Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Si autem laudandus est bonus, quia quod naturae suae erat fecit, laudari debet et malus, quia et ipse similiter quod naturae suae erat gessit, ut unus quisque permanens in eo, quod factus est, laudetur, quia, si in quo factus est manens uituperabilis habetur, auctorem tangit uituperatio, qui talem nasci fecit, qui displiceret.

Quodsi iure remunerandus est iustus et condemnandus iniustus, iam non naturae respondetur, sed uoluntati, quia natura libera est, uoluntas autem in causa est, quae sensibus accessus patitur et recessus, ut iniustus uidens coronari iustum, se autem damnari, sibi inputet, qui contra legem sensibus credens malum fecit, cum potuit facere bonum. numquid potest [*](10 cf. Matth. 25, 34. 41. 46 etc. ) [*](def.F) [*]( 2 laudant C 3 e] et MC 6 ita] ista (corr.) N reprehensibilis P 7 ut] aut M - ne] nec U, (corr.) B, ut Nm2 in ras. o poene X 9 in pr.] im M iustus CX 10 inipstus CN (corr.), EB 11 iniustum] add. esse GA 12 aut] et P 15 Scit C laudare CX quia] qui C ipsi C, N (corr. m2), EB simiter M 16 erat] eat N 17 quia] qua (corr.) N in quo] iniquo GA 18 tangit] augent P 19 facit GA 20 iuri X iustus om. P condemnandus e (e eras.) C 21 uolunti GA 23 uidens om. N 24 sed C autem damnari] non dicit (m2 in ras.) damnari (m2 corr. damna uero) N )

Sed quoniam non ita est, ut aestimant stellarum speculatores, ratio actuum probat. nemo enim inueniri potest, qui bene faciat semper aut male. tunc enim uideretur sic natus, ut bene ageret, si inreprehensibilis permaneret; et ita digne aestimaretur, ut esset malus, si in eo duraret ut male faceret semper. at cum et illum, quem bonum putas natum, aliquotiens uideas male agere et hunc, quem malum natum dicis, non numquam cernas facere bonum, quo modo hoc uerum probas, ut malus malus sit et bonus bonus, nisi quia hoc magis certissimum est, quia, ubi animum quis dederit, in eo proficit? nam et causae sunt, quae generant peccata, ut aut inuideat aut litiget aut inimicus existat.

Illa autem, quae a lege prohibentur, non palam neque manifeste, sed occulte admittunt. quare, nisi quia reuerentur legem ? sin uero, ita ut adserunt, ad hoc nati essent ut male facerent, non quaererent latibula neque aliquam legi reuerentiam exhiberent, sed passim ea facerent, quae cogeret natura. sed cum uideas procurari peccatis et excogitari ubi possint latenter admitti — et loca enim et personas et tempora eligunt, ut mali propositi impleant uoluntatem —, simili modo etiam boni iudicio quodam bona opera sua decernunt, ut pro [*]( JtĮ.F ) [*]( 1 quia pr.] aut quia X aut pr. om. X qui C 2 adfectus C 3 praemiis) prae X adficeretur (corr. adfieiretur) M refecit X 4 nec] nec non P 6 (a)estiment X 7 actum CNX inuenire M, (corr.) C 9 et] hinc rursus F incipit 10 ut male faceret om. (add. a. I., sed post eatimaretur) M 11 ad C quem] cum C, N (corr.), X 16 inuideat aut] inuidia ita ut CNX (carr. A) 21 quaererent] hoc uerbum quatermonum ordine in archetypo perturbato sequuntur in X verba inmutari negatur etc. (p. 346, 3) et quae hoc loco omittuntur postea inter uerba quem et rationis (p. 357,17) leguntur legi om. P 22 facerentJ non quaererent latibula neque aliquam legi reuerentiam exhiberent sed paasiin ea facerent denuo add. P 23 possent X 24 et pr. in ras. C ) [*]( L. P*. Attt. QIWIIt. tat. ) [*]( 21 )

Nam si rem plenius discutiamus, qui nunc iusti sunt, iniustos illos prius fuisse ostendemus, data autem opera inmutati sunt. ipse etenim Abraham per fidem iustus factus legiturante ergo non fuit, quippe cum patre suo duce idola coluisse intellegatur - et Zacheus utique, cui post uulgarem uitam testimonium perhibet dominus, et uas electionis, qui istud etiam fatetur dicens: eramus et nos natura filii irae, sicut et ceteri. quia cedit uoluntas pro natura — ex uoluntate enim quis iudicatur, non ex natura —, sine dubio et omnes martyres et iustificati sunt boni, quia non fideles nati, sed renati sunt. et quantos scimus turpis uitae fuisse et prodigos cultores luxoriae, qui nunc continentes et sancti sunt! accedente enim timore dei uincuntur uitia, quae prius dominabantur.

Quantum autem possit timor legis, hinc aduertamus. ante Iuliani edictum mulieres uiros suos dimittere nequibant accepta autem potestate coeperunt facere quod prius facere non poterant; coeperunt enim cottidie licenter uiros suos dimittere. ubi latuit fatum tantis temporibus? timore, credo, legis occultabat se. .

Illud autem quo modo subintrauit, quod tradidit Moyses? dormientibus, credo, fatis. tanta enim tradita sunt illis seruanda et talia qualia nulla gens habet praecepta. et ne hoc aliquis ad plagam caeli referendum putet, in omnem prope orbem dispersi mandata legis suae custodiunt. haec praecepta contra fata sunt [*](6 cf. Rom. 4, 8. 5 8 cf. Luc. 19, 9 10 Eph. 2, 3 ) [*](2 naturaj nature M 5 ostendimus X 8 et ZacheuB) ezacheua FB uulgarem] fulgorem C 10 post nos 2/1 uers. eras. ita M 11 ot quia P 13 iusti facti PC, quibus asaentitur Tumer sed renati om. P 15 luzuriae P accedentes P accidente C 16 timori P quae prius dominabantur om. X 17 possint P 18 demittere FB 20 uiros Buos dimittere ubi latuit om. (add. mg.) M demittere C 21 fatum hoc P fa.tum N 24 factis M 26 omne 0, (corr. omni) d 27 facta P fasta N )

Et quid illud est, ut, cum tanta multitudo Iudaeorum sit per totum mundum, nemo inmutetur ex his ut fiat gentilis, cum uideamus ex paganis, licet raro, fieri Iudaeos? ecce, quantum pertinet ad ritum Iudaeorum, exclusum est fatum, quia et extra fatum esse coeperunt et in eo permanent.

Quid uidetur de Sodoma et Gomorra, quorum qualis fuerit exitus, uindictae obtutibus adiacet? sic fuit, ut omnes spurcitiae infamia adspersi diuino igne consumi mererentur. in cataclismo omnes unius fati fuerunt, ut una morte et eodem tempore cuncti perirent excepta domo Noe. et omnis exercitus Pharaonis uno decreto natus dicetur, ut ineptus error matheseos uindicetur, quia demersi sunt in Rubrum Mare cum suo rege? et alia quanta exempla sunt, quae praetermittimus, quia ad satisfactionem sufficiunt duo exempla, quanto magis tria!

Nam et cunctae gentes diuersa habent instituta et, quod alibi licet, hic non licet et iterum, quod hic licet, alibi non licet. hic enim in urbe Roma et finibus eius, quae sacratissima appellatur, licet mulieribus uiros suos dimittere, cum cautum sit in lege diuina, ne quidem uiri ut hac potestate uterentur, excepta fornicationis causa. ecce in hac re meliores sunt barbari! quod et hic seruari posse non inpossibile est, [*]( 1. 4 cf. Matth. 25, 34 etc. 11 cf. Gen. 19, ,24-28. Deut. 29, 23 (22). Esai. 13, 19. 20 etc. 13 cf. Gen. 7, 21—23 14 cf. Ex. 14, 28 24 Matth. 5, 32 ) [*]( 2 permanent] pertinent P ad] ad in M 5 ut cum tanta om. P 6 hiie P 7 rare X 9 et pr. om. GA 10 gomarra X 11 fuerat (corr.) MA omnia M omne ON X 12 spurcitiae infamia edd. spurcitia infamiae codd. et in P 14 ne (corr.) M 15 uno] una M dicitor NX matiseoa M 16 dimerei C, N (r m2 in ras.), X maris NX 17 sant-ezempla om. P 18 magis tria] magisteria MCNFB 19 diaerse C 21 orbe C (corr.), N 22 caatam] autem M 23 at om. P 24 rem (corr.) CN 25 et om. P non om. P imposaibili M ) [*](21* )

Et eunuchos in regno Romano fieri non licet, apud alios licet quia autem et hic possent fieri, in absoluto est; nam factum, licet occulte, probatur. si autem cessaret timor, publice fieret. metus ergo prohibet fatum; uincitur enim, si, quod uult facere, non facit.

Et Persae mulierum more inaures habent, quod hic inhonestum et inlicitum est, quia autem et hic possit fieri, testantur antestites Matris, quae appellatur Magna — et re uera magna fuit, sed meretrix; sed in eo distat, quia isti cinedi sunt, illi uiri — et quid dicemus? in omni orbe terrarum hi soli hoc fato nascuntur, ut abscisi in mulieres transformentur, ut in toto mundo isti pauculi inueniantur, quos constat miseros circumueniri et promissis praemiis ad hunc dolorem et dedecus cogi? si autem ad hoc nati essent, non cogerentur.

Persae licitum habent cum filiabus suis conuenire, quod et hic fieri posse ostenditur, per id quod a quibusdam factum probatur. sed quia uindicta interuenit, metu correpti sunt, ne facerent, quod potest fieri, sed non licet. omne enim, quod prohibetur, ideo prohibetur, ne, quia potest fieri, fiat; si autem fati esset, non posset fieri neque prohiberetur. nam si non est fati et prohibetur, posse fieri quod fati non est significatur. et quae prudentia est prohibere quod non potest fieri? aliquis prohibeat, ne quis de urbe Roma transuolet in Hispaniam, [*]( 1 decetur (corr. m2) N - 3 unuchos (corr.) M ennnc chors (e eras.; c pr. in ras.) C eunuchors (r eras.) N 4 alius (corr.) N hinc M absolutum X 5 fastum (corr.) N occultum X cessaret (ceesa in ras.) N 7 quid CNFB ual M faciat (corr.) M 8 hic] adhuc P 11 fui (corr.) N meritrix M cinedii NX 12 qui C dicimus X hii CNX 13 facto MB noecuntur C 15 circumuenire M (corr.), GA ad hunc] adhuc M (corr.), CNX 16 ad om. P 17 perse licilum habent om. (add. 8. l. m2) C 18 fatum PF 21 quia] qua (corr. m2) N fieri fiat] fiat fieri P 22 possit GA fieri] fierit (corr.) M est] esset X 23 et] non M prohiberetur CNX fieri posse P 25 romana N )

Mos Maurorum est, ut inaures etiam in naribus habeant feminae. numquid fati est? si fati esset, huc translatae sic manerent, quia, si fatum est, unus quisque secum habet fatum suum; sed quia non est fati, omnes inde hic inmutantur uidentes turpe istic uideri, quod illic decorum putatur.

Certe apud omnes gentes numerus numerus est et terra terra est et aqua aqua est et aer aer est et ignis ignis est. numquid potest alicubi repperiri terra, quae non arida sit, aut aer, qui palpabilis sit, aut aqua, quae non fluxa aut frigida sit, uel ignis, qui frigidus sit? sic ubique Iuppiter Iuppiter est et Saturnus Saturnus est et Uenus Uenus est; eodem modo et cetera signa. ars enim ista una ratione ubique tractatur.

Sed, quia apud omnes gentes instituta manent non fatorum ratione, quae ubique una est, sicut tractant, sed hominum excogitatione — quidquid enim alicui, qui primus putatus est apud suos, ratione dignum uisum est et aptum decori, statuit quibus praeerat —, inde una quaeque regio uel gens propria habet quae seruet, sicut Solon et Licurgus multa statuerant, quae a Graecis legis more seruarentur, quae paulatim deficiente regno eorum oblitterata sunt.

Nam regibus Iudaeorum mulae placuerunt ad sessum; Romanorum autem non mulae, sed equi; Garamantis autem, qui supra Tripolim Afrorum sunt, regibus tauri placent ad sessum; Persarum uero reges in lectulis feruntur — nam ueteres reges Persarum nec uidebantur a populis —; et reges [*]( 28 cf. Zach. 9, 9 ) [*]( 2 debebant M 4 hnnc X translat FB translati GA 5 qai (corr.) N 7 dequorum (corr.) N 9 aer pr.] err M aere N (corr.), B aerg F 11 qui] quae (corr.) N non om. N 12 quae N Iuppiter alt.] om. P inppider FB 14 are C unu M 15 quia] qui CF quia (a exp.) B 19 petrat G, (r 8. I.) A 20 ligargus NX 21 mora C 22 oblitterati C 24 gamarantie (Aw gainarautis) P 25 supra (ra ertJI.) C 26 regia N 27 nec] et N poapnlie M et-camelia om. (add. mg.) M )

Cum omnia ubique sint, non tamen omnibus omnia gratiosa sunt, quia unus quisque eligit, quid magis apud illum habeat gratiam. nam et nobis ipsis diuersa uoluntas est et in uestibus et in cibis et in cetero usu et in ipsa sententia. quod ne fati dicatur - quia multorum diuersa adserunt fata — haec res prohibet, quia frequenter mutatur in nobis uoluntas. quod enim diu amamus, postea despicimus et diligere incipimus, . quod prius non libenter habebamus, et facta consuetudine inmutati manemus.

Ordinem autem sic dicunt esse fatorum, ut sit quid quibus efficiant temporibus per interualla recurrentia pristina, ut puta quod hodie faciunt, iterum faciant post tempus.. non enim in uno dicuntur manere; nam per disciplinam et consuetudinem uincuntur.