Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Sed quibusdam uidetur ideo recte dici nescire mysterium natiuitatis filii dei sanctus spiritus, quia omnia dicitur scrutari et <qui scrutatur), inquit, \'nescit utique\'. quod ex alio loco debet intellegi; dei enim uerba sunt inter cetera dicentis: ego deus qui scrutor renes et corda, et in psalmo: scrutans, ait, corda et renes deus, et apostolus: qui scrutatur, inquit, corda, scit quid desideret spiritus, quia secundum dei uoluntatem postulat pro sanctis. [*](6 cf. Matth. 11, 27 8 Matth. 11, 27 10 Rom. 8, 9 18 Ioh. 16, 15 15 cf. I Tim. 6, 16 18 cf. I Cor. 2, 10 21 Apoc. 2, 23 (cf. Hier. 17, 10) 22 Ps. 7, 10 23 Rom. 8, 27 ) [*](2 intellegia eate] intellerime P intellegissgs ae M 3 accipit CNFB tuum M totum C (corr.), B 4 dicere illum (corr. iatum) P deum (4 ita rcu.) P agnoscit Jf ignoscis GA 10 sno] sfo M quia si] qaasi N 11 hoc G, (corr.) A 18 creatura X 15 inaccessabilem GA 17 ideo. N 18 aps sfis M 19 scrotator] acrntat P inquiant PG 21 sernto P scratator CFG et «* corda C .23 seratator CF desiderat C )

His exemplis cum scrutari dicitur dei spiritus, non ignorare significatur. \'etiam alta dei\' dicitur scrutari: et quae sunt alta dei, quae dicitur peruidere ? scrutari enim occulta significat penetrare, ut per id nihil ei occultum esse credatur. alta enim dei mysteria interiora sunt dei, quae scrutari a creatura non possunt. nam et secundum dei uoluntatem pro sanctis legitur postulare, quod sancti utique nesciunt,. dicente apostolo: nam quid oremus, sicut oportet, nescimus. igitur alta dei scire et uoluntatem dei non ignorare unum significat. quid enim tam altum mysterium quam uoluntas est dei, quod cognitum est spiritui sancto, ceteris uero incognitum omnibus?

Contuendum etenim est quo modo dictum est, quia nemo scit quidsit in homine nisi spiritus hominis, qui in eo est. spiritum animum significauit, quia nemo scit quid sit in animo hominis nisi animus eius, qui est spiritus. sic et in deo nemo scit quae sunt nisi spiritus dei, hoc est ipse deus.

Qui enim de deo est, non aliud intellegitur esse quam deus est. ideo spiritus dei scit quid in deo est, quia de deo est. nam si cogitationes hominum nemo nouit nisi deus, quanto magis dei secreta et uoluntatem nullus potest cognoscere nisi sit de deo, hoc est idem ipse deus! ipse est enim soli sibi cognitus.

Nam utique in deo non sunt cogitationes. nec enim tractat apud se quid faciat aut quid non faciat deliberans an [*]( 2. 9 cf. I Cor. 2, 10 6 cf. Bom. 8, 27 8 Rom. 8, 26 14 1 Cor. 2, 11 ) [*]( 1 hic M 2 ignorari (corr.) C alto (corr.) C dei] add. lirtnte P 5 misteria interiora (teria int in raa.) C 10 signiflcatar (ur eras.) M mysterium] et mjaticum P 13 quomodo dictum] quomodictum FA quia-signi6cauit om. N quia] quod GA 14 sit] acitPAf 15 animam MCNX 16 animo] anima (corr.) C spiritus] ips N 17 nemo] meo FB 19 qui enim] quid enim quod P 23 ipse idem N est enim] est C enim eat OA 26 aut quid non faciat om. X )

De deo loquitur, qui semper unus et inmutabilis est, sine in filio siue in sancto spiritu. quod enim uult pater, hoc uult et filius, et quod uult filius, eadem uult et sanctus spiritus. quam ob rem aliquando dicitur spiritus dei, aliquando spiritus Christi, quia a deo, inquit, prodit, et: de meo accipiet.

Hinc est unde Iohannes apostolus ait: ex hoc scimus quia deus in nobis manet, de spiritu suo, quem dedit nobis. igitur si spiritu dei manente in nobis deus manere dicitur in nobis, deus significatur esse spiritus dei..

Denique hic est signum credentium, quod sint filii dei, ut, cum hunc accipiunt, dei se filios audeant appellare. nisi enim signum deitatis habuerint, dei filii dici non poterunt; quia enim quis uerus dei filius non est, ut sit totus de toto, sicut et Christus, per adoptionem autem fiunt filii dei, ut accipientes spiritum Christi per ipsum filii dei dicantur, per id quod de deo est quem in se habent spiritum. in filiis enim, quamuis adoptatiui sint, patris tamen ex aliqua parte debet uideri substantia.

In mundo enim quia res inperfectae sunt, adoptati ab hominibus filii nullum pignus, sed solum nomen accipiunt; [*](6 cf. Ioh. 16, 13 9 cf. Matth. 3, 16 etc. 10 cf. Rom. 8, 9 Ioh. 15, 26 Ioh. 16, 15 11 I Ioh. 3, 24 15 cf. Rom. 8, 14. Eph. 4, 30 19 cf. Rom. 8, 23 etc. ) [*]( 1 sunt pr.] non sunt cogitationea nec enim tractat apud se quid faciat aut quid non faciat deliberans an expediat, quia omnia que in deo sunt P (corr.) 3 immotantur C 5 Bubstantiam (eorr.) C 6 est om. X 7 spu 800 NGA 8 sps ses MCX sanctus om. N 10 xfs M qui NFB prodit M cum codd. bibl. d e procedit cet. 11 hic X iohannis CNB 12 Buo om. X 13 nobis pr.] in nobis CNX sps M deus om. M deuB-nobis om. CNX 14 sptl P 16 audeat CN 17 potuerunt PN 21 spiritum] xpm N 22 adoptiui PNX (non F) 28 uideri (d s. l., ei uide in ras.) C 25, fili B nullam M. )

Apostolus noster hanc adsertionem nostram adiuuat dicens: o altitudo diuitiarum et sapientiae et scientiae dei! quam inscrutabilia sunt iudicia eius et inuestigabiles uiae ipsius! quid.est ut, cum alibi dicat scrutabilia esse alta dei, id est secreta, hoc in loco deneget dicens inscrutabilia esse? sed in hoc loco de creatura dixit quia inscrutabilia sunt ei secreta uel iudicia dei; spiritui autem sancto, eo quod omnia dei nouerit, scrutabilia dixit esse cun* cta quae in deo sunt, ut, quod creaturae incognitum est, dei spiritum adserat non ignorare. dei ergo natura negari esse non potest, quae cognitum habet quod a creatura non potest conprehendi.

Qui degenerem dicunt sanctum spiritum, dei pulsant propositum, qui totius creaturae salutem in trinitatis diuinitate consistere declarauit, quia, si consubstantiuus non est deo et Christo, ineptum est ponere istum in numero patris et filii, ut sine hoc neque salus alicui sit neque dignitas. si enim non est eiusdem diuinitatis, aut stulte aut gratiose factum est, quod absit. quis enim prudentium deneget creatorem cum creatura connumerari non posse neque aeternum cum eo, qui sub initio sit, conparari neque dominum cum seruo aequari nec potentem cum inpotente conferri neque scium cum inscio deputari?

Sed iam cesset calumnia. tertius enim ordine est, non natura; gradu, non diuinitate; persona, non ignorantia. sicut [*](1 cf. Roro. 8, 15 5 Roro. 11, 33 7 cf. I Cor. 2, 10 17 cf. Matth. 28, 19 ) [*]( 1 adoptati P 2 adoptati* N 3 uiderentur (corr.) N 4 adserationem (corr.) N 5 et pr. om. X 7 es-scmtabil- (8) om. N ipsius] eius PCNX est om. MCX 16 quidegerem C sanctum spiritum] «cAispfli (i eras.) P spm spm (corr. spm sSm) C spm s £ m N sfm X 18 si consabstantians] sicut sabstantiaas P sic sabstantiaas (corr.) C si «onstantiaas X 24 cum] eum M potentam M 25 confersa C 26 iam] etiam OA )

Denique quae legimus de filio dei, eadem legimus et de sancto spiritu ipso nobis teste. ait enim: rogabo patrem et alium paraclitum dabit uobis, spiritumueritatis. \'alium\' cum dixit, se paraclitum significauit. quod Iohannes apostolus declarat dicens, quia filius dei postulat pro peccatis nostris, et Paulus apostolus: ipse, inquit, spiritus dei postulat pro nobis. ecce scriptura ambos aduocatos esse ostendit. et cum ueritatis illum dixit spiritum, nihil illum a se differre ostendit, quia dixit: ego ueritas. missum se a patre dixit et ipse mittere se sanctum spiritum promisit. si ipse a mittente inpar non est, neque inpar ab illo est sanctus spiritus. nec enim quia tres sunt, singuli alter alterius membra sunt, ut diuersa possint. una est enim trium potentia, ut nihil singulis desit.

Hic finis sit; iam enim in libello aduersus Arriam inpietatem digesto reliqua plene tractata sunt, quae trinitatis conplexa sunt indiscretam unitatem.

Scriptum est, quia iusto nihil proderit iustitia eius, in qua die exerrauerit, et quia iniusto nihil oberit iniustitia sua, cum se conuerterit, et dominus [*]( 5 loh. 14, 16. 17 8 of. I Ioh. 2,1. 2 9 Rom. 8, 26 12 Ioh. 14, 6 13 cf. loh. 14, 24. 26 15 Rom. 12, 5 18 Qnaest. 97 22 Ezech. 33, 12 ) [*]( 1 seeundus.. (alt. s in raa.) N 4 de filio dei eadem legimus om. X 6 paraclytum NX 7 dixit se] dixisse PM paraclytum NX paracletum MC signauit P iohannis CFB 8 postalas G, (corr. mS) A 11 et curn-ostendit om. GA illum pr.] add. unitatem N spiritum] xfm M 12 deferre NFB ego sum P ergo M miasum se] misse P 13 spm sčm CNX 14 inpar] add. est GÃ est om. PGA IPS sCs CX 16 triam (u in ras.) P tria G, (eorr. trina) A potentia (erat. a) N 18 arriani P 19 tracta M, N (corr.), OA 20 unitatem om N (utde 11) 22 scriptum. N isto N )

Igitur cognitio dei hanc habet praerogatiuam, ut peccatorum consequatur remissa. credens enim dei esse filium Iesum dignus exsistat ab omnibus liberari peccatis. diu enim errore deuius, cum per diuersa ignorantiae fluctibus iactaretur, inluminatus ueritatis corusco stationem nanctus est, in qua post nimias tempestates requiescat securus, cui congruit, ut post cognitionem temperet ab his, quae iam pridem in ignorantia positus agebat. quid enim prodest cognitio, si manet pristina, conuersatio? hinc enim quis uidetur cognouisse deum, si uitam mutet et conuersationem suam.

Cognitus enim deus timeri debet, quia iudicaturus praedicatur, ut et fideles iustitiae suae percipiant fructum et impii, id est increduli, perfidiae suae congruas poenas exsoluant. conuenit enim iustos in futuro gaudere, ubi regnabit Christus cum suis, ut qui in saeculo obprobrio sunt et iniuriis subiacent, in quo princeps est diabolus, in regno Christi gloriosi appareant, propter quem contemptibiles iudicati sunt a mundanis, iniustos autem, quia falso florere uidentur, per mendacium repugnantes ueritati in poena tribulari, ut qui per fucum gloriosi uisi sunt per uerum despecti et humiliati nimis appareant. tunc enim iusti credidisse se gaudent, cum perfidos uiderint cruciari, et nec paenitebit perfidos non credidisse, nisi [*]( 1 Ioh. 3, 18 15 cf. II Tim. 4, 1 ) [*]( 6 conseqaantnr O, (corr. m2 mg.) A 7 exsistit P ab om. M 9 corusco stationem] coruscationem MCNFB coruBcationo GA nanctusJ sancciiua C 11 in ignorantiam (m exp.) M ininignorantia C 12 pristine C 13 hic X 16 fidelis CFB 17 crudeli X 18 iustus P regnauit PMC 19 qui om. MCNX (Am2 add. sicut) obprobrii sunt P sunt obprobrio CNX 22 qui N 28 per fucum] perfectum fructam P (r alt. exp.) 24 dispecti CO humilitati (corr.) N 25 iusti enim GA se om. MX )