Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Quantum ad sensum pertinet, quaestiones diuersae sunt. sed uerba similia ex parte quidem, ex parte uero discrepantia. (fecit) enim et \'non fecit\' contrarium est; \'nesciebat\' et \'non fecit. simile est. profeta ergo ex persona Christi locutus est: quia peccatum non fecit nec dolus inuentus est in ore eius, apostolus uero de persona loquitur dei patris: quia eum — id est Christum —, qui peccatum nesciebat, pro nobis peccatum fecit. quod duplici modo intellegendum est. primum enim fecit illum peccatum, dum incarnari illum uoluit, ut quem sors non tangebat, de peccatrice carne corpus acciperet, per quod dicitur factus peccatum. deinde dum offerret illum pro peccatis, fecit illum peccatum. hostia enim in lege pro peccatis oblata peccatum nuncupabatur. [*]( 3 Ps. 104, 18 7 Esai. 53, 9 8 II Cor. 5, 21 14 Esai. 53, t. 15 II Cor. 5, 21 22 cf. Leu. 4, 8 etc. ) [*](dtf. PG) [*]( 1 dubitarunt (corr.) M 2 transiuit CN transibit X 3 pertransibit X 4 de ante Christo add. NX 6 LXXIV edd. 7 dicit M 8 contra) contulit N apostolos M 9 nescibat (corr. atr.) C 10 diuersa (\' 11 discrepansitia (corr.) M discrepanti C 12 fecit pr.] facit CNX 13 simele (corr.) M simili FB 15 qui N 18 fecit] sicut C incarnari] incarne si C uolit <corr. m2) M 19 carni (corr.) C 20 offerret acripsi offeret (corr. m2) M offert cet. 21 illum] eum N fecit] sicut C 22 peccatis] peccatis et inf. mg. add., quod non est omixstim, fecit illum peccatam taostia enim in lege pro peCcatis C nancubabetur (corr. nuncupatur) C nuncubatur N, F (corr.) )

Non ergo Christus peccatum fecit, sicut dicit profeta, sed aperte ipse peccatum factus est, sicut ostensum est. offerre autem Christum pro nobis quid est, nisi dare potestatem uolentibus eum occidere? quod idcirco concessum est, quia profuturum erat, ut esset causa descendendi ad inferos expoliare tartarum animabus. superabundans\' enim et inauditum peccatum est occidisse eum, qui non solum nullo genere peccauerat, sed et multis uitam donauerat. hoc peccato reus factus diabolus contradicendi audaciam perdidit. nam simile aliud ad Galatas in epistula legitur; inter cetera enim: factus, inquit, pro nobis maledictum. a quo factus, nisi a patre? iudicio enim dei crux Christi maledictum est Iudaeorum; peccatum enim illorum exclamat mors saluatoris. cruci figi ergo se permisit. ut passio eius proficeret nobis, ut hinc cum signo eius exeuntes a secunda morte minime teneremur. metuit enim mors etiam seruos eius, a quo uicta est.

Didragma capitum exactio intellegitur, non praediorum. uec enim saluator aliquid possidebat in mundo, cum sit dominus mundi, mortuus autem alienis inpendiis sepelitur; et nos a quibus mundus extraneus est, facultates augere [*](5 cf. I Petro 3, 19 10 Gal. 3, 13 14 cf. Hebr. 13, 13 15 cf. Apoc. 2, 11 etc. 17 cf. Matth. 17, 26 19 cf. Luc. 5, 11. 28 )[*](,P(; ) [*](3 uolenti N nolent (e in ras.) F, B eum] ibi eum F eum ibi B ■i eipoliare tartarum Engelbrecht et spollaret artarum (corr. et spoliare tartarum) M et spoliare taitarum CNX 8 reus] eua (corr.) M 9 alius (corr.) C ad Gaiatas in epistnla] galata sine epistula FB 12 crux] cru (corr.) M peccata X 15 secundo (corr.) M 17 LXXV edd. pro se tantam] prosegantum (corr. prosecantum) C et] ex C 18 detracma <■ didragma NX 19 euml cum C suntl fort. legendum sint 21 didrama (add. g s. l.) M 23 sepellitur (corr.) MC )

Didragma igitur ab his exigenda erat, qui aliquid negotii gerebant aut artibus operam dabant. saluator autem, qui nihil horum curabat, neque discipuli eius, exigendus utique non erat. sed quia inimicus diabolus semper in insidiis erat occasionem quaerens, si posset inclinare saluatorem, exactorum didragmae animos occupauit, ut eius facerent uoluntatem, ut accedentes ad Petrum, qui primus inter apostolos erat, solui debere ab eorum magistro dicerent didragmam, qui ab his oneribus liberi erant — nihil enim agebant in mundo quod esset mundi —, ut, quia non erat unde solueret, aut his scandalo esset aut certe humilitate suffragii quaereret a quo solueretur. tunc dominus, ut inprouidum diabolum et aduersus semet ipsum semper machinari ostenderet, ad mare ire Petrum apostolum iubet et capti piscis os aperire et illic inuenire modum exactioni debitum, quo soluto non solum scandalo non esset exactoribus neque inclinaretur requisito auxilio ad soluendum. uerum etiam signum uirtutis maximae demonstraret, per quod captos a diabolo ad se traheret, ut argumento et astutia sua [*](3 cf. Matth. 19, 27. 29. Luc. 14, 26. 33 )[*](def. PG) [*](2 contestimur C 7 illas abicere] illa subicere (subiecere) CX uia N ambulat.. N itur] igitur (corr.) M ..itur C 9 detragma (\' quia (corr.) M 13 ex auctorum* N 14 dedragme (corr.) C ut alt.} ait (corr.) C 16 didragma NX, (corr.) M dedragma (corr. didragma) C 17 honeribus X liberi] hinc rursus G incipit quod esset] quod est.. (corr. m2 qui sunt filii) G quod est A 18 scandalum G A 21 machinari ostenderet] maiinaristenderet X ire (re in ras.) M 22 pisces FB ille (corr.) N 23 exactione NX scandalum N. (corr.) G 26 captus N ad] a X )

Saluator autem cum pro se et Petro dari iubet, pro omnibus soluisse uidetur, quia, sicut in saluatore erant omnes causa magisterii, ita et post saluatorem in Petro omnes continentur. ipsum enim constituit esse caput eorum, ut pastor esset gregis dominici. nam inter cetera dicit discipulis: uigilate et orate, ne intretis in temptationem, et Petro dicit: ecce satanas expostulauit, ut uos uentilet uelut triticum; ego autem rogaui pro te, ne deficiat fides tua, et tu tandem conuersus confirma fratres tuos. quid ambigitur? pro Petro rogabat, et pro Iacobo et Iohanne non rogabat, ut de ceteris taceam? manifestum est in Petro omnes contineri, quia et alio loco dicit: ego pro his rogo quos mihi dedisti, et: uolo ut ubi ego sum et ipsi sint mecum.

Nunc uideamus quid sit didragma, hoc est, qui modus sit ponderis uel quantitatis aut in qua substantia * * * * * * * *

Dominus, cum filii Israhel saepe delinquerent educti de Aegypto, iratus sententiam dedit dicens nullum illorum [*]( 2 Matth. 17, 23 5 cf. Matth. 17, 26 8 cf. loh. 21, 15-17 9 Matth. 26, 41. Marc. 14, 38 11 Luc. 22, 31. 32 16 Ioh. 17, 9 17 Ioh. 17, 24 26 cf. Num. 14, 30 ) [*](dtf. P) [*]( 2 didragma M (corr.), CNX 3 dicta M 5 petri X 6 exsoluisse (ex exp.) N 7 causae FB clause G (1 eras.), A 12 deficiet C 13 qui (corr.) M 15 de om. N petra (corr.) M 17 dededisti (pr., de up.) N ipsi] isti CNX 19 detidragma C dedidragma N 20 lacunam indicaui 21 quis (s in ms.) N est» N diabolii (corr.) N 22 semper om. N ergo om. GA 25 cum eras. et add. post israhel s. I. M filiis M, N (corr.), F )

Ac per hoc neque filii dei sunt qui nascuntur neque diaboli. quid enim dicit saluator Iudaeis: uos de patre diabolo estis et concupiscentias patris uestri uultis facere? uides ergo operibus et professione filios creari diabolo; hos autem esse filios dei, qui confitentes proprium esse deum patrem Christi recte uersantur. sic enim deus instituit genus nostrum, ut sine sensu nati possibilitatem tamen habeamus discendi siue bona siue mala, ut ipsi nobis aut mala adquiramus aut bona, ut laetemur in nobis, cum recte agentes remuneramur, aut ipsi nobis inputemus, si praua sequentes condemnemur. [*]( 2 cf. Num. 13, 9 (8). 17 (16) 3 cf. Num. 14, 31 14 Ioh. 8, 44 ) [*](def. P) [*]( \' 1 et excepto C chaleb CF caleph G calep A, (corr. chalep) B iestu C iosue NX nouae C nun X 2 primus X ausus X 3 nescierent FB nescierunt GA 5 ad pr.] a FB om. GA ad ult.) a FB om. GA 7 bonum bonum (alt. eras.) M capax] ..pax C edicerc FB 8 fllium C hic (ic in ras.) M rebus malis GA 0 studeat] deat M studiat C creator M 14 filii cinie- diaboii add. N uosj uox M 16 professione] confessionem (m eras.) N creari] creatori FB 17 fllios dei esse GA 21 rectagentee (corr.) M 22 remuneremur C, (corr.) G aut] ut X 23 contempneinur (corr. • ontemnimur) C. )

Non omne quod nascitur hoc est, quod et unde nascitur. nam et aurum de terra nascitur, et non tamen terra est, et gemmae et alia multa, et de ligno esca nascitur et de pullo ouum. de paganis autem ut pagani nascantur, haec facit causa: quia enim omnis paganus in ignorantia est et qui nascitur ex eo sine sensu est, ambo ignorantes sunt. sed hoc interest inter utrumque, quia generator sine dubio blasfemus est ac per hoc filius diaboli est; natus autem infans nescit blasfemare, sicut nescit benedicere; paganus tamen est, quia sine sensu est. de Iudaeo autem idcirco Iudaeus nascitur, quia sub creatoris deuotione generatur, sicut dixit Adam de Cain: procreaui hominem per deum. sicut enim pagani indeuoti creatori daemoniis gratias agunt in omnibus quae agunt, ita et Iudaei deo creatori supplices laudant eum in omni actu suo, in eo despiciendi quia non cognoscunt Christum, per quem sunt omnia. hoc etiam modo de Iudaeo Iudaeus nascitur, non enim, sicut quibusdam uidetur, quia [*](1 Gal. 2. 15 4 cf. Ios. 5, 4—7 19 Gen. 4, 1 23 cf. lob. 1, 3 )[*](leU\' I \' ) [*]( 3 prosilitis C (corr.), NFG 4 qui om. M herimo C (her in ras.), XG, A (corr.) 5 si om. N nascitur M 6 christia (ni add. a. I. atr.) M chriatia.ni C nam om. X 7 noscuntur C 10 alie multe M pollo courn] pulloouum (co in rail.) M pullo ouiuin (corr.) N 11 de] da (corr.) M nascatur (corr.) M noecantnr C 12 omnis] omnis enim (enim eras.) M 13 sensus (tert. 8 ems.) GA 14 generatur (1, N (ur eras.), X 15 diabolo (corr.) M 16 nescit alt.) nascit (corr.) M 17 Iudaeus] iudpis (corr.) M iudeos C\' 18 gene*ratur N 20 dpmonis. \'corr.) M daemonis FB daemones G domones (corr. m2 dpmonibus) A 21 agant C laudcnt M 22 acto F B dispiciendi CNX cognoscant (corr. cognuscunt) M )

. 2. De Christiano autem ideo non nascitur Christianus, quia ipse qui generat non natus, sed factus est Christianus. quam 01, rem et istum qui nascitur fieri oportet, ut sit. nec enim per substantiam nascitur, sed per fidem quae iam natis accedit. ignorantia enim cum carne nascitur, fides autem postea spiritali ratione inseritur. sed dicitur e contra: \'si factus utique est qui generat, hoc iam debet generare, quod ipse est, ut accepta dignitas traducem faceret. nam senatores generant senatores.\' sed senatorum dignitas non habet apud deum meritum, neque ipsa natura, hoc est substantia, consequitur beneficium, sed in sola fama et sermone dignitas uertitur. ac per hoc currit quidem sermo per traducem carnis, sed nihil aliud praestat, quam opinionem dignitatis, sicut et hi, qui consules sunt aut statuis honestantur, gaudent in uano. Christiani autem cum fiunt, ipsi naturae accedit dignitas, ut essentia ipsa hominis aeternum habeat incorruptibilitatis beneficium, ut non opinione sola, sed et j-e sit in effectum apud deum. tale est istud, ut si qui disertus pauper in laude sit et egeat [*](def. P) [*]( • 1 indeismi (corr.) M iudaeismi CF iudaisma G iudeis** B 2 in om. NA iustitia est] iustitiae X 4 iudo C 6 et] ex C ceteris (ex ceteri [?]) C filiis] fidelis N ex filiis FB 8 intellegatur (corr.) C 10 qui generat) generatur G generator A 12 accidet MCFB accidit (corr. accidet) N, GA 14 ratione om. G A inferitur M e I et M 15 ut] aut G, (corr. exp. et eras. a) A 22 gaudent] aut (add. 9. I.) gaudent M 23 accidit CYX. 24 ipsi G, (corr. m2 ipsius) A 25 opinione (corr. opinio) N re scripsi res codd. 26 quis X dcsertus X )

Manifestum est adiectione aut deminutione siue inmutatione syllabae sensum peruerti. idcirco paganos elementa colere omnibus cognitum est, Iudaeos autem non elementis, sed \'sub elementis\' deo seruisse propter neumenias et sabbata et circumcisionem et cetera talia. haec enim carnalia sunt; quidquid enim uisibile est, carnale est et de elementis est. sed quia ei praecepto dei erat, deo seruiebatur, ut ex uisibilibus ad inuisibilia ueniretur et ex hac cura profectus fieret ad maiora capienda, ut in his meditati digni fierent promissis spiritalibus. ei ea igitur parte, quam supra dixi, sub elementis seruiebant Iudaei, ex alia parte legem habebant spiritalem, quae et peccari prohibet et exhortatur ad dilectionem domini dei, qui uenturus eis fuerat promissus ad remittenda peccata. [*]( 7 Gal. 4, 3 16 cf. II Cor. 4, 18 ) [*](III P) [*]( 2 quaesita] que sit* C 3 uiuat pr.] ui,uat M uiaet C uiuat alt. I uiuet C requisita codd. 4 glorioeam C 5 paganus CFB AUUiectua CF 6 et quid CNX ergo om. X 7 seruientes si] seruiens ,rubr., corr. atr.) M seruientes] seruitur G seruientes (ntes m2) A 9 qui (corr.) C deferebant X 10 aut] ut C diminutione CNX 11 paganua C paganis (corr.) N 13 numenias M (corr.), C (corr. neomeoias), neomeniae NGA 16 erat om. (add. mg. tn2) N ex nit. om. (add. 8. l.) M 17 hac] hoc C 18 in om. X 21 delectionem C 23 promissus (sa in rax.) M )

Nulli misericordiam facienti calumniam fieri oportet. in potestate enim dantis est, quando uel quantum uelit misereri. exhortandus est enim huius modi et precibus prouocandus. non contentione a bono opere reuocandus. forte non contradiceretur, si pro hac misericordia uices illi aliqua redderetur. aliquis medicum arguat, qui medicamenta sua et officium gratis inpendet, aut accusabitur tarditas eius ab eis, a quibus non est requisitus?

Haec quidem diximus secundum rationem, sed saluatoris bonitas ista non curat propter inbecillitatem humanam; suam enim sequitur naturam ad faciendam misericordiam. idcirco tunc uenit, quando debuit uenire, uoluntatis suae rationem secutus, non meritorum nostrorum. nam si merita perpendas, uenire non debuit. uenit ergo quando et subueniri debere sciuit et futurum gratum beneficium. si enim ei cui necessitas inminet ante subueniatur, erit quidem gratum, non tamen ualde poterit scire quid sibi praestitum est; si autem in ipsa necessitate posito auxilium feras, sciet [*](def. 1) [*](\' 1 uenera icorr.) M 2 ut eras. C et om. X 8 in Olft. A (add. m2), B 5 saluati sunt CNX 6 et ante ei add. N si] sci M uenissent (alt. n eras.) N 9 faciant (corr. facianti) C oportere codd., an oporteret scribendvm? 10 enim] est (eras.) enim C uellit CN (eras. pr. 1), YG 11 exorandns GA modo (corr.) M 12 contradicetur X 18 misericordia hac GA 22 perpendas (add. m4 [?] 8. I. den) M perpendat N subuenire X 23 gratum fnturum CNX enim] antem N 24 ei cui om. X imminit N (corr. vi. rec.), F B 2o sciri GA prestitutum M )

Idcirco recte factum est, ut non ante ueniret dominus. primum enim dimisit genus hominum uti uoluntate sua, non sine testimonio sui, quia ex ipsa mundi fabrica et annua munera, quae elementorum ministerio humanis usibus exhiberi decreuit, intellegi et timeri diuinitatem suam uoluit, quippe cum etiam ex traduce primi hominis, deinde Enoch, Noe, notitia eius esset in terris. sed cum languore quodam humani generis obsolescere coepisset cognitio dei inter homines et mores inmutarentur, eligere dignatus est Abraham, in quo forma esset renouatae notitiae dei et morum. et cum adhuc reuerentia segnior esset, postea per Moysen legem litteris dedit, quae neque obsolesceret et magis metum incuteret. maior enim timor est, ubi auctoritas manifesta est. et quia accepta lege gentes spreuerunt non se subicientes ei neque hi qui acceperunt seruauerunt eam, motus dominus misericordia misit filium suum, qui se pro illis offerens et mortem destruens data omnibus remissione peccatorum deo patri illos iustificatos offerret non enim posset descendi ad inferos, nisi per mortem. nec ordo enim nec ratio poscebat eum, qui mortuus non fuisset, intrare ianuas tartari.