Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Et quoniam ad has partes post multiplices ventum est actus, id lecturos (siqui erunt unquam), obtestamur, nequis a nobis scrupulose gesta vel numerum exigat peremptorum, qui comprehendi nullo genere potuit. Sufficiet enim, veritate nullo velata mendacio, ipsas rerum digerere summitates: cum explicandae rerum memoriae ubique debeatur integritas fida.

Negant antiquitatum ignari, tantis malorum tenebris offusam aliquando fuisse rem publicam, sed falluntur malorum recentium stupore confixi. Namque si superiores vel recens praeteritae revolvantur aetates, tales tamque tristes rerum motus saepe contigisse monstrabunt.

Inundarunt Italiam ex abditis oceani partibus Teutones

v3.p.416
repente cum Cimbris, sed post inflictas rei Romanae clades immensas, ultimis proeliis per duces amplissimos superati, quid potestas Martia adhibita prudentia[*](adhibita prudentia, Madvig; addita p., Momm.; de habitu p., EA; marciade habita prudentie, V.) valeat, radicitus extirpati discriminibus didicere supremis.

Marco itidem moderante imperium, unum spirando vesania gentium dissonarum, post bellorum fragores immensos, post aerumnas[*](aerumnas, Madvig; ruinas, Gardt.; aeri, V.) urbium captarum et direptarum, et pessum datas copias, concitas probi rectoris interitu,[*](pessum datas copias, concitasproprii (probi, scripsi) rectoris interitu, Nov.; poenas (conci = oena) sumptas pro rectoris interitu, Her.; pessum concitas proratoris interitus, V.) partes earum[*](earum, Casaubon; eorum, V.) exiguas reliquisset intactas.

Verum mox post calamitosa dispendia res in integrum sunt restitutae, hac gratia, quod nondum vitae mollitie sobria vetustas infecta nec ambitiosis mensis nec flagitiosis quaestibus inhiabat, sed unanimanti ardore, summi et infimi inter se congruentes, ad speciosam pro re publica mortem tamquam ad portum aliquem tranquillum properabant et placidum.