad me, exaudiam eum, quia misericors sum. uidetis ergo quot modis obtineatur exauditionis gratia, ut nullus ad inpetranda ea quae salutaria sunt et aeterna [*]( 3 Mt. 18, 19 6 Mt. 17, 19 11 Luc. 11, 8 14 Sir. 29, 15 17 Essai. 58, 6 20 1. c. 9 28 Ps. 119, 1 24 Ex. 22, 21 et 27 ) [*]( 1 prof. F duarum Dl 3 consenserent F1 6 sinapis V2D2OPX inquid VDOP 7 senapis F*: senapes V1 sinapis rell. 12 inpurtun. V 13 surgit Dl 14 elymosinaram D elemosin. 0 fmeta] hinc pergit W inqaid VDWOP Qlymosinam D elemosinam WO 15 panperes V 18 deprimentis FP* 19 sterelitas WP 20 inquid VDWOP te om. 0 22 ezaadire DxWl 26 quod DlOP )

ut enim miseriaram nostrarum contemplatione concedam nos omnibus quas supra memorauimus penitus destitutos esse uirtutibus et nec illam nos habere laudabilem duorum consensionem nec illam fidem grano senapis conparatam nec illa opera pietatis quae propheta describit, num uel inportunitatem quae omni uolenti subpeditat habere non possumus, per quam etiam solam daturum se dominus quidquid oratus fuerit repromittit? et idcirco absque haesitationis infidelitate precibus insistendum est obtenturosque nos earum iugitate cuncta quae secundum deum poposcerimus minime dubitandum.