Conlationes Patrum (Collationibus)

lege Moysaica uniuerso populo generalis promulgata praeceptio est: decimas tuas et primitias offeres domino deo tuo. itaque qui substantiarum nostrarum omniumque fructuum decimas offerre praecipimur, multo magis necesse est ut ipsius quoque conuersationis nostrae et humani usus operumque nostrorum decimas offeramus, quae profecto in supputatione Quadragensimae euidenter inplentur.

omnium enim dierum numerus, quibus reuolutus in orbem annus includitur, triginta sex semis dierum numero decimatur. in septem uero ebdomadibus, si dies dominici et sabbata subtrahantur, quinque et triginta supersunt dies ieiuniis deputati. sed adiecta illa uigiliarum die, qua usque in gallorum cantum inlucescente dominica ieiunium sabbati protelatur, non solum sex et triginta dierum numerus adimpletur, uerum etiam pro decimis quinque dierum, qui residui uidebantur, si illud quod superadiectam est noctis spatium conputetur, plenitudini totius summae nihil deerit.

Quid uero de primitiis dicam, quas ab omnibus qui Christo fideliter famulantur cotidie certum est exhiberi? nam [*]( 11 Ex. 22, 29 ) [*]( 2 ebdomatibus β 4 qaoramdam OZ 7 nirtntum B1F1 uirtutem BtF* desiderantis B\'F\' agnuscere K1 8 huius etiam Οβν 10 mosaica BFK2 mosayca 0 11 offerres F offerre 0 14 operum quoque BF 17 numeros K1 18 ebdomat. β 19 sabbati BF quinque] sei 0 21 quo BFO cantu BF inlucisc. FK1 25 est om. K nihil BF: omnino non β omnino nihil (nichil 0 nil r) Ov 27 ominibus Bl hominibus B\'F qui om. F 28 cottidie Z exiberi OK )

quique etiam a somno exciti hostiam iubilationis suae deo similiter offerentes primo linguae suae motu ipsum inuocant, ipsius nomen laudesque concelebrant, atque ad canendos ei hymnos prima labiorum cla.ustra. reserantes immolant deo sui oris officia: cui etiam pari deferunt modo prima manuum suarum gressuumque libamina, cum e cubilibus consurgentes in oratione consistunt, et priusquam in propriis causis membrorum suorum fungantur officio, nihil sibi de ministerio eorum ante decerpunt, sed ad ipsius honorem promouent gressum atque in eius laudatione defigunt, et ita cunctorum motuum suorum primitias protensione manuum, incuruatione genuum et totius corporis prostratione persoluunt.

illud enim quod decantatur in psalmo alias inplere non possumus: praeueni in maturitate, et clamaui, et: praeuenerunt oculi mei ad te diluculum: ut meditarer eloquia tua, et: mane oratio mea praeueni te, nisi ut post quietem somni in hanc lucem ut supra diximus uelut e tenebris ae morte reuocati de uniuersis officiis mentis et corporis nihil omnino in nostris praesumere necessitatibus audeamus.

nullus namque est alius quem aut propheta praeuenerit matutinus aut nos praeuenire [*]( 20 Ps. 118, 147 21 1. c. 148 22 Ps. 87, 14 ) [*]( 1 experti 0 expergiti β 2 sensus om. BF illius OK1 3 memoria F 4 adque K1 6 sacerdotem Οβν cf. XVIII, 14, d. 2, 3, 5 7 imaginem BF cottid. § 8 excitati B2βν exitati 0 tuae BlF, sed in F eras. 10 ymnos F2OZ2 primo O 11 suo 0 13 quum 0 orationem BF 16 adque K1 laadationem BF 17 cunct. mot.] comotQ B cum motum F protentione BlF 18 incuruationem Bl prostrationem B\'F 21 diluculo B2F2OK1ν 23 ut] aut F1 somnii B\'F\' 24 ac BF: et imaginaria Οβν 26 audiamus B\'F\' 27 matutinos K1 . )

quamobrem omni nobis cautione cnrandum est, si tamen uim praedicti uersiculi opere uolumus adimplere, ut ita primos matntinaram cogitationum ortus sollers uigilantia tueatur, ne quid ex eis festina praesumptio liuentis adtaminet inimici nostrasque primitias tamquam uiles iam atque communes a domino faciat reprobari. qui si praeuentus a nobis peruigili mentis circumspectione non fuerit, anticipationis nequissimae consuetudinem non deponens cotidie nos fraudibus snis praenemre non desinet.

et idcirco si placitas et acceptabiles deo primitias ex fructibus mentis nostrae optamus offerre, non mediocrem sollicitudinem debemus inpendere, ut omnes nostri corporis sensus matutinis praecipue horis tamquam sacrosancta domini holocausta in omnibus inlibata atque intacta seruemus. quod deuotionis genus multi etiam saecularium summa cautione custodiunt, qui ante lucem uel diluculo consurgentes nequaquam familiaribus ac necessariis mundi huius actibus inplicantur, priusquam cunctorum actuum suorum operationumque primitias ad ecclesiam concurrentes diuino studeant sacrare conspectui.

Porro quod dicitis diuerso more, id est sex uel septem ebdomadibus per nonnullas prouincias Quadragensimam celebrari, una ratio idemque ieiuniorum modus diuersa ebdomadarum obseruatione concluditur. hi enim sex ebdomadarum [*]( 2 adfectns K: aff. reU. 4 fantasias eodd. inanimom K1 5 quibus] qui BF 6 at] et BF 7 cauendum B F 9 solers Kl 10 libentis BOK* 11 adque FK1 13 cireaminspectione 0 circamspectatione KZ. 14 nequissimam β cottidie β 15 desinit 0 adoeptab. F\' 19 dei BF adque K1 21 deluculo K1 Z 24 ecclesia B 27 ebdomat. β qaadragesimae BI quadragesima FO 29 hii BFOKZ1 )

Sed profecto cum rationem huius rei humana oblitterasset incuria, tempus hoc, quo anniuersariae ut dictum est decimae deo triginta sex semis ieiuniis offeruntur, Quadragensimae nomen accepit, quod fortasse uel propter hoc uisum sit hoc uocabulo debere censeri, quod Moyses uel Helias uel ipse dominus noster Iesus Christus quadraginta diebus ieiunasse traduntur.

ad cuius numeri sacramentum illi quoque quadraginta anni, quibus Israhel est in solitudine commoratus, et quadraginta similiter mansiones, quibus eam mystice pertransisse describitur, non incongrue coaptantur. an fortasse ipsa decimatio recte quasi ab usu telonei Quadragensimae nomen acceperit? ita enim illa publica uulgo uocatur exactio, ex qua tanta lucri portio regis commodis deputatur, quantum et nobis a rege omnium saeculorum pro usu uitae nostrae legitimum Quadragensimae uectigal exigitur.

sane licet ad propositam non pertineat quaestionem, tamen quia se obtulit narrationis occasio, nec hoc quidem praetereundum puto, quod frequentissime seniores nostri idcirco illis diebus maxime inpugnari [*]( 10 cf. Ex. 34, 28. III Reg. 19, 8. Mt. 4, 2 13 cf. Dent. 29, 5. ) [*]( 2 in om. β ebdomada 0 ebdomadas (das in ras. m. 2 K) β qui K2c 8 consumant B1 hic in Ov cap. 28 incipit 4 quemammodum B 5 uideatur βν 6 quum 0 7 obliterasBet B F 8 et sex 0 9 accipit K1 10 moses BF elias 0 helyas Z 13 israhel F: frbl 0 isrl relh 14 ea j? mistice OK1 15 discribitur B1 coabtantur OK1 an BtF: aut B\' et U βν 16 tolonei B\'Z! thelonei 0 17 accepit B\'c accipent (prius i mut. in e) K acciperat Z illa om. BF publico F 18 regiis β deputetur K1 et] ut B a nobis K2Zv 19 uso K1 20 exibetur 0 21 pertinet BXF perteneat Kl optulit F . 22 ne OK1 praeter eundem F frequentessime K1 23 inpugnare B1F1K1Z )

otiosi sunt, et ideo uociferantur dicentes: eamus et sacrificemus domino deo nostro. opprimantur laboribus, et solliciti sint in operibus suis, et non sint solliciti in uerbis nanis. nam utique uanitas eorum. sanctum domini sacrificium, quod non nisi in heremo liberi cordis offertur, summam adstruit uanitatem: abominatio enim peccatori religio.

Hac igitur Quadragensimae lege qui iustus ac perfectus est non tenetur nec exigui huius canonis subiectione contentus est, quem profecto illis, qui per totum anni spatium deliciis uel negotiis saecularibus inplicantur, ecclesiarum principes statuerunt, ut uel hac legali quodammodo necessitate constricti his saltim diebus uacare domino cogerentur ac dierum uitae suae, quos totos quasi fructus quosdam fuerant uoraturi, uel decimas domino dedicarent.

ceterum iusti, quibus lex non est posita quique spiritalibus officiis non exiguam illam id est decimam partem, sed totum uitae suae tempus inpendunt, quia liberi sunt a decimarum legalium functione, [*]( 9 Ex. 5, 8-9 (LXX) 15 Sir. 1, 24 (LXX) 24 I Tim. 1, 9 ) [*]( 1 inimici gentes K1 2 agrius OK1 3 perurgeri Z consuetudinem 0 §v 4 lsri β aiolentea Kl oppremebant K1 5 lsrahi F frht 0 hisrt K1 isrt rell. 6 lutulentes K1 9 faraho OK1 farao K\'Z idcirco Οβν et Vulgata 11 oppremantnr Kl 13 eorum (t. t. intellectualium Aegyptiorum) BF: impiorum Οβν - 14 esse adstruit Ow 15 abhominatio F enim B: enim est rell. relegio B1 16 ad 01 adque O2K1 atque K\'Z 18 annum F1 19 delitiis β nqgntiis Kl 21 saltem B\'F uagare F\' 22 totus Kx fructos B1F1 )