Res Gestae

Nec ideo tamen stivam ignorant, sed seminibus teguntur aliquae partes, ubi solum est pinguius, nec arbusta desunt in locis

Hic amnes duo pervulgat sunt nominis, Oxus et Maxera, quos urgente inedia, superantes natatu, aliquotiens tigres improvisae finitima populantur. Habent etiam civitates inter minora municipia validas, duas quidem maritimas, Socanda[*](Socanda, Gardt.; Socunda, BG; soconda (second o added by V3in an erasure), V.) et Saramanna, mediterraneas alias Asmurnam[*](Asmurnam, Gardt.; Azmornam G; azmorna (m added by V2 V.) et Salen et his nobiliorem Hyrcanam.

Contra hanc gentem sub aquilone dicuntur Abii versari, genus piissimum, calcare cuncta mortalia consuetum, quos (ut Homerus fabulosius canit) Iuppiter ab Idaeis montibus contuetur.

Sedes vicinas post Hyrcanos sortiti sunt Margiani, omnes paene collibus altis undique circumsaepti, ideo a mari discreti. Et quamquam pleraque sunt ibi deserta soli aquarum penuria,[*](soli aquarum penuria, tr. by Gardt.; paenuria soli quaedam, V (soli omitted by BG); lac. after quaedam, Eyssen.) quaedam tamen habent oppida; sed Iasonion et Antiochia et Nigaea sunt aliis notiora.

Proximos his limites possident Bactriani, natio antehac bellatrix et potentissima, Persisque semper infesta, antequam circumsitos populos omnes ad dicionem gentilitatemque traheret nominis sui, quam rexere veteribus saeculis etiam Arsaci

Eius pleraeque partes ita ut Margiana, procul a litoribus sunt disparatae, sed humi gignentium fertiles, et pecus quod illic per campestria loca vescitur et montana, membris est magnis compactum et validis, ut indicio sunt cameli, a Mithridate exinde perducti, et primitus in obsidione Cyzicena visi Romanis.[*](a Romanis visi, tr. by BG; vii Romanis, V.)

Gentes eisdem Bactrianis oboediunt plures, quas exsuperant Tochari, et ad Italiae speciem crebris fluminibus inundantur, E quibus Artamis et Zariaspes ante sibi consociati, itidemque Ochus et , iuncti convenis aquis augent immania Oxi fluenta.

Sunt et hic civitates, quas amnes diversi perstringunt, his cedentes ut melioribus, Chatracharta[*](Chatracharta, Gardt.; chatra et charte, V.) et et et Menapilae et Bactris ipsis, unde regnum et vocabulum nationis est institutum.

Hinc Sogdiani agunt[*](lac. indicated by Val. who added hinc S. agunt. ) sub imis montium pedibus, quos appellant Sogdios, inter quos amnes duo fluunt navium capacissimi, Araxates et Dymas, qui per[*](lac. ind. by Clark; qui added by G, per by BG.) iuga vallesque praecipites, in campestrem planitiem fluvii decurrentes, Oxiam nomine paludem efficiunt, late longeque diffusam. Hie inter alia oppida celebrantur Alexandria et Cyreschata et Drepsa metropolis.

His contigui sunt Sacae natio fera, squalentia incolens loca, solum[*](solum, Clark; soli, Gardt.; solos, V.) pecori fructuosa, ideo nec civitatibus culta. Cui Ascanimia mons imminet et Comedus. Praeter quorum radices et vicum, quem Lithinon pyrgon appellant, iter longissimum patet, mercatoribus pervium, ad Seras subinde commeantibus.

Circa defectus et crepidines montium, quos Imavos et Apurios vocant, Scythae sunt varii,[*](varii, Her.; a uespera(ura), Löfstedt; aura, V.) intra Persicos fines Asianis contermini Sarmatis, Halanorumque latus tangentes extremum. Qui velut agentes quodam secessu, coalitique solitudine, per intervalla dispersi sunt longa, assueti victu vili et paupertino.

Et gentes quidem variae hos incolunt tractus, quas nunc recensere, alio properans, superfluum puto. Illud tamen sciendum est, inter has nationes paene ob asperitatem nimiam inaccessas homines esse quosdam mites et pios, ut Iaxartae sunt et Galactophagi, quorum meminit vates Homerus in hoc versu

1. γλακτοφάγων Ἀβίων τε δικαιοτάτων ἀνθρώπων.

Inter flumina vero multa, quae per has terras vel potioribus iungit natura, vel lapsu ipso[*](ipso, Kellerbauer; proprio, Bent., Novák; suopte, Kell., Madvig; post, V.) trahit in mare, Rhymmus celebris est et Iaxartes, et Daicus. Civitates autem non nisi tres solas habere noscuntur, Aspabota et Chauriana et Saga.

Ultra haec utriusque Scythiae loca, contra orientalem plagam in orbis speciem consertae, celsorum aggerum summitates ambiunt Seras, ubertate regionum et amplitudine circumspectos, ab occidentali latere Scythis , a septentrione et orientali nivosae[*](nivosae, G; vastae, E; pruinosae, Her.; vosae, V.) solitudini cohaerentes: qua meridiem spectant ad usque Indiam porrectos et Gangen. Appellantur autem ibidem[*](Ibidem, Mannert; idem, V.) montes Anniba et [*](Nazavicium, V; Auzacium, Gardt. from Ptolemy.) et Asmira et Emodon et .[*](Opurocarra, V; Oporocorra, Gardt.)

Hanc itaque planitiem undique prona declivitate praeruptam, terrasque lato situ distentas, duo famosi nominis flumina et Bautis lentiore meatu percurrunt. Et dispar est tractuum diversorum ingenium: hic patulum alibi molli devexitate subductum, ideoque satietate frugum et pecoribus et arbustis exuberat.