Conlationes Patrum (Collationibus)

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.

Nec enim si crassae huic solidaeque materiae, id est carni, spiritus admiscetur, quod fieri facillime potest, idcirco et animae quae itidem spiritus est ita uniri posse creditur, ut eam quoque similiter suae naturae reddat capacem. quod soli est possibile trinitati, quae sic uniuersae intellectualis naturae efficitur penetratrix, ut non solum circumplecti eam atque ambire, sed etiam inlabi ei et uelut incorporea corpori possit infundi. licet enim pronuntiemus nonnullas esse spiritales naturas, ut sunt angeli, archangeli ceteraeque uirtutes, ipsa quoque anima nostra uel certe asr iste subtilis, tamen incorporeae nullatenus aestimandae sunt.

habent enim seoundum [*]( 11 lob 2, 6 (LXX) 19 sqq.] cf. CIaudian. Mamert. ed. A. Engelbrecht pag. 9 sq. ) [*]( 2 diminutionem VD2PX 3 per] p D debilitate D* hac W uenire D 5 inmundis spiritib; D1 6 adque VW P1 teterrima DOP 7 intellectualis VO adque Y atque D\'0: et D1WPXv intercepit V1 9 accedere VD1WPX1 10 diabulas ViP carnes D\' 12 trade Dl tradidi 0 eiua animam W 13 cuutudi F1 17 carnia DO 18 credetar 0 20 trinetati V1 21 penetratris 0 22 adque VWP abire D1 corporea V 24 sunt] f (t. e. sicut) D\' (taepiut) arcangeli 0 25 suptilis DW 26 nullatinaB V extimande 0 )

193
se corpus quo subsistunt, licet multo tenuius quam nostra sunt corpora, secundum apostoli sententiam ita dicentis: et corpora caelestia, et corpora terrestria, et iterum: seminatur corpus animale, surgit corpus spiritale. quibus manifeste colligitur nihil esse incorporeum nisi deum solum, et idcirco ipsi tantummodo posse penetrabiles omnes spiritales atque intellectuales esse substantias, eo quod solus et totus et ubique et in omnibus sit, ita ut et cogitationes hominum et internos motus atque adyta mentis uniuersa inspiciat atque perlustret.

de ipso siquidem solo pronuntiauit beatus apostolus dicens: uiuus est enim sermo dei et efficax et acutior super omnem gladium ancipitem et pertingens usque ad diuisiones animae ac spiritus, conpagum quoque ac medullarum, et discretor cogitationum et intentionum cordis: et non est creatura inuisibilis in conspectu eius, omnia autem nuda et aperta sunt oculis eius. et beatus Dauid qui fingit, inquit, singillatim corda eorum, et iterum: ipse enim nouit occulta cordis. Iob quoque: qui solus nosti corda hominum.

GERMANVS : Hac ratione qua dicis ne cogitationes quidem nostras intueri isti spiritus possunt. quod existimari ualde putamus absurdum dicente scriptura : si spiritus potestatem habentis ascenderit super te, et iterum: cum diabolus misisset in corde Simonis Scariotae [*]( 2 I Cor. 15, 40 4 1. o. 44 11 Hebr. 4, 12-13 18 Ps. 32,15 19 Ps. 43, 22 20 II Para!. 6, 30 28 Eccles. 10, 4 25 lob. 13, 2 ) [*]( 1 quod VOP 4 surget D\' 5 collegitur D\' 7 adque V WP 8 sit] eet DWOr ut om. W 9 internus V adque VWP adita W addita P abdita DOXv 10 adque VWP praelustret V 13 diuisionis V diuisionem OXx 15 discretur V et ante intent. om. W 16 ulla creatura D 17 autem] enim 0 nuda] nota D 18 finxit 0 inquid VOP: om. Dl W 21 hanc rationS D nec WOPXr 22 ezistimare D Xx estimari P 24 habentes V1D1 25 diabulus VP misiset D corda VPX: cor DWOv symonis VW scariotae W P: scbariothae V acariothe Dl0 scariothis D\'X ) [*]( nn. Cass. 2. ) [*]( 18 )

194
ut traderet dominum. qui ergo credi potest non patere eis cogitationes nostras, quarum seminarium pro parte maxima ipsis inmittentibus atque instigantibus sentimus oboriri?

SERENVS: Nulli dubium est quod possint spiritus inmundi cogitationum nostrarum adtingere qualitates, sed indiciis eas sensibilibus forinsecus colligentes, id est aut ex nostris dispositionibus aut ex uerbis et studiis in quae propensius nos perspexerint inclinari. ceterum illas quae necdum de internis animae prodierunt adire omnino non possunt.

ipsas quoque cogitationes quas ingerunt, utrum susceptae uel quemadmodum susceptae sint non per ipsius animae naturam, id est per illum interiorem motum in medullis ut ita dixerim ipsius latitantem, sed ex motibus atque indiciis exterioris hominis deprehendunt. ut puta cum suggesserint gastrimargiam, si uiderint monachum oculos ad fenestram aut ad solem curiosius erexisse uel de hora sollicitius inquisisse, cognoscunt desiderium gulae fuisse susceptum. si fornicationem ingerentes senserint eum patienter telum libidinis suscepisse seu uiderint carne conmotum aut certe non ut oportuit aduersum suggestionis inmundae suspirasse lasciuiam, intellegunt in penetralibus animae libidinis iaculum fuisse defixum.

si incitamenta tristitiae, si irae, si furoris admouerint, utrumnam cordi insederint gestu corporis et sensibili conmotione dinoscunt, cum scilicet eum uel infremuisse tacitum uel cum quadam indignatione suspirasse seu uultum considerauerint quodam pallore aut rubore mutasse, et ita subtiliter quisnam cui sit [*]( 1 quin 0 quid PX 3 inminentibus W adqae VOP oborriri D 6 ea W 8 pspexerunt Dl 13 adque VOP indigitis D\' inditiiB W 14 successerint W 15 oculus V fenistram V ad post aut om. 0 16 ora WO sollicitus D1 cognuscunt V 17 guilę 0 18 aenserent F1 uiderent V 19 carnS DlOPX commotam OPX adueraos DOPXv suggestione. DIX suggessiones 0 suggescionis W 20 inmunditie 0 X penetrabilibus VDWOP 21 incitamente Dl incitamcntum D* 22 fururis admonuerent V corde D 23 insederint D\' 0P1: insiderint reU. dinuscunt V 24 cum ante quadam om. WIX 25 seu om. D\' 26 rnbure F1 robore D1P1et om. 0 )

195
deditus uitio deprehendunt. illo namque unumquemque nostrum delectari certa ratione cognoscunt, ad cuius instigationem mox quodam notu uel motu corporis consensum coniuentiamque ab eo praestitam fuisse peruiderint.

quae ab illis asriis uirtutibus ita deprehendi non mirum est, cum hoc a prudentibus quoque uiris saepissime fieri uideamus, ut scilicet interioris hominis statum de figura et uultu seu qualitate exterioris agnoscant quanto ergo certius haec ab his poterunt deprehendi, quos utique, ut spiritalis naturae, multo subtiliores ac sagaciores bominibus esse non dubium est.