Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Et quia temtator inreuerens est nec haec gloria satis ei uisa est ad probationem uiri iusti, nisi aliud aduersus eum machinaretur, quod sciret ab homine ferri non posse, petit iterum, ut illum ipsum saeuo uulnere percuteret a capite usque ad ungues. et cum hoc permissum esset, quia fides ei haberi non debet, praeceptum est ei, ut animam eius seruaret propter arbitrium, ne quid uiolenter auderet in eum, quem rationis iure superare non poterat. accepta igitur potestate recrudescente in se crudelitatis saeuitia percussit uirum iustum plaga magna nimis, ut nihil esset in corpore quod inmune esset a uulnere, quod nemo hominum tolerare posset, nisi solus Iob, qui uincere potuit satanan. et cum nec sic nequitia diaboli aliquid contra deum uiro iusto eliceret, memor fuit pristinae calliditatis suae, qua decepit Adam, si posset et istum per mulierem decipere, quia facile quis decipitur per domesticum. [*]( 5 cf. Rom. 2, 15 6 cf. Hiob 1, 21. 22 7 cf. Matth. 22, 37 13 cf. Hiob 2, 5 15 cf. Hiob. 2, 6 18 cf. Hiob 2, 7 ) [*](1 feret M 2 merę (corr. mirg) N hiis P 3 non om. P 5 editem C 7 addiligendam NX 10 auctor PCNX 11 bę N satis OM. P 13 ferre GA 14 ee aaalnere G, d (corr.) 15 angeas N 17 audiret CN (corr.) 18 superire NFB non om. M 19 crudilitatis MN 20 magna om. GA in corpore quod inmune esset om. P 21 posse N nisi om. N 22 solum P sic] sit MGA 23 deum airo iasto eliceret memor fuit om. N 24 decipit C si] add. forte P )

Et in his omnibus nihil proficiens, immo detrimentum faciens inpudentissimus satanas non solum inmobilem inuenit dei seruum, sed et magistrum. in ipsa enim necessitate positus non tantum in dei timore durauit, uerum etiam uxorem contraria suggerentem increpans docuit omnia, quae deo permittente accidunt, fortiter toleranda. quod ad duplicem poenam pertinet inprouidi satanae, quia nec huic suasit quod uoluit et, cum huic inuidet, alios fecit discere quod nec hunc scire uolebat.

Quantum ergo prosit temptatio dei seruis et obsit dia-10 bolo, hac lectione plenius edocemur. cum enim putat se nocere eis, promouet eos et, cum unum persequitur, multos prouocat. uidentes enim auxiliis dei hunc protegi multi imitatores eius exsistunt. lucrum ergo uolens facere perdidit; semper enim furor eius damnosus est ei. nam dum non patitur iustos esse ne remunerentur, digniores eos facit et, cum zelatur sanctum Iob, duplicauit ei meritum in caelis et in terra, quia et hic auctus est et in caelos cum saluatore receptus, ut ista omnia ad sanctorum proficiant gloriam, ad diaboli uero poenam.

Tanta prouidentia est domini dei circa nos, ut errare nos nolens et legem et exempla bonorum operum daret, quibus modesta et tranquilla agi possit uita cum dei timore. qui enim auctor uitae est, non uult utique opus suum morti esse obnoxium. quamuis natura ipsa legis non expers sit, tamen quia dominus bonus et misericors est, ut maior notitia eorum esset [*](8 cf. Hiob 2, 9. 10 17 cf. Hiob 42, 10. 18 24 cf. Act. 3, 15 ) [*](1 in om. N hiis P immo detrimentum faciens om. P 6 accedunt N 8 cum] dum P hic M 11 hec M haec (hgc) CNF, G , (corr.) 12 promouit GA 14 perdit P 15 iustos iustos P 16 remunerarentur CGA caelatur C 18 receptus est (eat s. I.) N 19 diabolo N 21 prudentia CNX dei] deus (corr.) N 25 expers sit] expresit C prosit X 26 deus P ut] et X esset eorum P )

Dei ergo famulus sanctus Tobias post legem exemplum nobis datus est, ut quae legimus quo modo fiant sciamus et, si temptationes aduenerint, a dei timore non recedamus neque auxilium aliunde quam ab eo speremus memores scriptum esse: pusillus fui et senui et numquam uidi iustum derelictum neque semen eius quaerens panem.

Numquam ergo decipi potest, qui tota mente sperat in deo. licet ad tempus tribulationes ortae fuerint per insidias satanae, exempla nos docent sanctorum uirorum non haec a deo permitti, nisi ad crementum meritorum nostrorum, quia, si aequo animo fuerint baiulatae, hic nobis dabitur consolatio cum effectu et in futuro uita aeterna cum gloria. deus enim noster, quia iustus est, et personarum acceptio apud illum non est, temptari nos permittit, quia diligit nos, ut post laborem possit nobis praemia dare amplissima. denique apostolo, ut temptationes ab eo cessarent, deprecanti dominus ait: sufficit tibi gratia mea; nam uirtus in infirmitate perficitur. hinc subsecutus ait: cum infirmor, tunc fortior sum, et: gaudeo, inquit, in tribulationibus meis, ut inhabitet ia me uirtus Christi.

Quam ergo laudabilis sit sanctus Tobias, scriptura docemur, cuius deuotionem nec captiuitas minuit nec oculorum amissio quo minus deum benediceret persuasit, neque exhausta [*](7 Ps. 36, 25 16 cf. Rora. 2, 11 19 U Cor. 12, 9 21 II Cor. 12, 10 22 n Cor. 12, 9. 10 24 cf. Tob. 3, 11 (11-18) etc. ) [*]( 1 quae pr. om. P quae aU.] qui CNX 2 contestetor P 3 ergo] ergo enim M famalus;* M tobia X 7 uidi. N 8 nec CNX 11 licet] add. si P ad] a M insidias (a alt. eras.) M 12 hoc P 15 nitae FB 17 temtator (corr.) N temptare GA post] potest (corr.) M 21 potens P fortis CNX (fort. recte) simum (eorr. lomu) N 23 uirtus] christus M 24 quantus P 25 nec pr.] ne P captiaitatia M )

Spe ergo futurorum animum suum consolans deo dicatus Tobias in temptatione robustus et fortis inuentus est ostendens in necessitate plus in dei timore uigilandum, quia si necessitas ad dei auxilium non inpellit, quanto magis securitas! certi ergo sancti uiri, quod deus iudicium sibi eorum omnium quae in hoc mundo fiunt exceperit, tribulationes et damna et reliqua exitia uel contumelias non aegre tulerunt, sed et gratanter acceperunt, sicut et nostri apostoli, qui caesi gauisi sunt, quia digni habiti sunt pro nomine dei contumeliam pati. indicia enim meritorum futurorum exitia sunt, quae iniuste fiunt fidelibus siue in tribulationibus siue in contumeliis.

Itaque in tantum deo placuit iustus Tobias, ut duplici genere meritorum suorum consequeretur mercedem. et in [*](4 Prou. 10, 4 8 cf. Tob. 1. 17 (20) aqq. 2, 7. 8. 1, 7. 16. 17 etc. 11 cf. Luc. 21, 2—4 19 cf. II Cor. 12, 10 21 cf. Act. 5, 40. 41 26 cf. Tob. 11, 13 (14) ) [*]( 1 a uia] et uiae C uia N necessitas enim-iustitia eat om. X 3 inde] unde P 4 augmenta (corr.) M 5 inquit om. X humiliauit GA 7 nec pr.] ne M 9 de dei] dem di M erat] est NX 12 hic pr.] hinc X promisionis N 14 consolans edd. consulens codd. 17 minus GA 18 certe C, A (corr.) 19 qui G, (corr. mH) A damna et] damnat (t eras.) N 20 gratentur C gratanter (ante in ras.) N 22 habeti NF nomini G, (corr. m2) A 23 sunt] sicut sunt P iuste N 25 dobiaa M 26 praesenti PCNX, )

Est etiam aliud quod nos inuitat ad diuina obsequia. sanctus enim Tobias non solum iustitiae suae merita consecutus est, quia accedit ad cumulum gloriae eius etiam ex eorum bonis qui imitatores eius exsistunt. in imitatoribus enim exempla laudantur, quod nobis quoque poterit prouenire, si sic uixerimus, ut dignum sit et nos imitatores habere.

Congruum est, fratres carissimi, deuotissime dei sacerdotem et praepositum plebis Christi exortari populum sub cura sua positum in doctrina sana, sicut mandat apostolus, ut opus fidei pro temporis obseruatione omni cura diligentiaque alacri et deuoto animo faciamus. ieiunia etenim, quae nunc inminente die festo paschae celebranda sunt, quid proficiant, quamuis non lateat, taceri tamen non debet. incitatur enim deuotio, quando ea quae, licet non ignorantur, recensentur tamen. tale est enim ingenium naturae nostrae, ut torpescat, si usus destiterit lectionis, quia sicut ferrum, nisi usum fecerit, eruginem generat, ita et anima, nisi se frequentius diuinis exercuerit lectionibus, nascentur illi peccata. hinc [*]( 5 cf. I Petr. 5, 7 16 cf. Tit. 1, 9 ) [*]( 1 lumina ditatus] lumen aditatus C lumen ac ditatus NX 8 futuro] seculo add. P ut] et C 5 hoc ante seculo add. P coram C (lOrr n3), N 6 illi X uitam aeternam GA 9 accidit CNX 18 ie.iunio M 14 deuotissiine] et uos deuotisaime sorores P 16 sana om. (add. 8. I. m2 [?]) M 19 diei M (corr.), CX celebrande (corr.) M quid] qui N 22 tamen om. P ingenium] ..ieiunium M 23 turpiscat M tnrpescat N (corr.), FB 25 exercerit MCNX )

Denique quamuis nota sint diuina eloquia, tamen cum fuerint sacris uoluminibus memorata, sic illa deuotum pectus suscipit quasi noua. exsuscitatur enim desiderium animae erga opera salutaria. unde apostolus ad Timotheum inter cetera: ut resuscites, inquit, gratiam dei quae est in te. igitur necessaria nobis ieiunia sunt, sicut uulneribus medicina. medellam enim conferunt uitae perpetuae, ita tamen ut duarum rerum testimonio commendentur, id est oratione et misericordia.

Ieiunia ergo intemperantiam corporis mitigant, motus aduersos reprimunt, pressuram animae auferunt, sicut ait dominus: nolite dediti esse in esca et in crapula, ne grauentur corda uestra. cum enim anima ab esca et potu fuerit liberata, tunc se melius recognoscit. sicut enim in speculo sordido non se talem homo aspicit qualis est, ita et, si esca et crapula fuerit grauatus, alterum ae sentit quam est. tunc exsuscitatur libido, accenditur ira, inflammatur superbia, generatur luxoria. unde apostolus: nolite, ait, in e b ri a ri uino, in quo est luxoria. quod si temperatum fuerit corpus interposito ieiunio, cognitione sui recepta anima intellegit qua deuotione obsequi debeat redemtori.

Magna ergo ex parte ieiunia sunt necessaria. sub Hester etenim regina, cum Iudaicus populus in periculo esset positus, ieiuniis suffragantibus liberatus est. et Nineuitae, cum [*](1 cf. Pa. 1, 1. 2 7 II Tim. 1, 6 14 Lac. 21, 34 20 Eph. 5, 18 24 cf. Esth. 4, 16. 17 ) [*]( 1 est] add. enim PGA spalmo P quae C 3 nata M, (corr.) N 5 excitatur C 7 dei om. N 8 in uulneribus C medicanuna P 9 confert P conferunt hic uero requisitus non est M 10 testimonia P 12 mutos M 13 aduersus NG 14 dedite C in alt. om. PCNX 15 ab esca] adesca N abeso FB ab esu G adeau (corr. m2 ab esu) A 16 libera P 18 ae sentit om. N 20 genetur M luiuria P (ites l. 21) nolite P 22 cogitatione P cognitionem MC, N (corr.), X 23 quae P quia M 24 parte in ras. P ester (corr. m2) A )

Itaque nulli dubium est prodesse ieiunia. sic enim ostendet uelle se impetrare quod postulat, cum se adfligit ieiunio. unde dictum est: bona est oratio cum ieiunio. ut accepta ergo possit esse oratio, solacium uult eam habere ieiunii et, quia nihil horum sine pietate firmum est, adiecit: et elemosyna, ait, cum iustitia, ut elemosyna seruata iustitia commendet orationem cum ieiunio. denique orationem et ieiunium Corneli misericordia commendauit. ipse enim abundans copiis ieiunabat, sed et non habentes pascebat, ut illorum saturitas ieiunium eius faceret acceptabile. nonnullis ergo indiget et nonnullis carere debet ieiunium, ut possit mereri quod postulat

O sanctum et salutarem diem paschae et omni laude praedicandum, quo mors deuicta est, diabolo regnum ablatum; sacramentum dei manifestatum, decretum quod aduersum nos erat euacuatum; tartari ianuae confractae, uincti soluti, clausi [*]( 2 cf. Ion. 3, 10 4 Ps. 34, 13 5 cf. Matth. 4, 2 9 Tob. 12, 8 11 ibid. 14 cf. Act. 10, 2. 4 22 cf. Eph. 2, 15. Col. 2, 14 ) [*]( 1 andiasent] in pericnlo esset positus ieianiis audissent (seclusit i. p. e. p. i.) P 2 ac profetae] et prohphetae M aprophetae (a pr. eras.) C 3 aliquid a deo P ieiunio se humiliabant om. M humiliabant. C 5 opus] wpns (o 8. ras.) C 7 prodesse] qui prodesse P prodisse C 0stendet M (corr. m. rec. [?] ostendit) ostedet C ostendit GA. 13 et] cum (corr.) P et in C, F (ex et), B (?) 14 cormeli (corr.) C cornili NFB cornelii OA 15 et om. P securitas C 16 acceptabilem M, G (corr.), NX 17 posset GA 19 et om. M 20 0 om. N saluta. rem tdd. salutare codd. pace (corr. m2) M 21 nictaP diuita (corr. m2 deuita) C, F dinicta (corr.) N diaboli P 22 manifestum est P adoersns P )

Itaque, fratres karissimi, hunc diem festum colere ac uenerari debemus deuoti deo cum modestia uitae et animi laetitia turpia et inhonesta uitantes, ut ad fructum paschae uenire mereamur per Christum dominum nostrum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum. amen.

In principio erat uerbum. quid est \'in principio\'? quoniam legimus et in ueteribus libris: in principio fecit deus caelum et terram, et in epistula eius, cuius euangelium est, de cuius principio aliquid conamur edicere, eodem sensu significatum est; ait enim: quod erat ab initio. epistula ergo et euangelium unum habent sensum. aliud est enim quod in uetere ait: in principio fecit deus caelum [*]( 5 cf. Esai. 40, 4 9 cf. Luc. 10, 18 10 cf. Rom. 1, 4. 8, 39 11 cf. I Cor. 1, 27 16 cf. I Tim. 1, 17 19 Ioh. 1, 1 20 Gen. I, 1 23 I Ioh. 1, 1 25 Gen. 1, 1. ) [*]( \'1 scientiae C 2 iusto (corr.) C data om. P 3 errores (corr.) M 5 repleti GA 6 conpota X 8 desoluta P 9 deiectos (corr. tnJ2) C 10 iha xps CGA xps om. (add. s. I.) N 11 celo P 14 deuotio M 15 uite uitantes P ad om. P 17 amen om. CNX 18 INCIPIO (add. prin 8. I.) M 19 in alt. in ras. P 24 euangelium] euangelium est de cuius principio aliquid (e. d. c. p. a. exp.) P 25 ueteri PCNX )

Illud autem quod dicitur, quia in principio erat, id est uerbum, ante inchoationem creaturae supernae et infernae significatur fuisse, ut non utique inter haec quae creata sunt prius factum intellegeretur, quia in principio erat, cum deus disponeret facere creaturam. ergo si in principio erat, id est ante omnia erat, semper erat ideoque et uerbum erat..

tbi?apuddeum, inquit, ut non indigne initio subiectum minime aestimaretur, quod semper erat apud deum. conuenit enim ut quod ante omnia apud deum erat nuili subiciatur initio.