Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Longe absit a fidelium mentibus haec impietatis adsertio. nam scriptura, ne pauperem contemnendum doceret et diuitem honorificandum, ostendit amborum opificem esse deum, non utique in paupertate et diuitiis, sed in id quod sunt. si enim facultatibus ab inuicem discrepant, non tamen naturae substantia. nec enim quia occasiones prouentus quosdam faciunt in mundo aut prosperos in diuitiis aut infaustos in paupertate, idcirco despiciendi sunt quos non deus humiliauit, aut suspiciendi quibus ueritas non dedit testimonium. contemnendi plane sunt, sed corruptores morum et sacrilegi in legem dei, honorandi uero diligentes deum et disciplinae cultores. [*]( 10 Prou. 22, 2 12 Rom. 2, 11 ) [*]( 1 quia X (corr. FAB) 2 serpens X non desunt Am2 3 latratum P ululatum luporum P 4 populorum NX 5 sybilum M sibillum C 6 aerpentium X 7 ut uti C 8 fallere X luquutus M 11 obiauerunt C 14 impietatibus M (corr.), FB 16 honorificantiorem P ostendet (corr.) N 18 substantia (corr.) M 21 dispiciendi MC, N (corr. rec.), X 23 lege P 24 honorendi F, (r dub. eras.) B hii PCX )

Hi enim diuites apud deum habentur, qui bonae conuersationis sunt, et quanto in mundo contemptibiles sunt, tanto magis honorificentiores in caelo. nam qui beneficium temporis habent in ampliandis facultatibus, si se cognoscant et dei intellegant uoluntatem, - quia terram omnibus dedit et solem suum cunctis oriri iubet et pluuias indiscretas effundit, iniquitas autem temporis aut fortuitae occasiones aut indigentia quibusdam abnegat quae deus omnibus dedit — ipsi ministrent eis, ut perspicientes dei uoluntatem non solum in mundo, sed et in caelo diuites sint, ne pauci temporis diuitiae excludant aeternas, illi uero quos paupertatis causa despiciendos putant, si futurum dei iudicium contemplantur, illic semper diuites erunt, ubi diuites saeculi egebunt paenitentes se pauperes non fuisse.\'

Dignum erat quidem omnes impios non solum citius hac luce carere, uerum etiam nec unius momenti temporis uita frui, qui conditoris sui inmemores uitae totius auctoritatem inputant creaturae. sed scriptura hos impios loquitur, qui, cum sub dei lege agerent, propensiores in idolis erant. peiores enim sunt ceteris impiis; scientes enim dominum et contemnentes eum obtemperant seruis. et quia de his dictum est probat apostolus dicens: scimus autem quoniam [*]( 5 cf. Matth. 5, 45 13 cf. I Tim. 6, 17 15 Prou. 10, 27 25 Rom. 3, 19 ) [*]( 4 im M, (corr.) F S Buam M 7 occasionis PONX indiligentia P indignantia X 8 ministrant CNX 10 eunt X excludent M 11 ille F illos GA dispiciendos CNX 12 iudicium dei GA 13 penites (corr.) C 15 XXXVI M 16 aliquantus (corr. atr.) C 20 immemores (corr. immerores) C 21 creatura C 22 lege dei GA. peioris M 25 probat] probat his qui in lege sunt loquitur C scimus] sacimus X )

Nulli dubium est bona omnia a deo esse, mala autem quae dixit nobis mala sunt, dum uindicatur de nobis. poena enim quamuis iuste inferatur, patienti tamen mala uidetur. nam et per profetam ad peccatores loquitur deus dicens: faciam uobis mala, id est \'poenis uos agam\'. uita autem et mors sic a deo est, quia legem dedit, quae seruantibus se uitam promittit, contemptoribus uero mortem, sed illam quae secunda dicitur. dum enim unum quemque adiudicat quid mereatur, ab ipso est siue absolutio ad uitam siue reatus ad mortem. non ergo inuentor mortis est, sed iudex, quia mortis auctor peccatum est. quo modo ergo deus poterat facere mortem, qui nescit peccare? sed cum peccatis retribuit, ab ipso dicta est esse mors, cum non ex ipso sit, sed ex hoc qui peccauit.

Eadem ratione paupertas et diuitiae a deo sunt. quidam enim habentes timorem dei luxuriam spernunt, uitam prodigam fugiunt, ab egeno uel paupere - oculum non auertunt: huius modi crementum faciunt bonorum. scriptum est enim in Prouerbiis: paupertatem et ignobilitatem aufert disciplina. at hi autem qui timorem dei non habent, solutius uiuentes et egenum despicientes, sicut scriptum est, in inopia erunt, non solum [*](3 Sap. 1, 13 4 Eccli. 11, 14 6 cf. Iac. 1, 17 9 Hier. 18, 11 12 cf. Apoc. 2, 11 etc. 15 cf. Rom. 6, 23 21 cf. Eccli. 4, 4. 5 23 Prou. 13, 18 ) [*]( 1 hie-loquitur om. C 4 et pr.] et in GA uitae (easp. e) N 7 ...dum M uindicantur X 8 inferantur X 10 uobis] uus X id est] uel P 13 unum] unum quem (quem eras.) M iudicat P audicat M 14 ab] ad M 15 ergo] enim N que C 16 mortem (r m rae.) C 17 dum P dicto C 18 sed] sed et N 20 prodignam (corr.) M 21 enago M 23 aufret M discipline (corr.) C at] ad MC hii PCX 24 sollertius P 25 dispicientes CNX in M om. cet. inopiae CNX )

Non nescius Dauid diuinam esse traditionem in officio ordinis regalis idcirco Saul in eadem adhuc traditione positum honorificat, ne deo iniuriam facere uideretur, qui his ordinibus honorem decreuit. dei enim imaginem habet rex, sicut et episcopus Christi. quam diu ergo in ea traditione est, honorandus est, si non propter se, uel propter ordinem. unde apostolus: omnibus, inquit, potestatibus sublimioribus subditi estote. non est enim potestas nisi a deo; quae enim sunt, a deo ordinatae sunt. hinc est unde gentilem, in potestate tamen positum, honorificamus, licet ipse indignus sit, qui dei ordinem tenens gratias agit diabolo. potestas enim exigit, quia meretur honorem. nam ideo Pharaoni futurae famis somnium reuelatum est et Nabuchodonosor aliis secum adstantibus solus filium dei uidit in camino ignis non utique merito suo, qui in idolo se adorari uoluit, sed merito ordinis regalis.. [*]( 6 cf. I Reg. 26, 16. 17 9 cf. Rom. 13, 1 12 cf. Rom. 13, 4 15 Rom. 13, 1 20 cf. Gen. 41, 1-7 21 cf. Dan. 3, 92 (25) 23 cf, Dan. 3, 5 ) [*]( 1 non contemptores P 3 auctore legis] actor elegis C 4 aliquit(d) errore X 7 recesserit N 8 defert ei] defertes C differt ei NX 11 qui om. C 12 et om. GA 13 ergo] enim N 17 quae] quia C 19 indignuin M 20 exegit C, N (corr.), X quia] qua Engelbrecht 21 nabocodonosor C nabochodonosor NFB 22 solum (corr.) C 23 adorare NX-)

Alio sensu scriptura locuta est quam propositum est. non enim de hac morte quae communis utique omnibus est dixit, sed de illa quae appellatur secunda. haec enim peccatores suscipit, illis autem qui in pugna mortui sunt non peccatum Achar redditum est, sed obfuit illis, ne protectione diuina adiuti inualescerent hostibus. nec enim causa Achar infirmati sunt, sed dei auxilio minime muniti, ut, dum fortiter facere nequeunt, occiderentur. nam pauci fuerunt contra multos, unde et superati noscuntur. nulla ergo iniustitia in uoluntate dei est. in potestate enim habet, si adiutare uult, ut si adfuerit, misericors sit, si noluerit, iustus; nec enim talibus debitor est, ut teneatur obnoxius. hinc est enim quod Iesu Naue contristatus scidit uestimenta sua intellegens non sine causa dominum auxilium suum subtraxisse.

Unius populi duo nomina posuit, ut ex nominibus merita eorum possint intellegi. nam utique qui Israhel cognominatus est prius Iacob dicebatur. conluctans enim cum saluatore intellexit deum esse, quem in specie corporis uidebat, ideoque appellatus est (homo uidens deum\'. populum ergo, quem Iacob nuncupat, hoc loco et in hac causa carnalem significat, quo modo nomina quae natis a parentibus inponuntur. sed hi, id est Iudaei, propter mala opera non Israhelitae dicti sunt, quia [*]( 1 Ezech. 18, 20 2 cf. Ios. 7, 1. 5 6 cf. Apoc. 2; 11 etc. 18 cf. Esai. 9, 8 22 cf. Oen. 32, 24—32 ) [*]( 2 agar NX carmi NX 3 uiginti P XXVI MCNX 4 alios sensus C qua C 5 mor (eras.) morte C 7 snscepit X 8 agar NX 13 adiuuare GA 15 enim om. PCNX iesns P hiesu G hie.sa A 16 dominam] a domino CNX 17 saom om. M 22 cum lactatas X 23 in om. NX 26 hii CX 27 dictae FB )

Ideo ergo dictum est: misit deus mortem in Iacob — id est in populum Samariae, qui carnaliter conuersatus est. sicut supra diximus — et uenit in Israhel, hoc est in populum Hierusalem, quia idolatriam secuta est imitata Samariam. ut simili modo abduceretur in captiuitatem a Nabuchodonossor, sicut et Samaria a Salmanassar rege Assyriorum. hoc est aperte: sententia data malis inuenit et bonos, dum desierunt esse iusti. missa enim mors in Iacob, sicut supra ostensum est, peruenit in Israhel non praetermittens Samariam; sed dum causa, qua missa est in Samariam, inuenta est et in Hierusalem, missa illuc uenit etiam in eum locum, in quo eadem reserat. quia nindicta causam sequitur, non discernens personam.

Non est sic intellegendum ut sonant uerba. opus est enim. quod licet mutum sit. clamare dicitur laudem creatoris; [*]( 1 cf. IIII Reg. 17, 16 4 cf. llII Reg. 18, 9-11 9 Esai. 9, (7) S 31 cf. Ps. 31, 9 23 cf. Dan. 3, 74 25 cf. Ps. 144, 10 ) [*]( 1 uaccia C 2 ioroboam P hierosolyma P hierusolimis GF 3 offerebat P offerebant (corr. offerebat) C 6 at ubi PNX 7 sententie M seamaria GA 12 aecuta est imitata Samariam om. add. mg. M lSnabnchodonosor P Â nabocodonosor C naboohodonosor NFB nabuchodonor G 14 aalmanasar NX aasiriorum CNGA aeyriorum FB 15 baec P . dat {corr.m2faX&)NA mal.s (o 8.ras.) C ...etM dum] quid am 0 16 desiuerant C, (corr. m2 desiuerint) N, X 17 seddum (eddum in ras.) M 18 cau- sam N missaj ipsaC samariam (corr. samaria) C 19 miasam C in tlu. OIR. ONX 22 terra C quid-deum om. P 25 sic CNX dicatur P ) [*]( L. Ps.-Aaf. Quaest. tMl. ) [*]( r» )

Tenebrae gentilitatem et ignorantiam significant. spem ergo in gentili esse quam in apostata, uult intellegi per id quod subiecit dicens: melior est canis leone mortuo, quia sicut leo omnibus feris fortior est, ita et Christianitas omnibus sectis. si quis ergo ab hac destiterit, amittit salutem, ita ut deterior gentili sit. potest enim fieri ut credat gentilis et adquirat salutem, quam perdidit apostata. ac, si non credat, peior est apostata. quia deterius est amisisse salutem, quam non habuisse. \'canem\' autem \'gentilem\' significatum saluator ostendit dicens: non licet accipere panem filiorum et mittere canibus.

Quoniam filii Hierusalem terrenae apostatarunt a deo, non potest huic gaudium adscribi, sed maeror. ad obprobrium ergo [*]( 3 Ps. 29, 10 8 Pa. 102, 14 11 Eccle. 9, 4 15 Eecle. 9, 4 22 Matth. 15, 26. Marc. 7, 27 28 Esai. 54, 1 (Gal. 4, 27) ) [*]( 3 ait] aut P om. X 4 adnuntiaoit C 11 eanis] niaus add, X 15 canis] uinos add. QA 16 rectis M 18 gestili GA gentile eet. 19 ac-apostata om. M 24 erumpe NA 27 terrae X apostMeront N (corr. apostataaerunt). X 28 describi N diecribi X sed] et (eo\'rr. set) C )

Si ideo a quibusdam sanctus spiritus putatur, quia dei sphitus esse legitur, inualida et inanis adsertio est. non solum enim ordo hoc non patitur et ratio abnuet, sed et uerba ipsa [*]( 2 cf. Gal. 4, 26 6 cf. Gen. 3, 20 9 Ioh. 14, 6 10 Ioh. 5, 26 12 Ioh. 16, 15 14 cf. I Petro 1,8 15 Gen. 3, 20 19 Gen. 1, 2 ) [*]( 1 lfcetare F, (COtT. m2) B 5 deaertum C 6 ipse GtA 7 refeneratur M 8 desernant (corr. deseruerant) M est Christus C 9 uita all.] uita. C ..uita N 12 aecepit] accipit NX 15 legitur P ipse M ł,corт.), X inquit id est] inquit dfle P inquid C id estj in id est NX 17 ferebatur super aquas P ferabatur C 19 aquas NX 20 cmie si add. Nmg uidetur hic erraese in ista sententia; non est aocipi«Hdvm qttod dlxit gtvssmna anUqmBtimum (uide etiam .1. 21) (partim excisum), X et post ideo add. NX a om. MX spiritus sanctos GNX 21 ease spiritus P inanis et inualida P solum] add. nitatur hie emwse itf iatt sententia non accipiendo quid dixit C 22 abnuet tempm praaens (cf. Thes. Ling. Lat. abnueo)] abnuit P ipsa-.... N ) [*]( 5* )

Omnia quidem caelestia spiritus sunt, sed differunt ab inuicem, et deus spiritus est, sed longe aliter. omnis itaque spiritus dei est; non tamen deus est, nisi spiritus qui de ipso est, cuius significatio haec est ut \'sanctus\' dicatur. nam et homines filii dei uocantur et Christus dicitur filius dei; sed interuallum est, quia hic uerus est, illi adoptiui. sic et inter spiritum dei diuersitas est. spiritus enim sanctus de deo est, consubstantiuus ei; reliqui uero spiritus dei esse dicuntur, sed creatura sunt. sed nec ordinis est ut spiritus sanctus ferri super aquas intellegatur, cum super aquas spiritalem creaturam esse tradat ratio, et quae super se habeat potiorem alteram creaturam, quia creatura a creatura [*]( 3 Gen. 6, 3 4 Gen. 6, 7 9 cf. Gen. 7, 21. 22 12 Ezech. 37, 5. 6 17 cf. Ioh. 4, 24 et II Cor. 3, 17 20 cf. Matth. 4, S etc. 21 cf. Eph. 1, 5 etc. ) [*]( 3 permanebis (corr.) N 4 quia] que. (corr. qai) C 6 hic om. X 10 iezechiele P ezechihel N, B (h alt. exp.) 11 formatione M 12 dominus] add. deus N 18 est pr.] misericordiam et P 19 haec] hoc P 20 dicitur] deus C 21 dei (in ras.) C deus (corr. dei) N ille X adoptiuis (corr.) C adoptiuus X 22 dei] et spiritum dei add. P 24 sed nec ordinis-aquas intellegatur om. NX ut] et C (corr.) 26 tradatur C )

Deus excelsus est; dignum ergo fuit ut in alto appareret, in loco qui uicinus est caelo. et quia ignis semper superiora adpetit sursum crescendo ad caelum, in eo debuit caelorum dominus adparere, qui de humo ad superna contendit. in rubo uero causa fecit ut appareret delictorum. quia enim peccatorum causa legem descenderat dare, spinae autem in peccatis significantur — quia sustinui, inquit, ut faceret uuam, fecit autem spinas-et lex non statim uindicare uenerat, sed prius ostendere, ideo ignis rubum non conbussit, id est data lex non fecit reos de praeterito peccatores. nam quia et peccata non sunt de natura, sed ex accidenti, rubi, id est spinarum materia non habet radicem spinis armatam. ratione ergo factum est, ut ita dominus appareret Moysi.

Multum interuallum est inter causam Abrahae et Iepthae. primum quidem Abraham legitime natus est, Iepthae uero [*]( 1 cf. I Cor. 15, 41 3 Tob. 12, 15 5 cf. Ex. 3, 1. 2 13 Esai. 5, 2 20 cf. Gen. 22, 12 21 cf. ludd. 11, 39 ) [*]( 1 ante claritate add. a M, C (in ros.), NFB add. in GA acciditur MC, N (eorr. accenditur), FB 2 raphael P rafahel X 4 nuelsamur (add. cou s. I.) C 6 in cmte rubo add. N 7 apparet X in om. P 10 de.. M 12 discenderat C, N (corr.), FG 13 sastenui CF facerent (corr.) N 14 autem om. M 15 conbusit CB combusit N ftlbasit F data est C 16 facit M nam (n in ras.) C 17 accedenti X rubus PC 19 dominus om. P 25 quidem om. C habrahae M )

Abrahae itaque praeceptum est, ut filium suum deo offerret et ut ostenderet hominibus quantum deo crederet Abraham, qui nec filium suum iubente eo dubitauit occidere. qui enim contra mundi spem nasci eum potuit facere de sterili et anicula, non fuit ambiguum quod contra mundi rationem posset eum resuscitare a mortuis. hoc facto cumulatus est iustitia Abraham. ostendit enim deus, quia non sanguinem pueri poposcerat, sed ut famulus suus Abraham hoc facto auctior fieret. diligentes enim se aliquid pati uult, ut iuste illos promouere uideatur

Nam Iepthae homo facinerosus et inprouidus stulta deuotione munus deo promisit dicens: quicquid mihi redeunti a caede occurrerit ante ostia domus meae, hoc offeram deo. numquid coactus deuouit aut numquid intellexit quo modo deberet uotum facere? quid enim si canis illi aut asinus occurrisset, quod deus offerri prohibuit. aut si filius alienus, aut si uxor, ut in dolore alieno: exultans redderet uotum? idcirco inprouidae mepii quod in alienam perniciem deuouerat, in illum ipsum iudicio diuino retortum est. et usque adeo insensatus fuit Iepthae, ut nec postea stulte se deuouisse cognosceret, ut error eius, qui ab ipso coeperat, per ipsum et emendaretur. intellegere enim debuit deum non tali sacrificio delectari et rogare pro stultitia sua [*]( 1 cf. ludd. 11, 1 2 cf. Iudd. 11, 3 5 cf. Gen. 22, 2 15 Iudd. 11, 31 19 cf. Deut. 28, 18 (19) ) [*]( S in temptatione} in tentiooe (corr. tetatione) C interpr(ajetatione GA 5 offieret MCF 6 ut om. PGNX ostenderetur P de deo P 7 DC¥! (ercu.) iubitauit N 8 anic.la M 9 poasit M 10 comulat«8 OJ\' 11 poposceret C 12 auctor NX 13 promoueri NFB 14 faciaocesp* PONX 15 deuotionem unus M uouit nemonua quam (\' 16 a coede] caedi C 19 offieri (corr.) N offerre X 20 aut ati.) aut (corr. ut) C si aU. om. M alterius P 21 inprouide CF, (corr. m2 inproaida) (f. 28 eat om. M 24 quia P 25 et om. CNX.. )

Ut autem triumphus uictoriae Iepthae prosequeretur, non meritum eius fecit neque populi; nec enim legitur supplices illos fuisse deo, ut daret eis defensorem. aut numquid ipsum Iepthae deus misit aut adlocutus est? sed quia allofili deos suos laudabant, quasi qui subiectos illis facerent filios Israhel, uituperantes deum Abrahae, idcirco propter honorem nominis sui deus uindicauit in allofilos, si non propter istos, uel propter meritum Abrahae et suum culmen. aut numquid, quia spiritus domini insiluit in Sampson meretricantem, dignus dicetur, cum hoc factum intellegatur ad allofilorum perniciem?

Scriptum est in Eseia profeta: domus mea domus orationis uocabitur omnibus gentibus. sed forte dicant . Iudaei: \'domus dei, id est synagoga, omnibus patet.\' nec renitimur, ita tamen ut, sicut semper, circumcisi applicentur ad [*]( 17 cf. Indd. 15, 14 etc. 21 Esai. 56, 7, ) [*]( 2 parrieidn PNX 8 causa PNX 4 mactatus (ta partim erat.) M nuctiM (corr. m2) B 7 patriis (corr.) N 8 inferri P inferni GA neqqiuimet P 10 fecit] fecerit (corr.) N om. X 12 allofllii M 13 quas siqui (corr.) C illis deum anum. P 17 insiliit PCN aanwn P aaoisuA (corr.) M samson CNX raeritricaatem MN 18 dicetor) dignetv C dicitar NX 00 adnersom NX 21 est om. CNX 23 remitetor (?) (corr, remitemnr) M 24 ita tamen] itaili* (corr. add. ta s. I.) C sicut om. N applicantur M )