Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Certe iudicibus statutum est, ne liceat illis in reum datam sententiam reuocare: numquid et ipse imperator sub hac erit lege? nam ipsi soli licet reuocare sententiam et reo mortis ignoscere: quanto magis deo licere debet, quod mundo concedi non debuit, quia creatoris sui est famulus! denique mundus per legem sibi traditam occidere potest, uiuificare non potest. per intemperantiam caecum creare potest, oculos illi reformare non potest; inbecillem et aegrum facere potest, curare illum non potest, hoc enim deus sibi reseruauit, unde appareat eum omnium esse dominum. ad subruendum enim fatum pertinet, quia mortui resurrexerunt, caeco nato oculi reformati sunt, aegri et paralitici confirmati sunt et cetera, quae facta sunt talia, ut confugientibus ad deum, si quid fati [*](1 cf. Gen. 21,2 18 cf. Ios. 10,12.18 24 cf. Matth. 11,5. Loc. 7, 22. Iob. 9, 1 ) [*](2 rationem P 6 age (corr. ager) N statoit (corr. atatuunt) C aut generandi om. N 8 unde (un in ras., n 8. I.) N 10 fatum M mando M 11 statutas C, N (corr.) patia C 12 qui N 14 in om. N 15 ipae] p. ipsi (p pr. eras.) C 16 ipsi aoli licet] ei ipsi licet soli GA reuoeara N 18 creatori C 19 perque P 20 internporantiam N 21 imbecillum P inbidlem CWIFinbecilem (corr. inbicilem) B 22 reseraabit CN 23 eam om. P dominus P deum CNX subrnendam (corr.) M 24 factum FB 25 agri M 26 alia CNX facti N )

Rogatus enim deus etiam quae statuit amouet. nam utique statuit in peccatores uindicandum et tamen deprecantibus ignoscit, quia ipsi soli licet ligare et soluere. unde cum soli statio concessa non sit, sub Iesu Naue iussus est stare et oboediuit eius imperio, contra id quod sibi in ratione mundi fuerat praeceptum. sub Ezechia autem amplius factum legitur, quia, ut Ezechias, quod sibi promissum erat, uerum esse non dubitaret, signum tale accepit, quod nouum esset et humanis auribus inauditum. non enim, sicut prius, soli iussum est ut staret, sed ut reuerteretur retro, quod uidens Ezechias certum haberet posse sibi eum quindecim annos addere ad uitam. qui de nona hora fecerat sextam. et quia contra mathematicos est quod Ezechiae concessum est — negant enim posse addi ad uitam —, signum iterum in hac re, quod contra mathematicos esset, accepit. inpossibile enim asserunt aliud astra facere quam habent constitutum.

Certe fati esse dicunt seruum habere aut non habere. esto. ab initio mundi haec fata ubi fuerunt? usque ad diluuium enim et infra multa serie annorum transacta non fuit haec condicio seruitutis. aut numquid ex Nini temporibus haec fata coeperunt, qui primus dicitur finitimis bella inferre coepisse [*]( 2 I Ioh. 4, 4 6 cf. Matth. 16, 19 etc. 7. 12 cf. Ios. 10, 12. 13 13 cf. IIII Reg. 20, 11 24 cf. lustin. Hist. I 1 ) [*]( 1 potest om. GA posset GA iohannis MC, N (corr.), FB 5 tamen] tunc (corr. fort. m2) C 6 et ante ligare add. P 7 concessa] est concessa P hiesu GA iustus (corr.) C iussum GA 10 ut] et P 11 accipit C 12 sicut inauditum (inauditum eras.) P soli. C 15 hora] hora horam P feceret M sexta GB quia] qui P, (corr. m. rec. quid) M 16 est pr.] est (m. rec. add. mg dicendum) M acceesum (corr.) C est aZt.] est (corr. m. rec. esse) M negant (add. m. rec. alt. negant) M 18 accipit CN impossibili M 20 habere om. (add. 8. I.) M 22 multas C serie-tramhacta om. (add. mg.) M erie C 23 aut—haec om. (add. mg.) M facta X 24 inferme FB )

Et antea uita hominum agrestis erat nec diuitiis studebatur: quo modo nunc astrologi per astra dicunt diuites et, pauperes fieri? numquid mutata sunt astra, aut uersutia et praestigium est satanae, ut ea per stellas dicat fieri, quae angelis suis ministris operatur? accedente enim tempore, quo interitus ei adpropinquat, maiora adinuenit, per quae peccetur.

Ecce scimus fame laborasse Italiam et Africam, Siciliam et Sardiniam: dicant mathematici, si omnes hi unum fatum habuerunt, cum inter centum nec duorum sibi fata conuenire posse dicantur. erubescant et taceant et deo subplices manus tendant, in cuius potestate sunt omnia. sed in hoc forte subreptum est fatis: quid dicemus de Pannonia, quae sic erasa est, ut remedium habere non possit?.

0 infirmitas eorum, qui fide pendula Christianos se profitentur! dum enim de promissis dubitant, nec de his quae facta sunt cogitant. si enim ea quae a profetis et apostolis gesta sunt considerarent, numquam fabulas mathematicorum admitterent. scirent enim omnia in dei esse potestate nec terrerentur, quando bonis mala accidunt, quia in futuro iudicio remunerabuntur, memores apostoli dicentis: quia per tribulationes, inquit, oportet nos intrare in regnum dei. contentus enim et dei sui exspectans iudicium remuneratus [*](24 Act. 14, 22 ) [*]( 2 fati pr.] fatis P demonium (i exp.) N S ab initio-fuisset om. C 4 eo] e (corr. m. rec. eternum) M 5 agrestris N 6 astra logi G, A (eorr.) 8 stelles (corr.) M 10 adaenit X peccator C 11 affricam PCFB silitiam (corr.) MA 12 sardiniem (corr.) M Bardinam FG hii C (corr.), NX 18 habuerunt om. P 15 tendat (corr.) N 16 est om. N dicanms C de] de de C - de N panunia M, CN (corr.) 18 quia C 19 pro.missis M 24 apostolo FB 26 contus M remuneratos GA )

Qua igitur spe Christiani mathematicis aures commodant, cum audiant Iohannem apostolum clamantem et dicentem: nolite diligere hunc mundum neque ea, quae in mundo sunt? itaque si haec sunt fidei uel legis nostrae praecepta, ne mundus diligatur neque ea, quae in mundo sunt, [*](12 cf. II Reg. 6, 22. Prone 25, 6 13 I Tim. 6, 8 23 I Ioh. 2, 15 ) [*](1 in om. P uindicari (in in ras.) N 8 uicta (?) P uita* M 4 exercitum PMO 5 et om. C 6 futurum C celestam M 7 homini P eligerent P elegeret (corr. eligeret) CN elegerit FB 11 Teuelatus M (corr.), CNX 14 sumas CNX quaeritur ex 17 ergo om. N 19 ezpederet N (corr.), FB 20 caelestibus C (corr.) 21 qua] quia X spem (corr.) M laepe GA ipi«ani M commendant X 22 clamanUem M 23 noli X dilegere M mumlum hunc GÃ 24 mundo] hoc mundo CN hanc mundo FB itaquemundo sunt om. P \' haec] hoc X 25 dilegatur (corr.) N in om. N mundo (corr. mundi m. rec.) N )

Felicitas enim ista securitatis facultate accepta diuinorum caret sollicitudine. indiligens enim sit necesse est circa diuina oracula, qui omnibus necessariis refertus, unde sit sollicitus, non habet. alia enim sollicitudine incipere solent laborare huius modi, ut amplificentur in saeculo, quod sine peccato non potest fieri. si propius autem aspiciatur, uidebitur inimicus magis illorum esse mundus, quos beatos dicitur facere, uix enim aliquis illorum caelestia cogitat.

Gaudendum ergo Christianis est, dum recte conuersantes premuntur in saeculo. hic enim uicit saeculum, qui contentus quo modo illi euenerit in saeculo deo suo gratias agit, a quo, si qua hic denegata uidentur temporalia, reddi speret aeterna. ut quid enim deus futurum iudicium statuit, nisi ut qui iniuste deprimuntur ad tempus, in uita aeterna (exaltentur) conpressis his, qui per potentiam contemnentes aut non credentes futurum dei iudicium inpunitatem esse scelerum arbitrati sunt?

Sed fatorum adsertores negant futurum iudicium. si enim nascuntur qui boni sint et e contra qui mali sint, quid laudas aut accusas, quando neque bonus congressus laborauit, ut uinceret, neque malus neclegens fuit, ut perderet? istas [*](12 cf. Col. 3, 2 14 cf. Ioh. 16, 33 ) [*]( 1 uestrum P nostrum (m m2 in rag.) N quaerantur XX 2 quae alt.] quod GA 7 refertur CNFG unde] et (add. m. rec.) unde N 9 amplificantur C 10 propriua P, N (corr.) prius (corr. proprius) C propriis X 11 beatus C 13 gaudium G.A. xpi annis M xpianus (corr.) N 14 uincit P \'5 illi#euerit (corr. m. rec.) M 16 reddi eperet] lacuna in P redd*****et M 18 in om. PX edd. nita aeterna om. P exaltentur suppleui altentur mauult Engelbrecht donentur edd. 19 aut non credentes om. (add. mg.) M 20 inpunitatem-iudieiulII om. P eaae] om. M ae C, (corr.) N, X 22 sunt CNX e om. P sunt NX qui P 23 laudes PX laboraret P 24 malus] inalns neque G, (neque exp.) B neclegens (corr. neglegens m. rec.) M neque legens CNFB penderet X istas om. CNX )

Quo modo autem euasuros se in perpetuum credunt, qui nequiter uersati legis seueritatem studio quodam ad tempus effugiunt non cogitantes auctorem legis hinc dissimulare non posse? nam hic imago legis est, illic ueritas, et qui inludit imaginem, ueritatem inludere non potest. numquid est aliquis locus sine deo aut aliquis manus eius effugiat? putant autem blandientes sibi, quia qui hic euadit iam securus sit. et quo modo hoc iustum aestimant, ut aliis in talibus causis damnatis isti euadant?

Certe deus mundum constituit et qua lege uteretur ostendit. diligens enim opus suum ostendit ei uiam, qua itur ad uitam, ordinatis quibus ducibus uterentur, quia est et uia quae ducit ad mortem. numquid non ergo requirere debet, si hi, quos ministros regni sui posuit, eo iure, quo constituit, populum eius gubernarunt, aut si populus edictum eius suscepit, ut et ministri fideles inuenti laude digni sint aut infideles poenis subditi, similiter et populus lege seruata laudetur aut contempta damnetur? hoc iustum est, hoc causa ex?oscit. [*]( 16 cf. Matth. 7, 13. 14 ) [*]( 1 quidem] quid est X uindicant PGA iudicii sublati NX 3 sed] seu X se om. N 4 factorum C, N (corr.), FB 5 ut] et C nominari] minari (rorr.) M nominerum (corr. nominarum) C 7 nequiter (add. s. l. do m. rec.) M 8 effugiunt] et fugiunt C 15 uteretur] pro utaeretur quia est (pro et quia est eras.) C 16 enim] eum (corr.) N 18 quae] qui (corr. que) N ei hi] si hii CGA sibi N 19 eo] eos C quod P 20 suscipit C 21 ut et] ut C aut NX ministri] administri C aministri N (corr. et ministri), FB fidelis M sunt CN 22 laudetur quo (quo eras.) C laudatur X 23 contemptu C contenta. N damnatur P iussum CNX est om. CNX hoc alt.] . hoco (corr.) N ) [*]( L. Ps.-Aug. Qnaest. test. ) [*]( 22 )

Quo modo ergo quibusdam displicet futurum iudicium credere? sed hoc mathematicorum inuenit amentia. quo modo enim possent futurum accipere iudicium, qui praesenti repugnant, quia iudicium in natiuitate esse contendunt? et quia ueritas, cum putatur premi, resurgit, ipsi, qui quodam iudicio naturali bonos et malos non fieri, sed adserunt nasci, peccantibus retribuunt nec patiuntur inulta esse peccata. uirgis enim pistrino uinculis intus corripiunt, quos foris inemendabiles adserunt natos. aliquis prudentium corripit quem scit emendari non posse? quod quidem aut stulti est aut iniqui.

Sed ne hoc ipsum fato dicant fieri, quia qui sub fato est non facit quod uult, ut etiam ipsi naturale habeant ut uindicent in eos, quos sciunt inconuertibiles manere naturaliter, et uere, quia sic dicendum est, ut quidquid fati esse dicitur stultitiae deputetur. quam enim stultum est ut* cum dicant aliquem malum natum, nec illum bonum probent quem adserant bonum natum! quo modo enim potest bonus iudicari, qui rem iniquam facere deprehenditur? quid enim tam iniquum, quam ut caedatur, qui negatur aliud potuisse facere quam fecit?

Et si omnia fato fiunt, quo modo lex subintrauit, quae non sinat fieri quod fati est? si enim tollatur lex, passim publice inlicita fient nec potentes poterunt ferri nec erit libertas, quia et qui nunc non cogitat malum sublato timore incipiet malus esse. denique legimus legem malorum causa datam. [*](21 cf. Bom. 5, 20 25 cf. Bom. 5, 20 etc. ) [*]( 3 possunt CNX 4 natiuitate esse] natinitates se 0, N (corr.), FB qua (corr. m. rec.) M 5 cum putatur] conputator C cum putatur (corr. computatur) d praemii CG regit M resurgeut G, (corr. resurget) Ã ipsi (corr. m. rec. ipsos) M qui] ... M 8 pristino NX inemendabilie C 11 ipsum ipso GA ipsum ipsum B 12 etiam] etiam hii P 18 quoa] quod CNX 14 uere] uiuere X quidquid] quid (d exp.) N faci (corr. m. rec.) M 16 quem] quod CNFB 17 asserunt P iudicare N 19 ne negatur C facere potuisse GÃ 20 facit CNX 21 haec lex P 22 sinam P sinet C 28 fiant C 24 incipiat CNX 25 data X )

Sed et hoc ipsum fati forte fuit, ut lex daretur. et qua ratione fata subsistunt, si generant a quo destruantur, quia quod fati est contra dixit lex fieri debere? carent ergo ratione, si contraria sibi generant, et iniqua sunt, quia nasci faciunt homines ad damnationem, et si iniqua sunt, auctoritatem habere non debent, quia omne iniquum punitioni obnoxium est. ,

Aut ne forte legem nihil prodesse dicant, quia qui sic natus est, ut malus sit, per legem non potest inmutari? quod si est, superflue lex data est; et quo modo fata rem superfluam nasci fecerunt, quia \'nihil sine fato\'? itaque fata et pro se et contra se faciunt. quod si ita est, stare non potest quod per inconstantiam rationis non tenet firmitatem.

Sed ne propter hoc legem fata esse uoluerunt, ut quos malos fata faciunt nasci a lege damnentur, ut conueniat fatis et legi ad horum punitionem? ad hoc quid erit quod dicatur, nisi quia et leges et fata proprio iudicio condemnari merentur, si pari iniustitia hoc elaborant, ut occidantur qui non sponte, sed fatis agentibus mala fecerunt? ad haec lex contra dicit, quia fata propria professione damnanda sunt. non enim negant eos qui mali sunt fati esse quod mali sunt. lex autem usque adeo aduersa est fatis, ut neget malos fati esse quod mali sunt, sed uoluntatis illorum; quam ob rem reos illos rite constituet. nihil ergo legi et fatis commune est, quando a lege negatur quod a fatis adseritur. [*]( 1 et om. GA 2 destruuntnr X 3 quia] quia (i a. l.) M qui CX quia (a s. l.) N eat] e PCNX e (corr. m. rec.) M dicit (?) P non ante debere odd. P 5 fiunt (corr. m. rec. mg.) M 6 ponitione G puuitione NX 8 for M legem nihil] nihil legere P prodisse CF qui] si M 11 fata] fato (corr.) N 12 si ita] sita. M potest (test in ros.) iV 14 fata] factam N 15 malus (corr.) C malas (corr.) N fata om. C 16 lege P, (corr.) M dicantur (n eras.) N 19 qui] quia CGA haec] hoc P 21 fati ease quod mali sunt om. M (add. mg.) 23 eorum P 24 ob] ab GA constituit X leti N 25 conmuni (corr. m. rec.) M a alt. om. P ) [*]( 22* )

Qua autem ratione nati dicentur, qui mathematicos urbe Roma prohibuerunt, quod ius seruatum non ignoratur et certe pagani fuerunt? quo modo fato fiunt quae contra fatum sunt? sed si est fatum, non facit contra se: isti non habent fatum, qui faciunt contra fatum, et si hi non habent fatum, non est fatum.