Conlationes Patrum (Collationibus)

ideoque haec specialiter duo, quae ministerio carnis explentur, extra illam spiritalem animae curam egent peculiarius etiam continentia corporali, siquidem ad retundendos horum stimulos non sufficiat sola mentis intentio (ut nonnumquam solet aduersus iram seu tristitiam ceterasque fieri passiones, quas etiam sine ulla carnis adflictione sola nouit expugnare mentis industria), nisi [*]( 10 lac. 1, 14—15 17 Mt 4, 3 20 Iob 40, 11 (LXX) ) [*]( 1 fllargiria DOPX 2 accidia W1P adque FOP 5 Bcribtararum W 7 animae Xv 8 matheria W 9 consumentur WP 10 actione om. 0 11 a] ad D\': om. X 13 consnmatom W consummatum fuerit D 14 decepi D\'O 15 aesca. D prflptQ D promtn WO 16 materia DP 17 dic ut] dicit D1 iste D\' sti O1 19 dno 0 20 lumbis D1WOP2 X\': lumbis eius VD\'P\'X\' et Vulg. 24 retundendus V1 atimulus V1 nun D\' sufficit PX 27 expurgare 0 )

et licet beatus apostolus omnia uitia generaliter pronuntiauerit esse carnalia, siquidem inimicitias et iras atque haereses inter cetera carnis opera numerauerit, nos tamen ad illorum curationes atque naturas diligentius colligendas duplici ea diuisione distinguimus. nam ex his quaedam dicimus esse carnalia, quaedam uero spiritalia. et illa quidem carnalia, quae specialiter ad fotum sensumque pertinent carnis, quibus illa ita delectatur ac pascitur, ut etiam quietas incitet mentes inuitasque eas nonnumquam pertrahat ad suae uoluntatis adsensum.

de quibus beatus apostolus in quibus, ait, et nos omnes aliquando conuersati sumus in desideriis carnis nostrae, facientes uoluntatem carnis et cogitationum, et eramus natura filii irae sicut et ceteri. spiritalia uero dicimus, quae instinctu animae solius orta non solum nihil uoluptatis conferunt carni, sed etiam grauissimis eam languoribus adficientia miserrimae iucunditatis pastu animam tantum nutriunt aegrotantem. et idcirco haec quidem simplici cordis indigent medicina, quae autem carnalia sunt, non nisi duplici quemadmodum diximus ad sanitatem curatione perueniunt. unde puritati studentibus plurimum confert, ut harum carnalium passionum ipsas materias sibi primitus subtrahant, quibus potest uel occasio uel recordatio earundem passionum aegrotanti adhuc animae generari.

necesse est enim ut morbo duplici duplex adhibeatur curatio. nam corpori, ne [*]( 5 cf. Gal. 5, 19 sqq. 14 Eph. 2, 3 ) [*]( 6 adque VWOP hereses DWOPX 8 adque VDlWP dupplici O (passim) 11 fotum VD1WOP1: motum D2 aotum P* totam sensum X ita om. 0 12 inquietet 0 16 uoluptatem VP uoloptatis 0 18 quae] p D instinctũ D7 19 uoluntatis VD1 carnis D carnis et W 20 langoribus DOP iocnnditatis V2WX 22 indient 0 medicini WOa medicina indigeat D\' 23 curationemque 0 26 pote est 0 28 adibeatur WO nec OP )

Ideoque dominus noster Iesus Christus, cum apostoli pronuntietur sententia temptatus fuisse per omnia secundum similitudinem nostram, dicitur tamen absque peccato, id est absque huius passionis contagio, nequaquam scilicet aculeos concupiscentiae carnalis expertus, quibus nos necesse est etiam ignorantes inuitosque conpungi, quippe cui nulla inerat similitudo seminationis uel conceptionis humanae, ita rationem conceptus eius archangelo nuntiante: spiritus sanctus superueniet in te, et uirtus altissimi obumbrabit tibi: ideo et quod ex te nascetur sanctum uocabitur filius dei.

In illis enim passionibus etiam ipse temptari debuit incorruptam imaginem dei ac similitudinem possidens, in quibus et Adam temptatus est, cum adhuc in illa inuiolata dei imagine perduraret, hoc est gastrimargia, cenodoxia, superbia, non in quibus post praeuaricationem mandati imagine dei ac similitudine uiolata suo iam uitio deuolutus inuoluitur. gastrimargia namque est qua interdicti ligni praesumit [*](11 Hebr. 4, 15 17 Luc. 1, 35 ) [*](2 inlicens W 3 nec D1 concupiat ut uidetur F1 4 scribaram D1 6 aitiis om. D\' 7 frequenti D\' 8 magis om- Dl ∗∗aguntor D 18 nequoquam D\' 14 aeuleus F 16 inuitusque F1 cui∗∗ D 17 arcangelo 0 18 obumbrauit DO 19 ex] in VX nascitur DP nascetur ex te 0 22 incurruptam F 28 temtatus W (0) est om. D1 24 hoc] hac D1 coenodozia F 25 post praeuaric.] praeuaricatione W in imagine D1 26 deuolutus inuoluitur] deuoluitur D1 27 praesumis D1 )

in his ergo tribus uitiia etiam dominum saluatorem legimus fuisse temptatum, gastrimargia, cum dicitur ei a diabolo: dic ut lapides isti panes fiant, cenodoxia: si filius dei es, mitte te deorsum, superbia, cum ostendens illi omnia regna mundi et eorum gloriam dicit: haec tibi omnia dabo, si cadens adoraueris me, ut isdem quibus ille temptationum lineis adpetitus nos quoque quemadmodum temptatorem uincere deberemus suo doceret exemplo. ideoque et ille Adam dicitur et iste Adam, ille primus ad ruinam et mortem, hic primus ad resurrectionem et uitam.

per illum omne genus hominum condemnatur, per istum omne genus hominum liberatur. ille de rudi atque intacta fingitur terra, hic de Maria uirgine procreatur. huius ergo ut suscipere eum temptationes oportuit, ita excedere necessarium non fuit. nec enim qui gastrimargiam uicerat poterat fornicatione temptari, quae ex illius abundantia ac radice procedit, qua ne ille quidem primus Adam fuisset elisus, nisi ante generatricem eius passionem deceptus inlecebris diaboli recepisset. et ob hoc filius dei non absolute in carne peccati uenisse dicitur, sed in similitudine carnis peccati, quia, cum esset in eo uera caro, manducans scilicet et bibens et dormiens, clauorum quoque confixionem in ueritate [*](1 Gon. 3, 5 2 1. c. 5 Mt. 4, 3 6 1. c. 6 8 1. c. 9 22 Rom. 8, 3 ) [*]( 1 quia 0 2 quę D\' Ó a om. 0 diabulo DPX lapedis Y ietę Dl 6 deursum Y 7 gloriam eorum D 9 isdem WX: hisdem VDOP adpetitis Dl 10 temptaturem F1 temtatorem W (0) 11 ute O1 12 resurrictionem Y citam et resurreci 0 13 omne. Y humanum W condemnatur... hominum om. D\' coudempnatur WD\'P 14 stum 0* omne. Y adque YWP 15 uirg. maria 0 16 temptatione ̃∗ (s eras.) D temtationes W (0) opportuit 0 17 uioeret V uincerat 0 uioceret X 18 qui D\' habundantia DWPX 19 quia nec 0 fuesset Y 20 genetricem X diabuli VD1P 23 acilicit Y: om. 0 )

non enim ignitos acaleos concnpisoentiae carnalis expertus est, qui etiam nolentibus nobis natura iam administrante consurgunt, sed huius quandam similitudinem naturam participando suscepit. nam cum omnia quae officii nostri sunt in ueritate conpleret et uniuersas infirmitates gestaret humanas, consequenter huic quoque passioni putatus est subiacere, ut per has infirmitates etiam condicionem huius quoque uitii atque peccati uideretur in sua carne portare.

denique in his eum tantummodo uitiis diabolus temptat, in quibus et illum primum deceperat, coniciens hunc quoque uelut hominem similiter in ceteris inludendum, si eum in illis quibus priorem deiecerat sensisset elisum. uerum ei secundum iam morbum, qui de radice principalis uitii pullularat, primo certamine confutatus inferre non potuit. uidebat enim nullatenus eum initialem causam huius aegritudinis suscepisse eratque superfluum sperari ab eo fructum peccati, cuius eum semina uel radices nullo modo recepisse cernebat.

licet secundum Lucan, qui postremam temptationem illam ponit in qua dicitur: si filius dei es, mitte te deorsum, haec superbiae passio possit intellegi, ita ut illa superior quam Matthaeus tertiam ponit, in qua iuxta praedictum Lucan euangelistam omnia ei regna mundi in puncto temporis ostendens diabolus repromittit, accipiatur passio filargyriae, quod scilicet post gastrimargiae uictoriam fornicatione eum temptare u non praeualens ad filargyriam transierit, quam radicem esse [*](20 Lnc. 4, 9 22 cf. Mt. 4, 8 iqq. 26 cf. I Tim. 6, 10 ) [*](2 iemaginarium V ignitas aculeus V1 3 nobis V 4 iam om. D* quidam D 5 suscipit FVD 7 passione Dl 8 putatti D corr. conditionem DWX 9 aitii om. D\' adque VP peccato D* uideritur V 10 portare V diabalus VP diabulQ D\' 12 simpliciter DW 13 ei] eis D 14 pollularat D\' 16 suscipisse ViP 17 sperare D\'O 19 lucan VWO: lucam DX lucanS P, item infra 21 intelligi V1O 22 mattheuB YD W matheus PX 22 iusta 01 24 diabulas V\'P filargiriae DWOPX 25 scilecit F1 ■uicturiam V1 26 fylargyriam V filargiriam DWOPX )