Res Gestae

Verum unus aries residuis celsior, umectis taurinis [*](copertus, Clark; opertus, EBG; opertus, V3 from copertes ) exuviis, ideoque minus casus flammeos pertimescens aut tela, antegressus omnes erepsit[*](erepsit, Her.; repsit, NBG; epsit, V.) nisibus magnis ad murum, vastoque acumine coagmenta lapidum

Trepidis deinde superatorum auribus ululantium undique Persarum intonante fragore, artius proelium intra muros exarsit, hostium nostrorumque catervis certantibus comminus, cum confertis inter se corporibus hinc indeque stricto mucrone, nulli occurrentium parceretur.

Magna denique mole, ancipiti diu exitio renitentes obsessi, postremo plebis immensae ponderibus effuse disiecti sunt. Et post haec iratorum hostium gladii quicquid inveniri poterat concidebant, abreptique sinibus matrum parvuli ipsaeque[*](ipsaeque, Langen; ipse quoque, V.) matres trucidabantur, nullo quid ageret respectante. Inter quae[*](inter quae, Her. (from quoque in preceding line); V omits.) tam funesta gens rapiendi cupidior, onusta spoliorum genere omni, captivorumque examen maximum ducens, tentoria repetivit exsultans.

Rex tamen gaudio insolenti elatus, diuque desiderio capiendae Phaenichae flagrans, munimenti perquam tempestivi, non ante discessit quam labefactata murorum parte reparata firmissime, alimentisque affatim conditis, armatos ibi locaret, insignis origine, bellique artibus claros. Verebatur

Latius se proinde iactans, additaque spe quicquid aggredi posset adipiscendi, interceptis castellis aliis vilioribus, Virtam adoriri disposuit, munimentum valde vetustum, ut aedificatum a Macedone credatur Alexandro, in extreme quidem Mesopotamiae situm, sed muris velut sinuosis circumdatum et cornutis, instructioneque varia inaccessum.

Quod cum omni arte temptaret, nunc promissis defensores alliciens, nunc poenas cruciabiles minitans, aliquotiens struere aggeres parans, obsidionalesque admovens machinas, multis acceptis vulneribus quam illatis, omisso vano incepto, tandem abscessit.

Haec eo anno inter Tigrim gesta sunt et Euphraten. Quae cum frequentibus nuntiis didicisset Constantius, expeditiones metuens[*](expeditiones metuens, tr. by Novák, c. c.) Parthicas, hiemem apud Constantinopolim agens, impensiore cura limitem instruebat eoum[*](eoum, C. F. W. M.; cum, V.) omni apparatu bellorum, armaque et tirocinia cogens, legionesque augens iuventutis validae supplementis, quarum

Inter quae Iulianus apud Parisios hibernis locatis, summa coeptorum quorsum evaderet pertimescens haeserat[*](haeserat, Her. and Clark, c.c.; erat, V.) anxius, numquam assensurum Constantium factis multa volvendo considerans, apud quem sordebat ut infimus et contemptus.

Circumspectis itaque trepidis rerum novarum exordiis, legatos ad eum mittere statuit, gesta docturos, eisque concinentes litteras dedit, quid actum sit quidve fieri oporteat deinceps, monens apertius et demonstrans.

Quamquam eum haec dudum comperisse opinabatur, relatu Decentii olim reversi, et cubiculariorum recens de Galliis praegressorum,[*](praegressorum, V; regressorum, G; progressorum, NB.) qui ad Caesarem[*](Caesaream, Corn., Gardt. (cf. xx. 9, 1); Caessarem, V.) aliqua[*](aliqua, V; maligna, Corn.) portavere sollemnia. Et quamquam nova referret,[*](nova referret, added by Novák.) non repugnanter tamen nec arrogantibus verbis quicquam scripsit, ne videretur subito redundasse tumore.[*](redundasse, W, Novák; redundasset, V1; repuggnasse, V2; tumore, added by Novák.) Erat autem litterarum sensus huius modi:

Ego quidem propositi mei fidem non minus moribus quam foederum pacto (quoad fuit) unum

Iamque inde uti me creatum Caesarem pugnarum horrendis fragoribus obiecisti, potestate delata contentus, currentium ex voto prosperitatum, nuntiis crebris (ut apparitor fidus), tuas aures implevi, nihil usquam periculis meis assignans, cum documentis assiduis constet, diffusis permixtisque passim Germanis, in laboribus me semper visum omnium primum, in laborum refectione postremum.