Conlationes Patrum (Collationibus)

itaque cum tantae in pneritia esset uirtutis ac gratiae, ut etiam praeclari ac summi id temporis uiri grauitatem eius et inmobilem constantiam mirarentur eumque, licet minor esset aetate, pro uirtutum tamen merito senioribus exaequarent suoque ordini ducerent inserendum, liuor ille qui [*]( 1 humilitatis OB deleniret 0: deliniret rell. 8 sacerdotem βc tam om. RK1 4 praelectionis BF 5 eidem R: om. βv 7 palestrae codd. 8 cottid. BFK quotidie 0 9 repauBarem β l hono h 10 onerabat 0 onerabat K onorabat Z (alterum o in ras.) .13 nostram om. β ad ferarum morem fi caueas βv 14, cellularum Οβv 15 non distinguit R\' pafnuti F1Z1: pafnntii BF2RKZ2 pafnuntii O (passim) 16 scitioticae OK1Z: scith. rell. herimi B1 k aeremi K 17 pre(prae-)sbiter codd. 18 anachoritae BtFOB, indiderunt OKx 20 postgauderet in R cap. 15 incipit pneritia BF: p. ana ORβv ac BFOi et Rβv 22 immobilem BFB K2 23 uirtate B fort. recte uirtutem F1 24 ordine Z )

m quam furtim inruens codicem suum inter eius plectas, quas de palmarum foliis solebat intexere, latenter abscondit, ac de concinnata factione securus ipse quoque uelut purae ac simplicis conscientiae ad ecclesiam uenit. cumque celebrata omnis fuisset ex more sollemnitas, querellam sancto Isidoro, qui ante hunc eundem Pafnutium eiusdem heremi presbyter fuit, coram cunctis fratribus detulit, adserens sibi codicem de cella furto fuisse sublatum.

quae cum eius querimonia ita cunctorum fratrum praecipueque presbyteri animos permouisset, ut quid primum suspicarentur quidue decernerent non haberent, summa cunctis admiratione perculsis de tam inauditi illic facinoris nouitate, quippe quod nec ante illud tempus factum in illa heremo quis meminerat nec post aliquando conmissum est, ille qui rem detulerat accusator urguebat, ut retentis in ecclesia omnibus missi electi quique cunctorum singillatim fratrum cellulas scrutarentur. quod cum tribus senioribus a presbytero fuisset iniunctum, uniuersorum cubilia reuoluentes ad extremum in Pafnutii cellula absconditum codicem inter plectas palmarum, quas illi siras uocant, sicut eum insidiator occulerat, reppererunt

quem cum inquisitores confestim ad ecclesiam delatum [*]( 1 cf. Oen. 37, 11 ) [*]( 1 aduenam Rβv patriarcha F 2 igni B 3 neao codd. pnlcrhitndinem B pnlcrit. 0 5 caperet K1 ęclesiam BO dominico Ov 6 qua β furtum Bl 9 nelnd B eclesiam BO 10 fniseet omnia 0 solemnitas Rβ 11 querelam B\' F2R2Z ysodoro F eumdem B 12 eremi 0 pre(prae-)sbiter BRβ 14 queremonia K2 15 presbiteri BM 17 quippe quod ... 19 conmisram est om. βv 90 urgebat βeolesia BO 91 cellas B 22 preebitero BOBZ 23 cubicula 0 24 cellnlam FlO cellam B 25 syras B 26 ecleeiam BO )

sed cum duabus ferme ebdomadibus ita se omni contritione carnis ac spiritus subiecisset, ut die sabbati uel dominico non ad percipiendam communionem sacram, sed ad prosternendum se in limine ecclesiae atque ad ueniam suppliciter postulandam matutinus occurreret, nequaquam passus est eum occultorum omnium testis et cognitor uel a se amplius conteri uel ab aliis infamari. nam . quod ille inuentor sceleris, rei suae fur inprobus, laudis alienae callidus infamator, nullo hominum teste conmiserat, per diabolum qui ipsius criminis incentor fuerat publicauit.

adreptus namque dirissimo daemone cunotas factionis occultae patefecit insidias crimina.tionumque ac fraudium idem fuit proditor qui commentor. ita autem spiritu illo inmundo grauiter diuque uexatus est, ut ne orationibus quidem sanctorum illic consistentium, qui diuinorum charismatum merito daemoniis imperabant, potuerit emundari, sed ne ipsius quidem Isidori presbyteri gratia singularis crudelissimum ab eo extruserit uexatorem, cui tanta erat uirtus domini largitate conlata, [*]( 1 protulissent ORflv (pro in ras. m. 2 K): detulissent BF 2 uelud B\' fnrtim F1 3 lucum F 6 neminem F1 7 qumque 0 goleBia Bl0 8 confidens 0 11 ebdomatibus F 14 eolesiae, B1O adque FOB 19 occurreret BFOri adcurreret Rfl(c) 17 contineri B 18 innentor ille. /3 19 conmiseorat FO commis. reU. 20 diabnlum B1K1 21 du. rissimo F1 22 ac om. BF fradiom Bl frandom Rv 25 cariam. BFO 26 emendari B1F1O1 27 isodori B ysodori F psbiteri BOR extruxerit F* )

haec ergo llle in adulescentia sua fnwrae indolis iam tunc indicia praefigurans lineas quasdam . perfectionis illius, quae erat maturitate aetatis augenda, adhuc in annis puerilibus designauit. si igitur ad culmen uirtutum eius uolumus peruenire, talia nobis exordiorumfundamenta iacienda sunt.

Duplex sane ad narrationem huius facti causa me conpulit, primum ut hanc immobilitatem uiri constantiamque pensantes, quanto minoribus inimici inpugnamur insidiis, tanto maiorem tranquillitatis atque patientiae sumamus affectum, deinde ut - firma definitione teneamus a temptationem procellis inpugnationibusqne diaboli tutos nos esse non poesa, . si omne praesidium patientiae nostrae omnemque fiduciam non hi interioris hominis nostri uiribus, sed in cellulae claustris ant in solitudinis recessu sanctoramue consortio uel cuiusquam quae extra nos sit rei praesidio conlocemus.

nisi enim mentem nostram uirtute protectionis suae-ille firmauerit qui in euangelio \'ait: regnum dei intra nos est, frustra aērii hostis insidias aut ; auxilio : cohabitantium hominum uincere aut localibus spatiis declinare a aut munitione tectorum excludere posse - nos credimus. nam eum haec emnla sancto Pafnutio non deessent, non tamen inpughationis aditum aduersus eum [*]( - 94 Luc. 17, 21 ) [*](1\' ut om. BF lumina K1 2 adoliscenti B aduliec.nK1Z adoMo. M1 7 inom. O aduliscentia. DK1 adolikc. R1 Z1 adolesc.R1K1Z1 9 erant B1FOK2Z1 aetatatis B 15 minoribus BFR: minoribus quam ille eet adpetitus Οβv 16 adque B 18 diabuli B1 . posses F 20 \'in pdet non om. BFO1K1 21 sanctorum uel F1 22 reil ei F 25 aut local. spat-declinare om. F 28 tamen BF ideo R:om. Οβ )

sed quia sanotus dei famulus non in his quae extrinsecussunt, sed in ipso occultorum omnium iudice spem sui cordis adfixerat, tantae inpugnationis machinis potuit|potuit commoueri. e contra ille quem ad tantum facinus . praecipitauit inuidia, nonne et solitudinis beneficio et munitione remotioris habitaculi et beati Isidori abbatis atque presbyteri aliorumque sanctorum consortio fruebatur? et tamen quia eum supra harenam repperit turbo diabolicus, non solum inpegit eius, uerum etiam subuertit habitaculum. non ergo quietem nostram extrinsecus inquiramus nec opitulari uitiis inpatientiae nostrae alienam putemus posse patientiam.

sicut enim regnum dei intra nos est, ita inimici hominis domestici eius. nemo enim mihi magis quam sensus meus, qui mihi est uere intimus dtmeatious, aduersatur. et idcirco si fuerimus solliciti, ab intestinis hostibus laedi minime poterimus. ubi enim nobis nostri domestici non aduersantur, ibi et regnum dei in tranquillitate mentis adquiritur. nam si rationem diligenter excutias, laedi ab homine quamuis malignante non potero, I si ipse inpacHaco aduersum me corde non dimicem. si autem laedor, non est uitium iupugnataonis alienae, sed inpatientiae meae.

sicut enim grauis ac solidus cibus sano utilis, ita pernieioeus eat aegrotanti. non autem laedere sumentem potest, nisi ei ad nocendum uires . adiecerit . pereipientis infirmitas. si umquam ergo similis inter fratres fuerit oborta temptatio, nequaquam a cursu tranquillitatis excussi blasphemis [*](14 1. c. 15 Mt. 10, 36 ) [*](1 temtator Bx 2 wpta codd. eremiO \'3 repulerunt Rβ .7 praeoepitauit K1 9 isodori BFZ1 adqae E presbheri B 10 srenam BIO 13 oppitaUre (e im i mutat),: B opitulare F1 - 16 est om. F 18 -potuerimus. a eum (sic) B 19 non B2 v: om. BlFORβ cf. I,13, 2 in om. Rβv 21 discucias R(c) - 22 aduersum BFO: aduersus Rβ27 obhorta FO 28 blasfemis BFKIZ blasfemiis 0 )

deputandas inter electissima fromenta misceri denique ai ad satanan inter angelos vel Iodam inter apostolos oel Nieolaom prauissimae haereseos inuentorem inter diaconos reminiseamar electos, hoc, quod nequissimi homines sanctorum ordini deprehenduntur inserti, mirum esse non poterit. nam licet hose Nicolaum quidam adserant non illam fuisse qui ad opus ministerii ab apostolis est eletusnihilominus tameneum de illo discipulorum fuisse numero negare non possunt, quos omnes tales tamque perfectos id temporis fuisse manifestum est, quales nunc perpaucos uix in coenobiis inuenimus.

non ergo ruinam illius supra dicti fratris, qui in illa heremo tam lugubri lapsus est casu, neque illam horribilem maculam, quam tamen ille ingentibus paenitentiae lacrimis post deleuit, sed beati potius Pafnutii nobis proponamus exempla, nec subuersione illius destruamur cuius antiquum inuidiae uitium etiam anzit in peius adfectata religio, sed huius humilitatem tota uirtute sectemur, quam non illi quies heremi subito genuit, sed inter homines adquisitam consummauit atque excoluit solitudo.

sciendum sane est innidiae morbum difficiiins ad medellam quam cetera uitia peruenire. nam eum quem semel ueneni sui peste corruperit paene dixerim carere remedio.. ipsa namque est lues de qua figuraliter dicitur per prophetam: [*]( 6 cL lob 1, 6. Mt. 10, 4. Act 6, 5. Apoc. 2, 15 . ) [*]( 2 adque B exsecr. § 3 qui BF 4 adque OB conteremur F1 6 aatan βν archangelos 0 nicalaum V 7 hereeeos codd. diacones 0 8 ordine Fx 10 nicalaum F 11 ellectas Fl nihilhomius B1 13 tamquaa F id temporis BFOBn in tempore § in tempore illo e 17 dileait B\' dilnit βc 20 relegio R1K1 hnmilitate FO 21 illi] nulli p* 22 adquieita F adque B 23 solitudo: post hoc uocabvlum in Οβυ cap. XVII incipit. cf. quae in fine capitulorum adnotaui 24 medehun B2R2β2 (passim) 25 diximas B 26 lais P*\' )

sicut enim ille qui primus eiusdem mali peste corruptus est nec medellam paenitentiae nec fomentum ullius curationis admisit, ita et hi qui isdem se percutiendos morsibus tradiderunt omnem opem sancti incantatoris excludunt, quia cum utique non culpa eorum quibus liuent, sed prosperitate crucientur, erubescentes ipsam prodere ueritatem extrinsecus sibi quasdam superfluas et ineptas causas offensionis inquirunt: quarum, quia omnimodis falsae sunt, uana curatio est, cum illud mortiferum uirus quod nolunt prodere lateat in medullis.

de quibus sapientissimus ille conpetenter expressit: si momorderit serpens non in sibilo, non est abundantia incantatori. isti enim sunt taciti morsus quibus solis sapientium medicina non subuenit. nam usque adeo incurabilis est ista pernicies, ut blandimentis exasperetur, infletur obsequiis, muneribus inritetur, quia, ut idem Salomon ait, nihil sustinet zelus. quanto enim amplius alius aut humilitatis subiectione aut patientiae uirtute aut munificentiae [*]( 1 Hierem. 8, 17 7 Sap. 2, 24-25 19 Eccles. 10, 11 (LXX) 24 Prov. 27, 4 (LXX) ) [*]( 3 mortiferi BFO inaidia F 6 interemtor BO 7 perdit F diabuli Bl 8 ergo BFO cod. Amiat. : autem Rpv et Vulgata eum Rβ 9 eius] illiue 0 10 fomitem BFOB 11 illius B2FO hii FΟβ1 hisdem BZl 12 tradiderint F\' 18 libent BF1O 1-6 quorum (3 17 quum illum 0 quod] qui K nolunt Z2ν : non uult FORKZ1 non uolunt B corr. 18 alibi sap. ille 0* alibi ille sapientiBsimus (solomon add. R) RfJ 20 habund. BF sunt om. B\'F taciti eunt B\' 22 pernecies BlZ* ) [*]( XIII. Cass. 2. ) [*]( 34 )

denique illorum undecim patriarcharum zelus in tantum nulla innoxii fratris subiectione potuit deleniri, ut de his scriptura commemoret: inuidebant autem ei fratres sai, eo quod diligeret eum pater suus, et non poterant ei loqui quicquam pacificum, donec zelus eorum, qui nulla germani obsequentis atque subiecti sustinuit blandimenta, mortem eius cupiens uix posset uenditionis fraternae crimine satiari. cunctis ergo uitiis perniciosiorem atque ad purgandum difficiliorem esse constat inuidiam, quae ipsis remediis quibus reliqua extinguntur accenditur. nam uerbi gratia qui damnum sibi inlatum dolet, largitatis conpensatione curatur: qui de inlata indignatur iniuria, humili satisfactione placatur.

quid illo facias, qui hoc ipso magis quod te humiliorem ac benigniorem sentit offenditur, quem non ad iracundiam cupiditas, quae praemio delenitur, non iniuriae laesio ant amor ultionis accendit, quae officiorum uincitur blandimentis, sed successus tantum alienae felicitatis inritat ? quis autem est qui se, ut satisfaciat inuidenti, a bonis conrnere ant a prosperis alienari aut a calamitate aliqua optet inuolui? quapropter ne totum, quidquid in nobis uiuidum est et quasi uitali uegetatione sancti spiritus animatum, uno tanti huius mali morsu basiliscus interimat, diuinum cui inpossibile nihil est iugiter inploremus auxilium.