Conlationes Patrum (Collationibus)

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.

denique cum ab illo populo, quem ex omnibus gentibus dominus adoptauit, propter subitam praeuaricationem misericordiae suae auertisset aspectum, interueniens pro eo legislator exclamat: obsecro, domine: peccauit populus iste peccatum magnum, fecerunt sibi deos aureos: et nunc si remittis peccatum eorum, remitte: sin alias, dele me de libro tuo quem scripsisti. cui dominus: si quis, inquit, peccauerit coram me, delebo eum de libro meo. Dauid quoque, dum de Iuda et persecutoribus [*]( 8 I Reg. 15, 11 5 1. e. 85 10 Ezech. 33, 13—16 24 Ex. 32, 81-38 (LXX). ) [*]( 4 dereliqaid 0 5 neramtamen om. T samuel 0 7 saal regem T israel 21 1frl T 8 executus T1O 9 cottid. T 11 uiuet T uibet O\' 18 quicquam iniurtum fecerit T 19 et non Tv 20 ei om. T 22 subitam] subitam uituli Ov 26 remittes 0 peccata T 28 inquid TO 29 dum] cum T )

496
Christi prophetico spiritu quereretur, deleantur, inquit, de libro uiuentium. et quia non merebantur ad paenitentiam salutarem pro reatu tanti criminis peruenire, subiungit: et cum iustis non scribantur.

denique in ipeo Iuda uis propheticae maledictionis euidenter inpleta est. nam expleto proditionis crimine suspendio se necanit, ne post illam deletionem nominis sui conuersus ad paenitentiam iterum scribi cum iustis mereretur in caelo. non ergo eet ambigendum etiam Iudae nomen illo tempore, quo electus a Christo apostolatus sortitus est gradum, in libro uiuentium fuisse conscriptum ac pariter eum audisse cum ceteris : nolite gaudere quia daemonia uobis subiciuntur, gaudete autem quia nomina uestra scripta sunt in caelis.

sed quia filargjriae peste corruptus de adscriptione caelesti ad terrena deiectus est, conpetenter de eo ac de similibus eius dicitur per prophetam: domine, omnes qui te derelinquunt confundantur, recedentes in terra scribantur, quia dereliquerunt uenam aquarum uiuentium dominum, et alibi: in consilio populi mei non erunt, et in scriptura domus Israhel non scribentur, et in terra Israhel non ingredientur.

Nec illius praecepti utilitas est silenda, quod etiam si instigante ira uel qualibet alia passione sacramento nos aliquo uinierimus, quod a nemine quidem monachorum fieri penitus debet, utriusque tamen rei causa integro mentis est pensanda iudicio, et eo conparanda est illa res quam statuimus hui6 ad quam transire conpellimur, atque ad eam sine [*]( 1 Ps. 68, 29 4 1. c. 6 Mt. 27, 5 11 Luc. 10, 20 16 Hierem. 17, 13 19 Exech. 13, 9 ) [*]( 1 inquid TO 6 nec TO* 7 dilectionem S delectionem 0\' iterum ... 8 mereretur om. T: m. 2 in marg. addidit scriptus est 10 conscriptum nec falsum est ac pariter T 13 fylargiriae Z phjlargiriae T philargiriae 0 14 adscribtione T 16 prof. 0 17 recedentes a te in Tx 18 derelinqueront 0 19 erant et scribtara commemorat domus T 20 1frl 2 T 91 terram T" 1frl T 22 non distinguit T quo* et si T 25 integra T 26 eo om. TO" 27 adque 0 )

497
cunctatione est transeundum quae superueniente saniore tractatu iustior fuerit iudicata. rectius enim est nostrum nos praeterire sermonem quam rei salubrioris ac piae subire iacturam. denique numquam rationabiles ac probatos patres duros aut inreuocabiles in huiusmodi definitionibus fuisse reminiscimur, sed uelut ceram calore, ita eos ratione moilitos et intercedente salubriore consilio melioribus partibus sine haesitatione cessisse. quoscumque autem uidimus definitionibus suis pertinaciter inhaerere, inrationabiles semper probauimus ac discretionis expertes.

GERMANVS: Quantum ad hanc pertinet rationem quae euidenter copioseque digesta est, nihil oportet monachum definire, ne aut praeuaricator inueniatur aut pertinax. et ubi illud Paalmistae ponemus eloquium: iuraui, et statui custodire iudicia iustitiae tuae? quid est enim aliud iurare et statuere quam definita inmobiliter custodire?

IOSEPH: Nos non de principalibus mandatis, sine quibus non potest nostra salus omnino subsistere, ista decernimus, sed de his quae sine periculo status nostri uel relaxare possumus uel tenere: ut puta de inremisso rigore ieiunii, de uini siue olei perpetua abstinentia, de progressu cellulae penitus cohibendo, de lectionis seu meditationis incessabili iugitate, quae sine iactura professionis ac propositi nostri et exerceri cum libuerit possunt et cum necesse fuerit inreprehensibiliter praetermitti.

ceterum super obseruantia lllorum principalium mandatorum constantissime definiendum est ac pro his etiam mors, si necesse fuerit, non uitanda, pro quibus inmobiliter est dicendum: iuraui et statui. quod fieri debet pro custodia caritatis, pro qua spernenda sunt uniuersa, ne [*]( 14 Ps. 118, 106 28 1. c. ) [*]( 1 seniore 0 4 aut] ac T 5 huiuscemodi 0 6 cera TO et) et ut E 9 probamus Σ probabimus 0 10 expertos Tl 11 ad] in T 14 ponimaa T 17 principabilibus 2 19 uel relaxare] uel retrahere T\' inras. 20 otpute T 21 cellae TOr 24 exerceri cum] hic dainit T powmt E 25 obeecbantiam 0 ) [*]( XIII. Cass. 2. ) [*]( 32 )

498
bonum tranquillitatis illius perfectioque maculetur. similiterqueiurandum eet pro castimoniae puritate nec aliud nos facere oportet pro fide, pro sobrietate atque iustitia, quae omnia indemutabili perseuerantia sunt tenenda et a quibus paululum recessisse damnabile est. de illis uero corporalibus exercitiis, quae ad modicum esse dicuntur utilia, ita est ut diximus statuendum, ut si qua superuenerit certior pietatis occasio quae illa suadeat relaxari, nulla super his lege teneamur, sed praetermissis eis ad utiliora libere transeamus. in illis enim corporalibus exercitiis, si pro tempore relinquantur, periculum non est: ab his uero uel ad momentum declinasse mortiferum est..

Hoc quoque simili cautione curandum est, ut, si qui forsitan sermo quem esse uultis occultum de uestro fuerit ore prolapsus, nulla occultationis praecepta sollicitent audientem: magis enim latebit si neglegenter atque simpliciter transeatur, quia non tanta quilibet fratrum super diuulgatione eius inpugnatione torquebitur, aestimans rem uilem aliqua transitoria confabulatione prolatam et quae ex hoc ipso sit leuior, quia cautissimo silentii praecepto sensibus audientis conmendata non fuerit. nam si etiam fidem eius aliqua sacramentorum obtestatione deuinxeris, citius illud prodendum esse non ambigas: maior enim aduersus ipsum uis diabolicae inpugnationis insurget, ut et te maestificet uel denudet et illum transgressorem quantocius sui faciat sacramenti.

Et idcirco nihil debet abrupte monachus super his dumtaxat quae ad corporales exercitationes pertinent definire, ne aduersarium ad inpugnationem eorum quae uelut sub legis obseruatione custodit magis incitans citius ea uiolare cogatur. praefigens siquidem sibi legem unusquisque sub libertatis gratia constitutus perniciosa semet ipsum obligat seruitute, [*](5 cf. I Tim. 4, 8 ) [*](2 facere nos 0 8 illas 20 14 quis O1ν 15 prolabeus I 17 qualibet 0 diuulgationis 2 18 existimans Ov aliqua 20: aliquam ν 19 ipse 0 23 esse non ambisse non ambigas 2 28 nec 0\' 29 cogitatur 0 31 pernit. II semitutem II1 )

499
ut ea quae licito, immo etiam laudabiliter cum gratiarum actione praesumere potuisset, si necessitas fortasse conpulerit, uelut transgressor percipere conpellatur cum praeuaricatione peccati. ubi enim non est lex, nec praeuaricatio.

Hac beatissimi Ioseph institutione atque doctrina uelut diuino oraculo confirmati in Aegypto residere maluimus. sed licet parum deinceps de nostra essemus promissione solliciti, tamen expleto septem annorum numero sponsionem nostram. gratanter impleuimus. excurrentes namque ad coenobium nostrum illo iam tempore, quo de inpetrando ad heremum reditu fiduciam gerebamus, primum senioribus nostris honorem debitum soluimus: deinde animis eorum, qui pro caritatis ardore creberrimis litterarum nostrarum satisfactionibus nequaquam fuerant deleniti, pristinam redintegrauimus caritatem, tandemque ad plenum aculeo nostrae sponsionis auulso ipsis quoque cum gaudio prosequentibus ad Scitioticae solitudinis secreta remeauimus.

Hanc uobis, o sancti fratres, inlustrium patrum scientiam atque doctrinam nostra ut potuit elucubrauit inscitia: quam etiamsi incultus forsitan sermo confudit potius quam digessit, quaeso ne laudem insignium uirorum reprehensio nostrae rusticitatis euacuet. tutius siquidem nobis in conspectu nostri iudicis uisum est doctrinae huius magnificentiam uel incultis sermonibus prodere quam silere, quippe cum et profectui lectoris, si sublimitatem sensuum contempletur, hoc quod inperitia nostri sermonis offenditur obesse non possit, et nobis [*]( 4 Rom. 4, 15 ) [*]( 5 ac Z hec 0 haec beatissimi ioseph expi conlatio definiendo II, in quo plus quam dimidia pars paginae prioris folii 120 et tota pagina posterior uacttae sunt relictae 6 noluimus Z 13 celeberrimis 0 14 retintegrauimus H 15 responsionis E 19 elucrubauit Z 22 totius 0 24 quum 0 25 conplectetur 2 ) [*]( 32* )

500
maior sit utilitatis cura quam laudis. hoc sane omnes ad quorum manu opascala ista peruenerint moneo at quidquid in eis placuerit patrum, nostrum uero sciant ewe quod displicet. [*]( 1 post laudis addunt Ov: neque enim hoc quod sanctorum uirorum dicta descripei (discr. O), et plenum pericoli et egenom laudis esse non noueram, sed (sed nt O) prudens, ut dicitur, laqueo pedem indidi, nee me indubitato (indubitatu O) discrimini sub incerta spe alicui profectus tradere recusaui H 0 2 quidquid Σ quicquid O 3 patran] p. siht O 4 Expl̃e lib sci ioseph. de conlationib\' Σ Explisit conlatio sci ioeeph de defiaiendo niehIL Incipiunt alio septom conlationes ad jubenianum, locatiam etde teoram directe 0)
501

502

B = Benedictoburanus, nunc Monacensis 4549 saec. VIII—VIIII.

F = Frisingensis, nunc Monacensis 6343 saec. VIIII.

0 = Parisinus 2170 saec. VIIII.

B = Reginensis 140 saec. VIIII—X.

K = Carolirubensis, olim Augiensis XCII saec. VIIII.

Z = Sangallensis 575 saec. VIIII.

P = KZ.

503

Emissis iuuante gratia Christi decem conlationibus patrum, -quae exigentibus beatissimis episcopis Helladio ac Leontio utcumque digestae sunt, septem alias beato episcopo et nomine et meritis Honorato, sancto quoque famulo Christi Eucherio dedicaui: totidem et nunc uobis, o sancti fratres Iouiniane, Minerui, Leonti et Theodore, credidi consecrandas. posterior siquidem uestrum illam coenobiorum sanctam atque egregiam disciplinam in prouinciis Gallicanis antiquarum uirtutum districtione fundauit, ceteri uero non solum coenobialem professionem adprime monachos expetere, uerum etiam anachoreticam sitire sublimitatem uestris institutionibus prouocastis.

ea namque conlationes istae summorum patrum disputatione contextae sunt et ita in omnibus temperatae, ut utrique professioni, qua non solum occiduas regiones, uerum etiam insulas maximis fratrum cateruis fecistis florere, conueniant: id est ut non solum hi qui adhuc per congregationes laudabili subiectione perdurant, sed etiam illi qui haud longe a uestris coenobiis secedentes anachoretarum sectari gestiunt disciplinam, pro condicione locorum ac status sui mensura plenius instruantur.

quibus hoc praecipuum contulit praede [*]( Incipit (om. 0) conlatio abbatis piamun (piamon 0) tribus generibus monacborum FO Prefatio 0: om. F Incipit praefatio in nomine patris et filii et spus sci R Praefatio incipit operis sequentis K 2 decim R1 3 elladio FORK ac] et F 4 et nomine et meritis om. OKfJ: cf. VII, 1. XVII, 4 6 0 om. K ioniane F inbeniane 0 iuniane R 7 deputandas OKv: cf. praef. ad Conlat. pari. I, §. 2, et praef. ad Conlat. part. II, §. 2 8 adque R 10 destrictione F1 11 anachoriticam F\' 15 utręque K 17 hii FORK in congregationis ORK 18 haut R1 19 anachoritarum FK1 20 conditione FRK )

504
cedens uestri laboris industria, ut parati iam atque in isdem exercitiis deprehensi facilius praecepta seniorum atque instituta suscipiant, ipsosque in cellulas suas auctores conlationum cum ipsis conlationum uoluminibus recipientes et cotidianis quodammodo cum eis interrogationibus ac responsionibus conloquentes non propriis adinuentionibus arduam istam et incognitam ferme in hac regione adpetant uiam, sed periculosam etiam illic, ubi iam tritisaimi calles et innumera praecedentium exempla non desunt, anachoreseos disciplinam illorum potius praeceptis capere consuescant, quos in omnibus et antiqua traditio et longae experientiae instruxit industria. [*]( 1 adque R1 hisdem FORK1 2 adque B 7 pericnlo famf K 10 quos et in F 11 industria. Finit praefatio FOK Incipiunt capitnla (abbatis piamun add. K) de tribus generibus monachorum abbatiB piamnn (abb. pi. om. K) F K Capitula einedem 0, in quo capitula praefationem praecedunt Incipiunt capitula U, in quo aeque capituiatio praefatiom praemissa eat )
505

DE TRIBVS GENERIBVS MONACHORVM. CAPITVLA.

Quemadmodum Diolcon nenientes ab abbate Piamun fuerimus suscepti.

Verba abbatis Piamun, quomodo rudes monachi exemplo seniorum debeant erudiri.

Quod iuniores discutere seniorum praecepta non debeant.

De tribus generibus monachorum quae intra Aegyptum sunt.

Quibus auctoribus coenobiotarum sit instituta professio.

De anachoretarum ordine atque principio.

De Sarabaitarum principio et conuersatione.

De quarto genere monachorum.

Interrogatio, quid sit inter coenobium et monasterium.

Responsio.

De humilitate uera et quomodo falsam cuiusdam humilitatem prodiderit abbas Sarapion. [*]( 5 Capitula abbatis piamon de tribus generibus monaohorum quemadmodum B in K non extat nisi quemadmodum diolco FO aenientis Fl ab om. F piamon B ut soiet, et 0 6 excepti ORr 7 piamon OR 9 séniorum discutere (diacere 0) OBK non om. 0 10 debent R 13 coenobitarum OKv 14 anaehorit. FOR adque R 15 sa∗rabaitarum FR conaersione 0 17 intersit ORKv 19 falsa F )

506

Interrogatio, quemadmodum uera patientia possit adquiri.

Responsio.

De exemplo patientiae cuiusdam religiosae feminae.

De exemplo patientiae abbatis Pafnuti.

De perfectione patientiae.

Post conspectum atque conloquium trium illorum senum, quorum conlationes sancto fratre nostro Eucherio conpellente utcumque digessimus, cum etiam ulteriores Aegypti partes, in quibus amplior atque perfectior sanctorum numerus consistebat, maiore flagrantia desideraremus expetere, ad uicum, cui nomen est Diolcos, uni ex septem Nili fluminis Ostiis inminentem, non tam itineris necessitate quam desiderio sanctorum illic commorantium conpellente peruenimus.