Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Et ait: et introibit rex gloriae. ostenditur enim quia non possunt participari cum fide Christi, nisi emundauerint corda sua ab omni inmunditia idolatriae. nisi enim innouatus fuerit homo, non intrabit spiritus sanctus in eum.

Et sequitur: quis est iste rex gloriae? iteratio ista confirmationem facit. omne enim, quod nouum auditur, [*]( 3. 5 Pa. 23, 8 8 Pa. 23, 8 14 Ps. 28, 9 19 Pe. 23, 9 23 Pa. 23, 10 ) [*](1 conspirauerunt P consspirarunt (alt. s eras ) N ut] et C 4 forte] porte C puteretur G, (corr.) A 5 et om. P 6 docere GA uellit C, (pr. 1 eras.) N 8 ideo CNX responditur G, (corr.) A 9 dominus potens Olle. X praelio C ut] et 0, N (corr.), X 11 qua] quia (i partim eras.) M 13 gloriae] et gloriae P 14 tolle M principes PMNX principes principis Engelbrecht Turner uestri (corr. m2 aestras) N 15 uirtutes M 16 didicisti M 17 dicere X 19 et pr.] .. N 20 quia (eras.) N possunt om. N participati (corr.) N 21 omni om. C ininundiliae C inuocatus G, A (corr. m2 mg.) 22 intrat P intrauit C eum] eo (corr.) N 24 istam P )

Et adiecit: dominus uirtutum ipse est rex gloriae. eadem repetendo docet rite dici hunc regem gloriae. qui sit dominus uirtutum. non inmerito enim rex gloriae appellatur, qui uirtutibus dominatur. unde apostolus: si enim intellexissent, ait, numquam dominum maiestatis cruci fixissent.

Quinquagensimus hic psalmus positus est non pro temporis in ordine, sed ratione. titulus enim eius non numero, sed rationi subiectus est. quantum enim ad historiam pertinet, anterior est quam tertius. prius enim a profeta Nathan delicti causa correptus est, quam insurgeret contra illam filius eius Abessalon, ut eum uellet et uita et regno priuare. haec ergo causa est ut quinquagensimus poneretur, quam constat ex lege descendere. illic enim cautum est quinquagensimum numerum remissionem habere. est enim post septem septimanas primus typum habens dominici diei, quia, sicut post septem dies primus dies ipse est, qui initio factus est, qui semper finita septimana primus est, ita et post septem septimanas quinquagensimus numeratus in mysterio primus est, qui duplici genere (dominicus dies* appellatur, primum quia in initio factus a domino est, qui semper in se conuersus per curricula [*]( 8 Pe. 28, 10 6 I Cor. 2, 8 13 cf. II Reg. 12, 7-12 14 cf. II Reg. 15, 1 aeqq. 17 cf. Leu. 25, 10 18 cf. Leu. 25, 8 19. 22 cf. Apoc. 1, 10-) [*]( 1 coicipitur (corr.) C admiratio enim] admirationem (corr. m2 admiratio nempe) N, X 2 amquam PMC, N (corr. m2), X 4 repetendo] ree petendo FG 5 qui sit] qua sit F quasi X rez om. GA 9 quinquagesimo PMX 10 hic om. P, B (add. 8. I.) pro om. P 12 quam M 13 delicta (corr.) N 14 filii (carr. fort. m2) C ab.salon C absalon NX 16 diacendere C, N (corr. m2), X 21 septemana (corr.; sep est s. I.) M septimanas] septem manas C 22 numeratur MNX ministerio C 23 in om. CN X )

In hoc enim rex Dauid remissionem postulat secundum supra dictum sensum; unde ait: misereremei, deus, secundum magnam misericordiam tuam. sciens rex Dauid grauiter se peccasse sic postulat dicens: miserere mei, deus, secundum magnam misericordiam tuam. magna enim misericordia tunc est, cum grandia ignoscit peccata.

Et adiecit: et secundum multitudinem miserationum tuarum dele iniquitatem meam. ut manifestaret acerbe se deliquisse, peccatum suum iniquitatem appellat, quia iniquitas non leue peccatum est, et qui delet iniquitatem, hoc est non inputat, miseratione abundat. nihil [*](4 of. EI. 19, 10. 14 12 cf. Leu. 25, 10 seqq. 15. 17 Pb, 50, 3 21 Pfl. 50, 3 25 cf. PS. 31, 2 ) [*]( 1 in eo] t* M surrexit P 3 anmero-quinquagensimo (4) om. (add. mg.) M in mysterio] inmerito X 6 post ex uersus et dimidium eras. in M et om. N ut biduo] nt dubio M ut hii duo N 8 quam] qufm M 9 lege M 11 rationem PG; N (m eras.), X possessione M 12 praecipit CNFB 13 unde om. P hic om. CNX 16 magna (in mg. add. tempore eras.) M 19 enim] et (?) (eras.) enim N misericordiam (corr.) C innoscit N 23 acerbi C deliquiise] deoliquis (corr.) C 24 quia] quoniam C quia non (non eras.) N 25 inputet GA )

Et sequitur: usque quaque, inquit, laua me ab iniustitia mea et a delicto meo munda me. quoniam multam miserationem dei praedicat, penitus se mundari precatur, ut nihil remaneat delicti aut iniustitiae in eo, unde suspectus sit.

Et ut hoc ipsum obtinere possit uel impetrare, adiecit: quoniam iniquitatem meam ego agnosco et delictum meum contra me est semper. quoniam grauiter scit se peccasse, sollicitus est ne non totum ei remittatur. considerans enim magnitudinem peccatorum suorum timet sciens grauia peccata non facile ignosci; ac per hoc cum fletibus confitetur peccatum suum ante oculos habens. ut ex omni parte propitium sibi faciat iudicem. scit enim scriptum esse: dic prior iniquitates tuas, ut iustificeris.

Et sequitur: tibi soli peccaui et malum coram te feci. nunc ex alia parte causae suae medellam prospicit, ut ad effectum postulationem deducat. hac enim prosecutione in prima causa innocentem se dicit, quia qui alteri deo peccat [*]( 7 Ps. 50, 4 13 Ps. 50, 5 20 Esai. 43, 26 22 Ps. 50, 6 ) [*]( 2 iudici (corr. m2) N et om. M faciet PX condolere] condolore C, (corr. m2) N cum dolore X 3 uidit GA 4 ostendant M dolore C, N (corr. m2), FB dolorem GA 5 inridere»*»».* M peocatur C (corr.) 6 interim] iterum enim post X 7 inquit] iniquid (corr. ininquid) N .8 munda me] mundom (?) meo C 9 multum M mandare X 11 subpectus (corr.) N 13 ego iniquitatcm meam agnosco P cognosco GA 14 contra] coram P 15 scit om. N ei totam PGA 17 ignoscit (corr.) N 20 ut] et M 5>4 hac] haec CNX prosecutionem NF (corr.), B )

Unde adiecit: ut iustificeris in sermonibus tuis et uincas, cum iudicaris. misericordiam postulans deum iustitiam suam non inmutare precatur, cum soleat media esse iustitia, ut non peccantibus et peccantibus aequa sit, id est, ut uni cuique reddat secundum opera sua. sed non ignorat quid postulet uir innocens in dei sacramento. sciens enim dominum frequenter in lege dixisse, quia misericors, inquit, sum ego dominus deus uester, inde rogat ut haec fides maneat et in sermonibus suis deus iustificetur, dum in eo [*]( 3 PS. 50, 6 6 cf. Ps. 1, 1 17 PS. 50, 6 21 cf. Proa. 24, 12. Rom. 2, 6 23 cf. Ex. 22, 27. Ps. 102, 8. 110, 4 etc. ) [*]( 1 iactoris M elegit CNGA elegite F (corr. elegit), B 2 cui] qui X hac om. M iniquitatem (corr.) N 8 ait... M soli] * N 4 quia] quod (corr.) C 5 quam] quoniam M 7 nec te-cooseruum peccani (10) om. N 8 te deum] te in deum P 10 sic] si X (corr. FA) 13 etiam] enim N 14 hii CNX in om. NG, A (add. s. I.) 15 postulat X admitti C ad] ab (corr.) N 18 deum] deum (corr. domini) C 19 soleat] sole et CNX (corr. A) 21 unieniqae (mg. «unique) M 22 uiri C \\ 23 dominum] omnem N 24 ego !om. N ) [*]( L. P«.-Auf. Qusest. tnt. ) [*]( 19 )

Et sequitur: ecce enim in iniquitatibus conceptus sum. nunc hoc adiecto causam et infirmitatem humani generis memorat — quia facile est homini peccare —, ut examen circa se iudicis mitiget. primae enim causae facit mentionem, ex qua praeuaricando Adam genus hominum obnoxium fecit peccato. suasu enim et fallacia inimici iniquitatem concipiendo omne semen suum iniquitati subiecit, ut ex eo omnes per traducem geniti peccato essent obnoxii.

Propterea adiecit: et in delictis concepit me mater mea, ut ab Adam deriuatio facta peccati conceptis et natis inpedimento esset ad bonam uitam agendam; ac per hoc supplici non negandam misericordiam, quia insertum habet hostem, qui ei suadet ut peccet. peccatum enim, qui est diabolus, subiecto sibi primo homine potestatem accepit carni eius se inserere et delictorum quadam subtilitate oblectamenta suggerere, per quod captum hominem spoliat uita. quam rem magister gentium memorans: uideo autem, inquit, aliam legem in membris meis, repugnantem legi mentis. [*](4 cf. I Ioh. 5, 10 8 Ps. 50, 7 12 cf. Rom. 5, 14 etc. 16 Ps. 50, 7 24 Rom. 7, 23 ) [*](1 uincetur FB 2 sciens N enim om. M 3 qui Turner 4 credant N mala C uere M 6 putat (corr ) N promisit (eit in ras.) N 8 etenim P in om. F (add.), A 9 nunc] non C 12 humanum NX 13 suaso X et om. OA ini.mici C iniquitatem-soh- om. (add. mg.) M 14 omni FB iniquitate N subiecit (i pr. in ras.) N 17 diriuatio CNX 20 ut] et (corr.) N 21 accipit C 22 quidam P sublimitate P subtilitatem C, N (corr.) 23 subgerere G, (corr.) d spoliet P spolia M uitam CNX 24 memoratis X (corr. FA) )

Et sequitur: ecce enim ueritatem dilexisti. (quia ergo ueritatem diligis\', inquit, \'subueni roganti et quem scis uera pectoris sui inpedimenta exponere cuique reo olim motus misericordia subuenire decreuisti, ut errorem admissum in terra caelestis prouidentia emendaret).

Propter quod subiecit: incerta et occulta cordis manifestasti mihi. \'incerta et occulta cordis\'haec significat, quae deus ad praesidium humani generis procurauit, sicut et apostolus: quod oculus, inquit, non uidit nec auris audiuit nec in cor hominis ascendit, quae praeparauit deus diligentibus se. qui sunt qui diligunt deum, nisi qui legi eius consentiunt non celando nec excusando peccata? haec ergo occulta cordis manifestata sunt diligentibus deum et, quia dolebant delictis se circumueniri nec correpti negabant sibi et origini suae inputantes, in auctorem deum transferentes quae peccabant, corda eorum inluminata sunt spiritali corusco, ut uiderent dei prouidentiam in Christo, quia uenturus erat ad damnandum peccatum, quod ex praeuaricatione Adae humano generi imperabat. hoc ergo orat rex Dauid, ut, quod decreuerat deus in futurum uidens genus hominum laborare, sibi prius subueniret in eadem necessitate constricto, in qua omnibus se decreuerat subuenturum, ut [*](3 PS. 50, 8 8 PB. 50, 8 11 I Cor. 2, 9 20 cf. Rom. 5, 14 ) [*](1 mei (?) M 4 ueritatem] uero ueritatem CNX (eras. uero FA) dilegis N subuenio (o exp.) N 5 impedimento N reo Engelbrecht rei codd. 7 terram MCNX (A dub.) prouidentiae C prouidentiam (corr.) N mendaret C 8 quod om. N 9 manifestasti mihi incerta et occulta cordis om. P haec om. (add. 8. l. ex) M 13 qui pr.] qaę C 14 lege CG, (corr.) A nec] non GA 15 manifesta PCNG 16 et scripsi ut codA dilectis C (corr.) se om. CNX circumuenire (corr.) M nec] ne NFB 17 originia CX 18 trasferentes M inlumina (add. ta 8. I.) M 20 ad damnandum] addandandum M adam (era.) ad damnandum N quod om. P 23 humanum X eaedem M 24 constrictio (corr.) C in om. NX qua] quia GA ) [*](19* )

Quod quo modo fiat, non tacet dicens: asparges me hysopo et mundabor. recte asparsione hysopi petit se mundari. de hoc enim filii Israhel postes suos sanguine linierunt, ut tuti praestarentur a morte; ita et hic asparsione hysopi orat mundari se a peccatis, ne tangatur a morte.

Et sequitur: lauabis me et super niuem dealbabor. manifestum est, quia factum dei distat a facto hominis. ideo super niuem, inquit, dealbabor, quia quod deus fecit multo melius est quam fecit homo. propterea asparsione hysopi petit se mundari, ut, sicut carnale corpus aqua abluitur, ita et per hysopi significationem spiritali ratione animarum maculae abluantur. asparsio enim hysopi inlustratio quaedam est, ut per id, quod uisibile est, inuisibiliter emundetur.

Et sequitur: auditui meo dabis gaudium et laetitiam. dubium non est, quia uox praedicantis remissionem gaudium praestat peccatoribus. quis enim non laetetur, cum audit dari indulgentiam? cui enim deus remittit, et in praesenti et in futuro securus est.

Propterea exultabunt ossa humiliata. duplici genere sunt ossa humiliata, quia et ut peccaret humiliatus est — nemo enim peccans exaltatur — et ut postea subplex ueniam imploraret. nam utique in cilicio et cinere uolutatus [*](3 Pa. 50, 9 5 cf. Ez. 12, 22. 23 8 Ps. 50, 9 10 Pe. 50, 9 16 Ps. 50, 10 21 Pa. 50, 10 24 cf. II Reg. 12, 16 ) [*](1 dare G, d (corr.) 2 huus (tn2 corr. huins) N 3 tacens dicit P asparge (add. s «. l. et eras.) M aesparges (corr. ac sparges) N 4 asperaione CNX 5 potes P, F (corr.) sanguini N (corr. m2), X liniuerunt C NX 6 praesentarentur M 7 ne tangatur] nec angatur M(?), C 8 me om. (add. m2) C 9 dei] deus uel dicitur (corr.) C 11 facit P facit P 12 mundare (corr.) N 13 rationi (corr. m2) N 14 asparssio M aspereio X 19 indiligentiam M 21 et adiecit add. ante propterea P 22 generi M geri (corr. generi) C 24 cinere] in cinere N cineri (corr. A) X uoluptatus P, X (corr.) uoluntatug (n partim eras.) M )

Et subiecit: auerte faciem tuam a peccatis meis et omnes iniquitates meas dele. hac forma remissionem postulat, sicut constitutum erat in futurum per fidem Christi, ut saluator, qui ei specialiter promissus ab ipso inciperet cuncta conuersis donare peccata. cuius enim non respiciuntur peccata et omnes delentur iniquitates, non habet unde reus constitui et inimicorum eius ora clauduntur. qui enim non respicit peccata, non illa inputat. hoc est enim auertere faciem a peccatis alicuius, accusationem contra eum non recipere. et quid est hoc, ut, cum de duobus peccatis correptus sit, hic addat de multis se accusando? et cum audierit a profeta Nathan quia ignotum erat ei, quare sic postulat sedula prece, ut possit ad ueniam peruenire, nisi quia non suam solius causam agit, sed sub occasione peccati sui totius populi miserias narrat? sibi enim reformationem precatur, quia cui ignoscitur non est sine rubore, nisi loco suofuerit redditus, ut dignitas loci ruborem excuset; ceteris autem beneficium dei, quod ad cuncta peccata abluenda futurum erat in Christo, significauit.

Et sequitur: cor mundum crea in me, deus, et spiritum iustum dedica in uisceribus meis; hoc est bona mente misericordiam deprecari. non solum autem de [*](1 cf. II Reg. 12, 20 8 Ps. 50, 11 6 cf. Matth. 6, 12 etc. cf. Eaai. 11, 1 sqq. 10 cf. Ps. 81, 2 14 cf. II Reg. 12, 13 22 Ps. 50, 12 ) [*]( 4 haec formam (corr.) N 5 futuro G.A. 6 fuerat ante promissus add. P erat post promissus add. N 7 ab] ad M 7 inciperet] add. remittere (fort. m2) N donare om. N cuius enim non respiciuntur peccata om. (add. mg.) M 9 constitui] possit constitui P constituatur Nm2 inimicorum] inicorum M inimici coram X eius. C 10 illa otn. P est om. M 1? et om. C 13 addit G.A. acussanto (corr. m2 acussantum) N . 14 ei] et P 17 populi om. M 18 robore CXX (corr. A) 19 loco M roborem CNX (corr. A) exsuset M 20 abolenda P 23 dedicame (me exp.) M 24 mentem (corr.) X-)