Res Gestae

Ammianus Marcellinus

Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).

Is praepositus cubiculi etiam Iulianum aliquotiens corrigebat, Asiaticis coalitum moribus, ideoque levem. Denique digressus ad otium, asscitusque postea in palatium, semper sobrius et in primis consistens, ita fidem continentiamque virtutes coluit amplas, ut nec prodidisse aliquando arcanum, nisi tuendae causa alienae salutis, nec exarsisse cupidine plus habendi arcesseretur, ut ceteri.

Unde factum est ut subinde Romam secedens, ibique fixo domicilio consenescens, comitem circumferens conscientiam bonam, colatur a cunctis ordinibus et ametur, cum soleant id genus homines post partas ex iniquitate divitias latebras captare secretas, ut lucifugae vitantes multitudinis laesae conspectus.

Cui spadonum veterum hunc comparare debeam,

v1.p.230
antiquitates replicando complures invenire non potui. Fuerunt enim apud veteres (licet oppido pauci) fideles et frugi, sed ob quaedam vitia maculosi. Inter praecipua enim, quae eorum quisque studio possederat vel ingenio, aut rapax aut feritate contemptior fuit, aut propensior ad laedendum, vel regentibus[*](regentibus, Erfurdt, Mommsen; clientibus, Val.; largientibus, Novák; ligendi mus, V.) nimium blandus, aut potentiae fastu superbior; ex omni latere autem ita paratum,[*](paratum, Damsté, cf. Cic. in Cat. iii. 7, 17; peritum, V.) neque legisse me neque audisse confiteor, aetatis nostrae testimonio locupleti confisus.

Verum si forte scrupulosus quidam lector antiquitatum, Menophilum Mithridatis Pontici regis eunuchum, nobis opponat, hoc monitu recordetur, nihil super eo relatum praeter id solum, quod in supremo discrimine gloriose monstravit.

Ingenti proelio superatus a Romanis et Pompeio rex praedictus, fugiensque ad regna Colchorum, adultam filiam nomine Drypetinam, vexatam asperitate morborum, in castello Sinhorio huic Menophilo commissam reliquit. Qui virginem omni remediorum solacio plene curatam, patri tutissime servans, cum a Mallio Prisco, imperatoris legato, munimentum quo claudebatur obsideri coepisset, defensoresque eius deditionem meditari sentiret, veritus ne parentis opprobrio puella nobilis captiva superesset[*](superesset, H2BG; superasset, V.) et violata, interfecta illa mox

v1.p.232
gladium in viscera sua compegit. Nunc redeam unde diverti.

Superato ut dixi Marcello, reversoque[*](reuersoque, Lind; euersoque, V.) Serdicam, unde oriebatur, in castris Augusti per simulationem tuendae maiestatis imperatoriae, multa et nefanda perpetrabantur.[*](perpetrabantur G; perpetrabant, V.)

Nam si super occentu soricis vel occursu mustelae, vel similis signi gratia consuluisset quisquam[*](quisquam, Heraeus, cf. xxii. 16, 19; quemquam, V.) peritum, aut anile incantamentum ad leniendum adhibuisset dolorem, quod medicinae quoque admittit auctoritas, reus unde non poterat opinari delatus, raptusque in iudicium, poenaliter interibat.

Per id tempus fere servum[*](fere or ferme, Wagner, seruum, Heraeus; fer (lac. 11 letters) num, V.) quendam, nomine Danum, terrore tenus uxor rerum levium incusarat: hanc incertum unde notam[*](hancincertum unde notam, Heraeus; incusarat (lac. of 7 letters) certum an*cincertum (c after * added by V2) undenso tam, V.) Rufinus subsedit,[*](subsedit, Clark; subsidebat, Val., subseda, V.) —quo indicante quaedam cognita per Gaudentium, agentem in rebus, consularem Pannoniae tunc Africanum, cum convivis rettulimus interfectum—apparitionis praefecturae praetorianae tum etiam princeps ob devotionem.

Is[*](is, Val; bis, V.) (ut loquebatur iactantius) versabilem feminam, post nefandum concubitum, in

v1.p.234
periculosam fraudem illexit; suasit consarcinatis mendaciis laesae maiestatis arcessere maritum insontem, et fingere quod velamen purpureum, a Diocletiani sepulcro furatus, quibusdam consciis occultabat.

Hisque ad multorum exitium ita formatis, ipse spe potiorum ad imperatoris pervolat castra, excitaturus calumnias consuetas. Reque comperta, iubetur Mavortius, tunc praefectus praetorio, vir sublimis constantiae, crimen acri inquisitione spectare, iuncto ad audiendi societatem Ursulo (largitionum comite) severitatis itidem non improbandae.