Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Quare autem cruci figi se permiserit cognatis, mysterium reseruandum est. mortem autem hanc in tantum commendauit, ut clarificari se per eam testatus sit. nam et ait: potestatem habeo ponendi animam meam et: potestatem [*](11 cf. Ioh. 20, 80. 31 25 cf. Ioh. 13, 81 26 Ioh. 10, 18 ) [*]( 1 quis se P S dei] omni P 4 praedicationis MX uirtutum M 5 quid (d eras.) M 6 parati erant uideotes uirtutera contradicere om. X 7 auderent (corr. andirent) C 10 noatram P denegari P 11 scripturas om. (add. m2) C est otn. N quod] ut C 12 est om. (add. m2) C 14 renoluant M eum se (se erae.) N 17 quia-poterit in ra*. M 20 eam MNX 21 aut utrumque enim accipitur om. M 28 craci figi se] cruci affigi se P crucifigiBse F, (ss eras.) B. )

De mortuis autem quod resurgant, dolo dicunt stultum credere. uident enim exempla quibus credibile iudicetur. omnia enim semina usibus necessaria, nisi dissoluta fuerint, renasci rursus non poterunt. si haec in mundo hominum causa decreuit, cur illorum ipsorum corporibus si haec praestaturus credatur, stultum putant, nisi quia ipsi stulti sunt, qui plus deo non dant, quam potest mundus? uirtutum tamen gestarum nunc usque apparet umbra. quia enim tempus non est faciendarum uirtutum — initio enim fieri oportuit, ut semen fidei per hanc crementum faceret —, tamen etiam modo demonia nominata cruce Christi terrentur et, si inpensius fiat, fugantur et di paganorum formidine et metu nominatae crucis responsa dare non possunt.

Si obprobrium est mors Christi, quare terrori est? res enim, quae ex crimine uenit, non timeri debet, sed contemni. quis enim timeat hominem pro crimine suo occisum? ac si innocens fuerit, timeri tamen non potest, sed doleri. itaque nisi sentirent demonia uel di paganorum sacramentum esse [*]( 10 cf. Ioh. 12, 24 ) [*]( 1 iterum-mori om. (add. mg.) M 2 qui pr.) quia M haec P qui alt. om. C abnuet P apnnit M 3 illi mortem uiolenter P inlatam (corr.) N ista P 5 continentor M contenentur C, N (corr.), FB morte FB superioris N 10 deaoluta CNFB disoluta G, (corr.) A 11 potuerunt G, (corr.) A 13 qui pInsl quibus CNX 14 uirtutum om. M tamen-uirtutum (16) om. (add. mg.) M 17 tamen] tunc C 18 si inpensius] sumpensius C suspeneius NX 19 di scripsi dii P de eel. meto M (corr..), CN moetu FB 21 mora Christi est GA terroris P terrore M 22 enim] ea M timere M, (corr.) N 24 tamen] tunc C 25 di scripsi dii P de cet. paganarum M sacramento GA )

Sed pagani antiquitatis causa uerum se tenere contendunt, quia \'quod anterius est\', inquiunt, \'falsum esse non potest\', quasi antiquitas aut uetus consuetudo praeiudicet ueritati. possent enim homicidae aut molles aut adulteri uel -ceteri criminosi per hoc inlicita sua defendere, quia antiqua sunt et ab ipso mundi initio coepta, cum hinc magis intellegere deberent errorem suum, quia quod reprehensibile et turpe eat male coeptum probatur, quod autem honestum et sanctum est digne colitur; nec posse turpe et reprehensibile ante sanctum esse et inreprehensibile.

Et ad postremum paganorum traditio ab homine inuenta negari non potest; quia autem nostra lex a deo data est, euidens res est. in monte enim apparuit maiestas dei ad dandam legem hominibus et, ut huic fides possit haberi, praemisit signa multa et prodigia facta in Aegypto, quod hodieque libri testantur a Ptolomeo reconditi in bybliotecam Alexandriae. [*](8 of. Ioh. 4, 42 22 cf. Ez. 19,16 seqq. 28 cf. Ez. 7, 10 etc. 24 cf. Tert. Apol. 18 ) [*](1 terrentur PO 2 hic P hii CNX omnem NFB 4 dii PNX di (corr. dii) C cruci Å (corr.), B zpi. C 6 in om. N 7 dilecti M, (corr.) C aidit (corr.) 0 quantum M 8 dii PNX di (corr. dii) C rei] lei N 10 contendtuit ae tenere P 19 ueritatem (em m3 m rat.) N 14 inlicite C quia] qui CNF que G Clae (corr.) A 16 erroram (corr.) M 20 ab (b mS m ras.) N 21 quia] qui CFB quod (od mS WI rcu.) N euidens (e pr. tn2 ita ras.) N 22 enim om. OA dni (corr. m £ ) N 28 ponet OA praemit (corr. m2) N promisit X 24 hodieqaae N (corr. m2), X 25 a Ptolomeo] apoitolo meo C a ptholomeo NX bibliothecam PCNX alercondrie M alezandrinae CNX )

Et ut omnia deificae rationi conueniant, inspiciatur tradita lex, si quid in ea iniustum, si quid inhonestum, si quid ridiculosum. sic oportuit deum innotescere, non ut in angule per inposturam appareret, qui claudi non potest, neque in speleo, ubi aliud est quam cernitur operante inlecebrosa fallacia, neque ea seruanda traderet, quae, propter quod inhonesta essent, in tenebris gererentur.

Cum enim unius dei notitia oblitterata esset in mundo consuetudine delinquendi, quia mendacium uelamen praestiterat ueritati, clemens et misericors deus nolens opus suum perditioni obnoxium fieri uisitare dignatus est genus humanum, non sic apparens sicut hi, qui falso di appellari uoluerunt, sed, sicut est ueritas dei, ita se manifestauit, ut errorem adimeret, qui falsorum deorum praedicatione mundi sensum corruperat. denique supra sescenta milia hominum egressa de Aegypto uidentes et cognoscentes dominum hunc esse supra omne ex apparentia ineffailis gloriae proximare ad eum timuerunt, sed longe curuato genu adorauerunt postea [*]( 2 cf. Ez. 19, 18-18. 20, 18 8 cf. Act. 28, 26 16 cf. Hier. aalpe. Act. 15, 14 18 cf. Rom. 3, 7 etc. 20 cf. Bz. 12, 87. Nam. 11, 21 22 cf. Ex. 20, 18 ) [*]( 1 si N 2 tradidit edd. tradit codd. manifesta C 4 omnino GA 6 ratione (corr.) N conneniat (corr. m2) N 7 in ea iniustum] in cain instom C, (corr. m2 in cain iniustum) N, X 9 appararet C 10 spelio M epeleo (?) (corr. speculo) N qua C, N (corr.), X 12 generentur ex 14 -titerat ueritati clemens et mi- om. (add. WIg.) M 15 u«ritati M 16 dignatus eat genua hamanum non.. (add. mg.) M 17 hii CNX dii PCNX appellare N (corf.), X noluerant X 19 qui] quia C corriperat C, N (corr. mJS) 22 omnea om. C (lacuna eat: itaque in archetypo uerbtm non poterat legi) apparantia NX 28 coruato M curuatn N (eorr.), F curuati* B )

Haec omnibus prope innotuerunt linguis, haec uicinis gentibus terrori fuerunt. quid tale in diis gentium? cui genti, cui populo gloriam suam ostenderunt? quae signa aut uirtutes ad diuinitatis suae testimonium fecerunt? ubi aut quando locuti probantur?.

Sed inrationabilis uulgus aut apparentes umbras aut demonia aut simulacra mortuorum ut deos colere coeperunt; quae res in consuetudinem uetustatis deducta arbitratur rationis sibi ueritatem posse defendi, cum ueritatis ratio non ex consuetudine neque ex uetustate, sed ex deo sit, qui non uetustate deus probatur, sed aeternitate. quam ob rem fides non coepta res, sed sine initio est. in deum enim credere nostrum incipere est; nam quod creditur, aeternum est. quo modo ergo anteriores se putant pagani, cum quando quod colunt post deum est? numquid non opus post opificem est? pagani colunt opera, nos opificem; illi creaturam, nos creatorem. certe deus fecit mundum: age, facto notitiam suam non ostendit? aut fecit hominem et noluit se ab eo coli, quem fecit? sed absurdum est.

Factus ergo homo coepit uenerari suum conditorem, quia et dignum est et causa hoc exigit. quod cum per desidiam hominum obsoleuisset, reparauit istud deus in Abraham, ut cognitio dei, quae fuerat in Adam, inciperet rursus in Abraham, ut ab eo geniti sub hac cognitione educarentur et per traducem non deficeret neque deesset, qui coleret deum, aduocatis etiam exterae gentis hominibus ad istam dei cognitionem. [*]( 1 cf. Ex. 3, 20 ) [*]( 2 noirabilibus—deus Om. P 3 haec alt.) hae N 4 cui populo cui genti P 9 ut] aut G, (corr.) A 11 ibi mauult Engelbrecht oratio X 12 neque] quae CNX qui] quia GA 14 coepta] accepta X 16 cum (eras) N; cum quando = quando quidem, c/. Study of Ambst.p. 77 19 age (eras.) N 20 au t] autsi G Â se om. M 23 elegit CX 24obaol.uissetCobsoluis9et.ZVX in om. N 26 genti M genitis N sub (eras.) N hac] hae CNFB eius GA cognitiones Nm2 27 aduocatus X 28 eiterre gentis N exterrae gentes X )

Nemo miretur de nomine Christianitatis. est enim colere unum deum in mysterio trinitatis, quia, si nomen Christi putatur ei crisma, nominis tamen ratio ante creaturam est. apud maiores enim nostros, qui in reges ungebantur, christi uocabantur habentes imaginem uenturi Christi, qui natus de deo patre in regem non inmerito Christus appellatur, quia, quod istis crisma, illi dedit natiuitas. quem, quamdiu ignorant pagani, reprobant, cum autem cognouerint, diligentius excolunt gaudentes quia de malo transierunt ad bonum. qui enim in re tam friuola et inepta pertinaces fuerunt, quam fortiores et uehementiores erunt cognita ueritate! qualis ergo Christus noster est, qui cum nescitur oditur, cum cognoscitur amatur! nam omnis malus, cum nescitur, amatur, cognitus oditur. quanti retro oderunt Christum, qui nunc amant quique dolent odisse se, quod nescierant! inprudentis enim est odisse quem nescias, quia probandum est an odio digna res sit. denique qui hodie aduersantur, crastino defendent paenitentiam agentes tarde se cognouisse quod uerum est. quodsi odio digna res esset aut aliquid haberet fallaciae, cottidie ex Christianis fierent pagani. porro autem, quoniam haec est ueritas, cottidie omni hora [*]( 8 cf. I Reg. 16, 6 etc. 15 sqq. cf. Tert. Apol. 1 ) [*]( 2 quia N (corr.), X rati.oni C natione X ratione (ra in ras.) A 4 xpianitate(m) X õ de nomine om. P 6 in om, P ministerio PC 7 est om. P 8 christi nocabantnr om. P 9 natna] add. est C patre (pa in ras.) C 10 iste (corr. isti) M 12 excolent P 13 transiaerant (corr.) N in om. CNX re tam] rectam C tam N frinola (corr. friuoli) N 14 inepta (corr. inepti) N tam ante pertin. add. P fortiorem C, N (corr. m2), FB 15 Doster] nonc OA 16 hoditur cum cognoscitur amatur om. (add, mg.) M nam.. C omnes O, (corr.) A 17 cum] quamdiu P 19 nescierunt C inprndentes M est enim P, cf. Study of Ambst. p. 73 nescias (corr. m2 nesciat) N 23 et fallatiae C cotidie (e in ras.) N fierint paganani M 24 quoniam om. G A at quotidie P )

Nihil tam contrarium Christiano, quam si arti matheseos adhibeat curam. haec enim inimica dinoscitur dei legi. si enim nascuntur qui mali sint et e contra qui boni sint, frustra lex data dicetur, et non solum hoc, sed et iniustus habebitur legis lator. qui enim lege data cogit homines contra id quod nati sunt facere sciens non posse mutari naturam, ad hoc utique legem dedisse uidetur, ut haberet occasionem, qua crudelitatem suam de nece hominis satiaret. ut quid enim prohibet, quod scit auerti non posse? aut quemammodum damnat hominem qui non fecit, quod facere non potuit?

Si autem iustus uidetur, ut est — quia istud de deo sentire nefarium est —, recte et salutari ratione legem dedit, scius posse hominem continere se ab id quod prohibet lex. igitur quia iuste legem dedit, non est utique inicus, cum uindicat.

Itaque si legi dei fides commodanda est, quia iuste probatur data, ars matheseos euitanda et fugienda est. hanc enim astutia et subtilitas inuenit diaboli. quia enim aperte repugnare non audet auctori, tergiuersatione id agit, ut et deo iniuriam [*](3 cf. I Tiin. 1, 17 ) [*](2 confixerant CNX coufigiunt GA 3 amen post 6aeculorum add. PCB 5 sic M arthi C, N (corr.) arthe X mathesios X 6 iniqua M denoscitar N (corr.), FB 7 noecautnr C, (corr.) N male FB sint pr.l sunt P sint alt.] sunt PGA lex] add. a deo P 8 dicitur NX et alt. om. G habebitur] add. sanctus moyses et per mojs deus P 10 matare N (corr.), X 11 legem non (non ercu.) N 12 homines X 13 quem admodum PCX 15 uidetur] add. sanctus legis lator P 16 sentiret C 17 scius om. (lacuna) P id] eo P it M (ad ab id quod cf. cum id quod p. 179, 10) 20 lege C commendanda G, (earr.) A 21 matheos M mathesseos NFB uitanda P euidanda (corr. mJS) CNFB eoitiauda (corr.) G 22 astutiam N (exp. m mS), G.A. subtilitatem GA diabolus G.A. qui C repugnasse X 24 id] ad X et ut GA )

Qui ergo dei auctoritati cedit et factum eius retractari nefarium ducit, legi ab illo datae obtemperat die noctuque studiis eius insistens, nec aliquid aduersum respicit non dubitans quia potens est homo praecepta eius seruare. nam bi, qui peccare gestiunt, occasiones quaerunt quo modo peccata sua a se faciant aliena, ut, dum naturae quasi inputanda peccata sunt, inmunis esse uideatur a poena peccator. hoc propositum horum est, qui desperatione promissae uitae praesenti desiderant frui uoluptate.

At hi, qui freti fiducia fidei spem futurorum expectant, hoc implere contendunt, quod in primordio renascibilitatis polliciti sunt, ut abrenuntiarent pompis et uoluptatibus satanae. quanta ergo subtilitate usus est satanas, ut promtiorem hominem faceret ad peccandum, per quod inuidiae suae expleret nequitiam! dum enim audit sic se natum esse, ut peccet, et deum non ignorat esse iustissimum, credit se inpune peccare, quia, qui iustus iudex est, non damnat eum, qui imperante natura peccauit, nec quidem eius peccatum dicendum est, quod alius egit per illum, si deceptus est homo; peccatis enim pressus factus est morti obnoxius. igitur tollit omne hominis bonum, qui tollit et malum. si enim peccator non habet poenam, nec iustus coronam; et quid laudantur boni et reprehenduntur mali? si enim huius naturae est ut peccare non possit, quid laudas in illo, quod non est eius? et ut quid condemnas [*](1 cf. Apoc. 21, 8 etc. 4 cf. Ios. 1, 8. Ps. 1, 2 14 cf. formula baptismi 19 cf. II Tim. 4, 8 24 cf. II Tim. 4, 8 etc. ) [*]( 2 fecunda X 4 nefariam M obtemperat (e alt. m2 in ras.) N 6 reseroare G, (corr.) A 7 hii CNFB 8 inputandam G, (corr.) d 18 im M 14 adrennntiarent (corr. et renantiarent) C 18 non om. M 20 est om. C 21 ai Engelbrecht sic codd. 22 praeaaum GB def. F a morti vsque ad permaneret (p. 321, 9), cuius loco codicis Monac. ltú. 14537 (E) lectiones substituo obnezus M homini P 24 et pr.] ut add. P reprehentur M 26 laudes C eius est P )

Sed forte dicatur e contra: \'bonam naturam in homine laudo et malam condemno, quia et uinum bonum laudatur, cum per naturam bonum sit, et malum recusatur, cum adaeque natura hoc praestet). si ita esset, nihil erat reprehensionis in causa, ut sic laudaretur iustus, ne corona dignus iudicaretur, neque ita accusaretur iniustus, ut poena dignus diceretur. porro autem et in praesenti et in futuro iustos remunerari scimus et legimus et iniustos poenis subditos concremari, quod iniustum utique uideretur, si iste, qui naturae suae rem gesserat, igne ultore poenas pateretur aut alius adaeque naturae suae rem exsequens praemiis adficeretur.

Si autem laudandus est bonus, quia quod naturae suae erat fecit, laudari debet et malus, quia et ipse similiter quod naturae suae erat gessit, ut unus quisque permanens in eo, quod factus est, laudetur, quia, si in quo factus est manens uituperabilis habetur, auctorem tangit uituperatio, qui talem nasci fecit, qui displiceret.

Quodsi iure remunerandus est iustus et condemnandus iniustus, iam non naturae respondetur, sed uoluntati, quia natura libera est, uoluntas autem in causa est, quae sensibus accessus patitur et recessus, ut iniustus uidens coronari iustum, se autem damnari, sibi inputet, qui contra legem sensibus credens malum fecit, cum potuit facere bonum. numquid potest [*](10 cf. Matth. 25, 34. 41. 46 etc. ) [*](def.F) [*]( 2 laudant C 3 e] et MC 6 ita] ista (corr.) N reprehensibilis P 7 ut] aut M - ne] nec U, (corr.) B, ut Nm2 in ras. o poene X 9 in pr.] im M iustus CX 10 inipstus CN (corr.), EB 11 iniustum] add. esse GA 12 aut] et P 15 Scit C laudare CX quia] qui C ipsi C, N (corr. m2), EB simiter M 16 erat] eat N 17 quia] qua (corr.) N in quo] iniquo GA 18 tangit] augent P 19 facit GA 20 iuri X iustus om. P condemnandus e (e eras.) C 21 uolunti GA 23 uidens om. N 24 sed C autem damnari] non dicit (m2 in ras.) damnari (m2 corr. damna uero) N )

Sed quoniam non ita est, ut aestimant stellarum speculatores, ratio actuum probat. nemo enim inueniri potest, qui bene faciat semper aut male. tunc enim uideretur sic natus, ut bene ageret, si inreprehensibilis permaneret; et ita digne aestimaretur, ut esset malus, si in eo duraret ut male faceret semper. at cum et illum, quem bonum putas natum, aliquotiens uideas male agere et hunc, quem malum natum dicis, non numquam cernas facere bonum, quo modo hoc uerum probas, ut malus malus sit et bonus bonus, nisi quia hoc magis certissimum est, quia, ubi animum quis dederit, in eo proficit? nam et causae sunt, quae generant peccata, ut aut inuideat aut litiget aut inimicus existat.