Conlationes Patrum (Collationibus)

Quibus auditis beatus Theonas inextinguibili desiderio euangelicae perfectionis accensus semen uerbi fecundo corde [*]( 19 Ex. 22, 29 20 Mt. 19, 21 24 cf. Mt. 8, 21 Bq. ) [*]( 2 infirmum OK* 8 dicitur 0 4 hac B1F1O 4 tantummodo BF: modo OKv 5 lucuplex Bl locaplex B\'FO et (ante honorab.) B: ac c om. FOKr 7 VII oм. B 8 uellimuB B1. 10 aut quid supergradientes K1 11 suscepit OK1 12 retentat lex B regalium BlF 16 qui ea] quia BlF praecepit BF 0 detrectat B2FK2 17 iubet et K1 18 uocationis BF gratia B1F 20 offerres Fl offerre 0 23 postulante JB1 26 diuina moris F 26 extinguibili BlF\' )

ad domum itaque reuertitur maestus illaque adfectus tristitia, quae paenitentiam ad salutem stabilem operatur, ac de sua iam uoluntate et definitione non dubius erga salutem coniugis omnem mentis sollicitudinem . curamque conuertit, eamque ad desiderium quo fuerat ipse succensus exhortatione coepit simili prouocare et ut deo pariter in sanctimonia et castitate seruirent diurnis nocturnisque fletibus monere, dicens conuersionem melioris uitae nequaquam esse lentandam, quia necessitati subitae mortis uana spes inmaturae non praeiudicaret aetatis, quippe . quae pueros, adulescentes ac iuuenes pari ut senes sorte praeriperet.

Cumque huiusmodi obsecrationibus iugiter persistenti coniunx durissima non praeberet adsensum seque diceret solacio maritali pro aetatis suae flore penitus abstinere non posse, ac proinde si quid deserta ab eo criminis admisisset, illi potius adscribendum qui coniugii foedera disrupisset: ad haec ille, cum diu condicionem naturae praetendisset humanae, quam fragilem et incertam periculosum esset carnalibus [*](11 cf. II Cor. 7, 10 ) [*]( 1 ani pectoris om. OKv 2 uel om. BF 3 adtegisse BF adtingeese 0\' 5 quum 0 7 deflebat om. K etiam BXF O 8 implesse F non longe B1F 9 destare Kl ad om. OKv 14 successusKl simili coepit exhortatione OK 16 castitate OK: sanctitate BF 16 admonere OKv 17 ne-. cesfitate BFO 19 pueros BF: infantes pueros OKv adulisc. B ac iuuenes om. OKv ut] et BlF senex 0 20 morte BF praeciperet B\'F 21 VIIII om. B Qumque 0 22 coniuz B2FOK1 24 admississet Fl 26 quum 0 condit. BO K 27 esse B\'O. )

ad omnem sane aetatem omnemque sexum perfectionis magnificentiam pertinere et uniuersa ecclesiae membra ad conscendendam sublimium meritorum celsitudinem prouocari dicente apostolo: sic currite ut conprehendatis, nec propter lentorom et segnium moras paratos atque alacres debere subsistere, cum rectius sit ut desides a praecurrentibus incitentur quam ut properantes a residentibus obligentur. proinde statutum sibi decretumque esse renuntiare saeculo ac mori mundo, ut uiuere possit deo, et si hanc beatitudinem nequeat obtinere, ut cum socia sua in consortium transeat Christi, malle se uel cum unius membri dispendio saluum fieri et uelut debilem intrare in regna caelorum quam cum soliditate corporis condemnari.

adiciebat autem etiam ista dicens: si Moyses pro duritia cordis dimitti permittit uxores, quare hoc non sinat Christus pro desiderio castitatis, praesertim cum idem dominus inter ceteras adfectiones, id est patrum matrumque ac filiorum, quibus omnem reuerentiam non solum lex sed etiam ipse praeceperat exhiberi, tamen pro nomine suo ac desiderio perfectionis non solum contemnenda simpliciter, sed etiam odio habenda esse decernens coniungat eis similiter etiam nomen uxorum dicens: et omnis qui [*]( 10 I Cor. 9, 24 18 cf. Mt 5, 30 20 cf. Mt. 19, 8 27 1. c. 29 ) [*]( 2 quicquam 0 cni... 3 ease] quod OKv, 3 pericnli BF: noiae OXv, dispicere BlK 6 donis OKv sordita B1 7 omniumque 0 seDum F 8 et ut F1 huniuerse 0 uniuersae K 10 apostnlo Bl adprehendatis B\'F 11 Bignium Kl 12 quum 0 desedes K1 13 a] ac F\' resedentibus Kl 16 consortio 0 18 introire ΟΚυ 19 ata 0 . 20 moses B\'F uxorem F 22 quum 0 fratrum Kl 24 praeciperat K1 exhibere Kx 25 contemnendas K1 26 hodio B1F1 27 reliquid FK1 reliquerit Ov )

in tantum ergo perfectioni quam praedicat nihil patitur conparari , ut illam quoque necessitudinem solui patris ac matris, quae secundum apostolum primum obtinet in repromissione mandatum (honora scilicet patrem ac matrem, quod est mandatum primum in repromissione, ut bene sit tibi et sis longaeuus super terram), eamque despici pro suo amore praecipiat. euidenter itaque sicut eos euangelicus sermo condemnat qui non interueniente adulterii crimine uxoria uincla disrumpunt, ita ob amorem Christi et desiderium castitatis his qui iugum carnale reiecerunt etiam centupla praemia repromittit.

quapropter si fieri potest, ut ad hanc mihi optatissimam partem accepta tandem ratione flectaris, scilicet ut domino seruienles poenam gehennae pariter euitemus, caritatem coniugii non refuto, immo etiam maiore adhuc dilectione conplector. agnosco enim et ueneror adiutricem meam domini mihi sententia deputatam et indisrupto eidem foedere caritatis in Christo cohaerere non respuo, nec a me separo quod dominus mihi primae statim conditionis lege coniunxit, dummodo sis et ipsa quod conditor esse te uoluit.

si uero non adiutrix esse uolueris sed deceptrix et adminiculum te non mihi, sed aduersario malueris exhibere, atque ob hoc adtributum putas coniugii sacramentum, ut te huic quae ingeritur fraudans saluti insuper et me a discipulatu retrahas saluatoris, ita [*]( 7 Eph. 6, 2-3 11 cf. Mt. 5, 32 19 cf. Gen. 2, 18 ) [*]( 2 post filios add. OKv aut agros: at hoc loco non agitur nisi de affectibus necessitudinum 4 ergo] enim 0 6 soluat OKv 7 optinet B 8 ac K: hac 0 aut BF et v 10 eaque dispici B\' 11 eos om. BF 12 nxorea F\' uincula F 13 ab F 14 carnalem B\'0 reiecerint OKx centuplS Bl 16 acceptam K1 17 coniungii B1 18 athuc F 19 sententiam K1 20 indisrumpto K1 castitatis BF 22 condic. FO coniunciit K1 23 adiutrix BF: adiutorium K in adiut. Or ad adiut. c 24 deceptrix BF: in deceptionem OK v amminiculum B 25 mallueris B uolueris 0 adque F 27 et BF: etiam OK v )

cum ergo his atque hninsmodi uerbis muliebris non flecteretur intentio et in eadem obstinationis duritia permaneret, si ego te, inquit beatus Theonas, abstrahere a morte non possum, nec tu me separabis a Christo: tutius est autem mihi cum homine quam cum deo habere diuortium. adspirante itaque gratia dei definitionis suae exsecutionem instanter adgressus est nec intepescere per aliquam moram desiderii sui est passus ardorem. nam confestim omni mundana facultate nudatus ad monasterium peruolauit, ubi in breui tanto splendore sanctitatis et humilitatis enituit, ut beatae memoriae Iohanne ad dominum ex hac luce migrante, sancto quoque Helia, uiro qui non minor decessore suo fuit, similiter decedente tertius Theonas uniuersorum electus iudicio in diaconiae eis dispensatione successerit.

Nemo autem existimet nos haec ad prouocanda coningiorum diuortia texuisse, qui non solum nuptias minime condemnamus, uerum etiam apostolicam sequentes sententiam dicimus: honorabile coniugium in omnibus et torus inmaculatus, sed ut lectori initium conuersionis, quo tantus ille uir deo dicatus est, fideliter panderemus.

a quo bona gratia hoc primum deposco, ut, siue hoc ei placeat siue displiceat, quoquo modo me a calumnia alienum esse concedens in suo [*]( 3 Luc. 14, 26 23 Hebr. 13, 4 ) [*]( 2 ab OK 3 inquid FOK1 7 mulieris Fl 8 ergo 0 . inquid FOK1 10 totius F\'KI 12 execut. BO 13 sui om. 0 14 facultata Fl 15 in splendore BF (i. e. isplendore) 17 ęliã O non BF: aut 0 haut K1 haud K2υ 18 suo om. K decidente K 19 praelectos OK praeelectus v 20 enim F 23 conobium K1 conubium OKx et Vulgata 24 conuersationis 0 26 siue dupliceat om. BF 27 quomodo 0 concedat 0)

sed moneo, ut ita censuram sui castiget examinis, ne se aequiorem ant sanctiorem diuino credat esse iudicio, quo in eum etiam apostolicarum conlata sunt signa uirtutum, ut taceam de tantorum patrum sententia, a quibus factum eius non solum minime reprehensum, uerum etiam usque adeo conlaudatum esse manifestum est, ut eum summis ac sublimissimis uiris in diaconiae electione praetulerint. et puto . tot spiritalium uirorum deo auctore prolatum non errasse iudicium, quod etiam tanta signorum, ut supra iam dictum est, admiratio confirmabat.

Sed iam tempus est ut promissae disputationis ordinem persequamur. igitur abba Theonas cum diebus Quinquagensimae nos in nostra cellula uisitasset, uespertina orationum sollemnitate transacta humi paululum considentes coepimus diligentius percontari, cur apud eos tanta obseruantia caueretur, ne quis penitus totis Quinquagensimae diebus uel genua in oratione curuaret uel usque ad horam nonam ieiunare praesumeret, eoque id diligentius scrutabamur, quod. nequaquam hoc tanta cautione seruari in Syriae monasteriis uideramus.

Ad haec abba Theonas tali usus est sermonis exordio. oportet quidem nos auctoritati patrum consuetudinique maiorum usque ad nostrum tempus per tantam annorum seriem protelatae etiam non percepta ratione concedere eamque, ut antiquitus [*](1 facto Kc deprehendat B deprehendet F1 auctorem 0 Kc 2 prumpsi BI 4 nil Kr 5 id om. 0 7 ita ut BlF 8 aut] et 0 10 sententiam F\' 11 conlatum OK1 14 probatam BF 16 adfirmatio K1 17 iam] etiam BF 18 prosequamar Ov abba] beatuB 0 quum 0 quiquageeimae BFO ut soleitt 20 Bollempnitate B solemnitate Kx 21 percnnctari K quur BFO aput FO 22 quinquaginta 0 26 abbas K1υ beatus 0 29 cedere K2c )

uerumtamen quoniam causas huius rei et rationem uultis agnoscere, accipite breuiter ea quae a senioribus nostris tradita super hac institutione conperimus. uerumtamen antequam scripturae diuinae auctoritas proferatur, si placet, de natura ipsius ieiunii et qualitate pauca dicamus, ut disputationem nostram subsequens scripturarum confirmet auctoritas.

diuina sapientia per Ecclesiasten omni rei, id est uniuersis seu prosperis seu quae aduersa putantur et tristia tempus esse proprium designauit dicens: omnibus tempus est, et tempus omni rei sub caelo. tempus pariendi et tempus moriendi, tempus-plantandi et tempus euellendi quod plantatum est, tempus occidendi et tempus sanandi, tempus destruendi et tempus aedificandi, tempus piorandi et tempus ridendi, tempus plangendi et tempus saltandi, tempus mittendi lapides et tempus colligendi lapides, tempus amplectendi et tempus longe fieri ab amplexu, tempus adquirendi et tempus perdendi, tempus custodiendi et tempus expellendi, tempus disrumpendi et tempus sarciendi, tempus tacendi et tempus loquendi, tempus amandi et tempus odiendi, tempus belli et tempus pacis, et infra quia tempus est, inquit, omni rei et omni facto.

nihil igitur ex his bonum esse perpetnimi definiuit, nisi cum fuerit horum quid oportune et conpetenter expletum, ita ut haec eadem, quae nunc oportune gesta bene cedunt, si inportuno uel incongruo tempore praesumantur, inutilia inueniantur et noxia, absque his dumtaxat quae per se principaliter uel bona uel mala sunt nec aliquando possunt in contrarium deriuari,\' ut est iustitia, prudentia, fortitudo, temperantia ceteraeque uirtutes siue e diuerso uitia, quorum [*]( 10 Eccles. 3, 1-8 (LXX) 23 1. c. 17 (LXX) ) [*]( 2 caaiam 0 6 et de qualitate 0 9 tristitia B1FOK1 11 et post pariendi om. BF 14 distraendi K1 17 amplexandi 0 amplectandi Kx 18 amplexibus Oυ 28 inquid FK1 ot omni om. K 24 nil K 25 eorum 0 80 diriuari B2OK1 )

Quamobrem nunc quaerendum est quid super ieiuniorum statu decernere debeamus, utrumnam similiter et ipsum bonum esse eo modo quo iustitiam, prudentiam, fortitudinem ac temperantiam diximus, quae in partem contrariam penitus transire non possunt, an medium quid, quod interdum factum possit prodesse et interdum praetermissum condemnare non possit, quodque nonnumquam egisse reprehensibile sit, nonnumquam praetermisisse laudabile.

si enim in illa definitione uirtutum etiam ieiunium censeamus, ut inter principalia bona ciborum abstinentia conlocetur, erit profecto eorum mala et criminosa perceptio. quidquid enim principali bono contrarium est, sine dubio principale malum esse censendum est. quod definiri a nobis scripturarum sanctarum non permittit auctoritas.