Conlationes Patrum (Collationibus)

uidetis ergo non ei persona peccatorum, sed ex illorum qui uere sancti atque perfecti sunt hanc beatum apostolum prompsisse sententiam: non enim quod uolo facio bonum, [*]( 5 Rom. 7, 18 19 Rom. 8, 1-2 27 Rom. 7, 19 ) [*]( 1 condemnabit 0 uennmdedit a 4 fragrantes Fl fraglantes O 5 uellemus BFO: uellimus /3\' uelimus β2ν post conpungimur in 0 cap. 13 incipit 8 in nobis om. β lacubre F 9 ut] et BF ueltimas B1K1Z 10 alacritate B\' 14 eondempnaoit Z 15 delictor] peccator 0 16 quam 0 inebitabili F1 iuhabitabili Kl 18 ob om. 0 22 cottid. (3 23 quam βν uel nolentes Οβν coguntur incurrere Οβν uel quum O 24 remibsione codd. a domino Ollv fort. recte precabantur 0 praecatur K precantar Z absolui Οβ 26 prumpsisse F promiase 0 ) [*]( 42* )

GERMANVS: Neque eorum qui capitalibus criminibus inplicantur neque apostoli uel illorum qui ad eius profecere mensuram hoc dicimus congruere posse personis, sed de his proprie hoc intellegi debere censemus, qui post dei gratiam agnitionemque ueritatis a carnalibus se uitiis abstinere cupientes antiqua adhuc consuetudine uelut naturali lege in membris suis uiolentissime dominante ad inolitam passionum concupiscentiam pertrahuntur. usus enim et frequentia delinquendi uelut lex efficitur naturalis, quae membris humanae infirmitatis inserta adfectus animae necdum plenis uirtutum studiis eruditae, sed adhuc rudis ac tenerae ut ita dixerim castitatis captiuos rapit ad uitia, ac morti eos antiqua lege subiciens iugo peccati dominantis addicit, non sinens eos bonum quod diligunt puritatis adipisci, sed potius malum quod execrantur exercere conpellens.

THEONAS: Non parum uestra profecit opinio: siquidem etiam uos ipsi adstruere iam coepistis in illorum persona qui omnino peccatores sunt hoc penitus stare non posse, illis autem qui se a uitiis carnalibus abstinere contendunt proprie conuenire. quos quoniam a peccatorum iam numero segregastis, consequens est ut etiam fidelium atque sanctorum paulatim coetibus inseratis. quae enim genera peccatorum istos dicitis posse conmittere, quibus si fuerint post gratiam baptismatis inuoluti, rursum per cotidianam Christi gratiam liberentur? [*]( 1 1. c. 23 ) [*]( 1 odii 0 3 quod BFfJ: quae Ov 5 Kãp XV B XV F 6 proficere B1FΟβ 8 hoc om. 0 intelligi 0 10 coRsuetudinem F 11 nolitam F 12 retraantor 0 et BF: hac 0 ac βν 14 adfectas K: aff. rdl. 18 exaecrantar β 20 Cip XVI B XVI F profecit Br: proficit FΟβc 21 uos etiam 0 23 propie F 24 a om. 0 segregatis FO 25 adque B 27 babt. 0 28 cottid. Z )

nonne manifestum est, sicut uos quoque ipsos ueritas conpulit coner, non de illis capitalium criminum membris quibus stipendium aeternae mortis adquiritur, id est homicidii, fornicationis, adulteriorum, ebrietatis, furtorum atque rapinarum, sed de illo praedicto cui gratia Christi cotidiana succurrit corpore memorari? quisquis enim post baptismum et scientiam dei in illud mortis corpus inruerit, sciat se non cotidiana gratia Christi, id est facili remissione, quam momentis singulis exoratus dominus noster erroribus nostris donare consueuit, sed aut diuturna adflictione paenitudinis ac poenali dolore purgandum aut certe pro his in futurum aeterni ignis suppliciis addicendum, ita eodem apostolo pronuntiante: nolite falli: neque fornicarii neque idolis seruientes neque adulteri neque molles neque masculorum concubitores neque fures neque auari neque ebriosi neque maledici neque rapaces regnum dei possidebunt.

aut quae ista lex est militans in membris nostris, quae repugnet legi mentis nostrae, cumque nos resistentes atque captiuos in lege peccati ac mortis abduxerit eique nos fecerit carne seruire, nihilominus mente legi dei seruire permittat? nec enim hic puto legem peccati flagitia designare aut de supra dictis intellegi posse criminibus, quae si quis facit, legi dei mente non seruit, a qua necesse est eum animo ante desciscere quam [*]( 2 1. c. 24-25 15 I Cor. 6, 9-10 ) [*]( 1 apostulus FK* 2 liberauit BFK1 4 conplusit 0 conpellit β 5 quibus] per quem 0 per quae (iv 7 adque Bl 8 quotid. 0 cottid. /J corpori Zl 9 memorare 0 babt. 0 10 illum BlFO cottid. β 12 noster] non BFK1 13 diurna 01 14 futuro βr aeternis K1 15 apostulo Bl 16 fornicarl 0 18 neque fures om. F 20 est ista lex Oflv repugnat Bl0 21 adque Bl 22 lege K adduxerit 0 23 nicil minus 0 lege BF 24 desiguari K1 aut] aut hoc FOfJv de supra om. KZl 25 intelligi 0 26 discucere BXF descisere 01 discedere 01 )

quod ergo peccati genus est, quo cum se tanta sanctitas atque perfectio sentiat captiuari, gratia tamen Christi non ambigat liberandam dicens: infelix ego homo: quis me liberabit de corpore mortis huius? gratia dei per Iesum Christum dominum nostrum? quam, inquam, membris nostris legem inesse firmabitis, quae abstrahens nos a lege dei et captiuans in lege peccati infelices nos potius faciat quam nocentes, ut non aeternis suppliciis addicamur, sed quasi de interrupto beatitudinis gaudio suspiremus et auxiliatorem qui nos ad id retrahat inquirentes cum apostolo proclamemus: infelix ego homo: quis me liberabit de corpore mortis huius?

abduci namque captiuum in lege peccati quid est aliud quam in effectu peccati atque opere permanere? aut quod aliud principale dabitur bonum quod sancti explere non possint, nisi id, ad cuius conparationem ut supra diximus uniuersa nec bona sunt? equidem nouimus multa esse in hoc mundo bona praecipueque pudicitiam, continentiam, sobrietatem, humilitatem, iustitiam, misericordiam, temperantiam, pietatem: sed haec omnia et summo illi bono paria esse non possunt et perfici non dicam ab apostolis, sed etiam a mediocribus possunt, et a quibus inpleta non fuerint, aut aeterno supplicio puniuntur aut grandi ut supra dictum est labore paenitentiae, non cotidiana Christi gratia liberantur.

superest igitur ut hanc apostoli sententiam soli sanctorum personae recte fateamur aptari, qui in hanc quam praediximus [*]( 5 Rom. 7, 24-25 13 1. c. 24 ) [*]( 1 lege B 2 ea Οβν 3 adque B* 5 liberandum βν liberauit B\'F 7 in membris 0 8 abstrahans B abtrahenE 0 9 in ont. βc faciat potius 0 10 addicamus K 12 ad id] ab id 0 ex his BF redimat 0 apostulo B\' 13 liberauit BlF 14 legs KZ\' 15 aliut Bl aliud est F effectum B1 adque Bl 16 aliut BO datur 0 17 possunt 0 18 ٭٭٭bona uec bona (nec eras.) F et quidem OfJc 19 aubrietatem Kl 21 illo 0 bona B\' 22 ut perfici B 25 cottid. p 26 ut] utrum (S 27 abtari 0 )

sed quia se pro condicione fragilitatis humanae senserat captiuatum, id est abductum ad sollicitudines curasque carnales, quae lex peccati et mortis operatur, ingemescens super hac quam inuitus incurrerat lege peccati confestim recurrit ad Christum et praesentissima gratiae eius redemptione saluatur. quidquid ergo lex illa peccati, quae spinas et tribulos cogitationum curarumque mortalium naturaliter gignit, etiam in apostolici pectoris terra sollicitudinis germinarit, ista lex gratiae mox auellit. lex enim, inquit, spiritus uitae in Christo Iesu liberauit te a lege peccati et mortis.

Hoc ergo ineuitabile corpus est mortis, in quo perfecti quique qui gustauerunt quam suauis est dominus cotidie reuoluti sentiunt cum propheta quam malum sibi et amarum sit discedere a domino deo suo. hoc est corpus mortis, quod a caelesti eos intuitu retrahens ad terrena [*]( 8 1. c. 19 Rom. 8, 2 22 Ps. 33, 9 23 Hierem. 2,19 ) [*]( 1 quotidie 0 cottidie a 2 saepe om. β3 temporalium 0 5 per BFOr: in fJc 6 quotid. 0 cottid. β 9 de post nec om. 0 id est 0 de om. 0 conditione BZ, item infra 10 adque Bg 11 huins humane 0 18 ingemiscens B2F2K2 14 supra RF incurreret Kl 15 pretiosissima BF 16 quicquid Οβ2 peccati illa F 18 in om. 0 sollicitudines K\' germinaret BFKX germinaberit 0 19 inquid BFOIPZ 20 liberabit 0 te BF: me Οβν et Vulgata a peccati. lege (a eras.) F . 21 KSp XVII B XVII F iueuitale F quo BFr: quod OfJc 22 quique] quidem 0 gustauerint Kl quotidie 0 cottidie β 23 reuoliti K1 quum 0 )

noc est corpus mortis, quo aemulantes angelicam sanctitatem et uolentes domino iugiter inhaerere perfectionem tamen huius boni, quia mortis corpus obsistit, inuenire non possunt, sed faciunt malum quod nolunt, id est traducuntur mente etiam ad illa quae ad profectum uirtutum perfectionemque non pertinent. denique ut hoc de sanctis atque perfectis sibique similibus se dixisse beatus apostolus euidenter exprimeret, digito quodammodo semet ipsum tantum designans continuo infert itaque ego ipse, id est qui haec pronuntio, meae, non alterius conscientiae latebras pando.

hoc sane elocutionis genere familiariter uti apostolus solet, si quando uult se specialiter designare, sicut ibi: ipse ego Paulus obsecro uos per mansuetudinem et modestiam Christi, et rursum: nisi quod ego ipse non grauaui uos, et iterum: sed esto, ego ipse non grauaui uos, et alibi: ego ipse Paulus dico uobis: sicircumcidamini, Christus uobis nihil proderit, et ad Romanos: optabam enim anathema esse ipse ego a Christo pro fratribus meis.

potest autem non absurde etiam sic accipi, ut expressius cum emphasi pronuntietur itaque ego ipse, id est quem nostis esse apostolum Christi, quem tota suspicientia ueneramini, quem creditis summum esse atque perfectum et in quo loquitur Christus, cum mente seruiam legi dei, carne tamen legi peccati seruire me fateor, [*]( 11 Rom. 7, 25 14 II Cor. 10, 1 16 1. c. 12, 13 17 1. c. 16 18 Gal. 5, 2 20 Bom. 9, 3 23 Rom. 7, 25 ) [*]( 1 adque B 3 quo scripsi: quod codd. c propter quod r 4 euangelicam BF angelica 0 5 quia] quam 0 10 tantum BF (cf. infra se specialiter): tactuque Οβν 11 id est] idem 0 12 hac non 0 14 se om. 0 16 ego om. 0 18 ipse ego pau- . lus 00 19 prodeerit 0 20 obtabam BO ego ipse anathema esse §v 22 accepi K1 eipresius \'F praescius 0 (add. in marg. vel pressius) eofasi BFO eΜΦaCI 0 23 ipse ego β 24 quam creditis Fl 25 adque BxFO 26 lege dei B lege peccati BFX )

Et idcirco cotidianis suspiriis sancti omnes pro hac substantiae suae fragilitate conpuncti, dum cogitationum uarietates et conscientiae suae latebras ac penetralia perscrutantur, suppliciter clamant: non intres in iudicio cum seruo tuo: quia non iustificabitur in conspectu tuo omnis uiuens, et illud: quis glor iabitur castum se habere cor? aut quis fiduciam habebit se mundum esse a peccato? et iterum: non est iustus homo in terra, qui faciat bonum, et non peccabit, sed et illud: delicta. quis intellegit?

et ita infirmam\' hominum; inperfectamque iustitiam ac misericordiae dei semper indiguam esse censuerunt, ut unus ex his, cuius iniquitates atque peccata deus misso de altari ignito uerbi sui carbone purgauit, post illam mirificam contemplationem dei, post intuitum sublimium Seraphin et reuelationem sacramentorum caelestium dicat: uae mihi, quia uir pollutus labiis ego sum, et in medio populi polluta labia habentis ego habito. qui, sicut arbitror, labiorum suorum inmunditiam ne tunc .,...

ł quidem fortasse sensisset, nisi ueram perfectionis et integram puritatem contemplatione dei meruisset agnoscere, cuius intuitu [*](11 Pa. 142, 2 13 Prov. 20, 9 (LXX) 15 Eccles. 7, 21 (LXX) 17 Ps. 18, 13 23 Esai. 6, 5 ) [*]( 1 conditionis BOZ 2 reuolbor 0 5 modo tamen 0 6 sententiam FO1 8 Kip XVIII B XVIII F cottid. 11. 9 soae om. 0 11 iudicium β2ν 14 habere se 0 16 facit 0 peccet B peccauit F sed et... 17 intellegit om. Οβν 18 misericordia K2Zc indiguam Οβ1 : indigam r indignam rell. c 19 censuerunt BF: sentiunt 11 senserunt Ov peccata adque iniqui. tates B 20 ignoto Kl 21 sublimis BF 22 seraphin FOK\': serafin B seraphim K1Zv 25 suorom labiorum 0 nec Btv)

sed etiam cum orans peccatorum quasi uniuersalium inmunditiam confitetur, non iniquorum tantum, sed etiam iustorum plebem generali supplicatione conplectitur dicens: ecce tu iratus es, et peccauimus: in ipsis fuimus semper, et saluabimur. facti sumus ut inmundus omnes nos, tamquam pannus menstruatae uniuersae iustitiae nostrae. rogo quid euidentius hac potest esse sententia, qua non unam tantum, sed uniuersas iustitias nostras propheta conplexus et circumspiciens omnia, quae uel inmunda uel horrida iudicantur, quia nihil in hominum conuersatione sordidius neque inpurius potuit repperire, panno eas conparare maluit menstruatae.

frustra ergo manifestissimae ueritati spinosae obiectionis acumen opponitur, sicut paulo ante dixistiscsi nemo sine peccato, nullus est sanctus, si nemo sanctus, nullus ergo saluabitur. hoc enim prophetae testimonio potest nodus huius quaestionis absolui: ecce, inquit, tu iratus es, et peccauimus: id est cum elationem nostri cordis uel neglegentias auersatus tuo nos auxilio denudasti, confestim nos uorago absorbuit peccatorum, uelut si quis splendidissimo solis diceret elemento: caece tu obcubuisti, et nos ilico tenebrosa contexit obscuritas\'.

et tamen cum hic sanctos peccasse dicat et non solum peccasse, sed etiam in ipsis semper permansisse peccatis, [*]( 8 Esai. 64, 5-6 18 XXII, 8 21 Esai. 64, 5 ) [*]( 1 quum 0 2 mihi quia uir pollutus..... §. 8 fin. fragilitatis humanae desunt in Z, uno folio deperdito 9 saluauimur Kx 10 inmundi 0 11 pannum 0 12 hoc F quia B1 quam 0 13 profeta F 16 repperiri B2K217 obiectiones K1 19 sanctus si BF: Banctus et si OKx uemo est sanctus 0 21 inquid B\' FOJP et] et nos K 22 quum 0 cordis nostri 0 negligentias FKI neglientias Kl 25 obcubuisti K1: occub. rell. 26 quum 0 sanctus peccasse se OKx 27 mansisse 0 )