Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Ambrosiaster

Ambrosiaster. Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 50). Souter, Alexander, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1908

Incipiamus igitur, cur gladios iusserit parari et caedi prohibuit, explanare. non solum enim inimicorum, uerum etiam ipsorum discipulorum suorum causa ad superuenturum bellum arma procurari praecepit. noua enim et mirabilis res futura erat, ut hic, qui noua et inaudita signa faciebat, sic subito humiliaretur, ut et uerberibus subiceretur et morti. : ne ergo uelut inpraescius haec pati uideretur et a quo forte uirtus recessisset, haec omnia sic praedixit, ut non dubitaret [*](3 Matth. 26, 52 4 cf. Luc. 22, 36 13 cf. Matth. 10, 9. 10. Luc. 10, 4\' ) [*]( 2 sacer (corr. m, rec.) M. iesug GA 8 recordaret (corr. m. rec. 8. I. remitteret) M recederet X (cort. A recideret, m2 reponeret) 4 accipiunt P incipit (corr. m. rec.) M accepit X peribunt P qui P ó percutere X reeum (corr.) X eum X morti GA eum (corr. tn. rtc. enim) M om. GA 7 enim pertinet P «nimj euin (corr.) M enim ad petrum X 8 uid.ebat M 9 deum PA deum c (c eras.) C negandum MX armatum P 10 ai ungula] add. enim GA pati fieri CFB patifueri X 11 requir.s (a a: ras.) M - 12 gladio .CXFB sjoberet (o fort. corr. u) .C si haberet FB 14 qui. VXX 17 prohibuitj prohuibuit X; uix legendum prohibuerit .. ecplanare M 18 ano. rum. C 19 praecipil C.... )

229

de his, sed praescius contra haec se pararet et, quia uoluntate humiliatus est, non resisti acrius inimicis iuberet in tantum ipsum se esse qui fuerat ostendens, ut iam detentus aurem quae abscisa fuerat restitueret, (et) ut quod gladio operante deciderat redderet. non quasi carnalis utique medicus, sed quasi corporis conditor opus suum truncatum refinxit. nec enim possunt medici abscisa corporis membra reparare. ut autem dei uirtus non deminuta in illo, sed ita ut fuerat inesse uideretur et illud firmaret quod dixerat: potestatem habeo ponendi animam meam et potestatem habeo iterum sumendi eam, hac ergo causa gladios parari, non tamen iussit occidi.

Nunc illud superest, quare contuens factum apostoli Petri eum, qui gladio usus fuerit, gladio dixit perire, cum non iniuste percussisse uideatur. nam sicut significatur in Luca, ipso domino permittente percussit et sic prohibitus haec audiuit. ideo etenim permissum est, ut et uindicare se posse uiderentur, sed nolle, et ut uirtus ostenderetur in eo manere, in quo fuerat, ut in utroque uindicare se posse non ambigerentur, inimici uero pro certo haberent datam sibi ab eo potestatem, ut haec facerent. non enim uictus apparebat, sed tradens se uoluntati eorum. quare ergo sententia data est, ut qui accipit gladium gladio pereat, nisi quia nulli licet excepto iudice gladio quemquam occidere ? apostolo autem Petro usque ad hoc permissum est, quod dolorem faceret, non quod occideret. hoc enim audiens, ne iterum percuteret, [*]( 9 Ioh. 10, 18 15 cf. Luc. 22, 49. 50 22 cf. Matth. 26, 52 ) [*]( 1 se pararet} repararet M 4 et addidi 5 diciderat F, (id m2) B redderet (corr. m. rec. redderetor) M carnales M (corr.), N 6 refinzit] ae (corr. -m. rec. s. I. aic) finxit M 7 membra corporis P 8 diminuta PNQA 10 iteram habeo inueniendi P 11 h(a)ec CN (corr.), FB 15 innate (corr.) M iuste NF (corr.), G 16 ipsa (corr. m. rec. ipse) M et] nt P sit N 18 uiderentur (corr. uideretun JlÅ 19 ut] m (add. 8. I. m. rec) M 20 certum X 23 quia] cui CNFB 26 audiens (m. rec. a. I. audiuit) M )

230

didicit praeterea, quia Christianis iam factis occidere non licet in misericordia enim positis lege iuris mundo crediti uti non liceat aspere. illud autem quod ante euntibus in uia discipulis mandasse uidetur, ut nihil tollerent in uia, pacis est causa et gratia uirtutum et adfabilitas doctrinae. quid enim opus erat tollere aliquid in uia, quibus signorum causa omnia offerenda erant? adubi autem tempus, quo se pati permisit, aduenit, propter quod rixa magis bellum inminebat, armatos iubet esse discipulos, non ut repugnaret qui pati uolebat, sed, ut dixi, et praescium se huius rei et in potestate habere passionem suam ostenderet, humiliaret autem se humanae salutis causa, quod suo loco dicetur..

CV. CONUENIRE EUANGELIUM CUM PROFETIA.

Cum in primo aduentu domini praedictum sit, quia contenebraretur sol in passione eius eadem hora qua factum probatur - id est meridie; sic enim scriptum est in Amos profeta: et erit in die illo, dicit dominus, occidet sol meridie et contenebrescet super terram dies lucis —,. illo ergo die a sexta hora contenebratus est sol usque ad horam nonam et ita completa est profetia supra dicti profetae. imago enim huius rei, quae futura est in aduentu domini secundo, in passione domini est ostensa, quia in fine, cum coeperit dominus aduenire ut iudicet mundum, soluentur . luminaria ab officio suo dicente domino: in illis diebus [*]( 17 Am. 8, 9 24 Matth. 24, 29 ) [*]( 1 dicit M (eras.), CNX 2 iuris (ria w ras.) C credidi CX 3 licet P uiam P discipali P 4 tollerant (corr.) N 5 affabilitas PG 6 uiam (m eras.) M 7 at ubi Po. adhubi N quos (corr.) C 8 bellum (corr. m. rec. bello) M 9 esae om. QA 10 et pr.] num ut scribendum ? praetium M po..teвtate N 13 connanire* N cum (u in ras.) M propheta MFB prophetie C 14 qui C 15 qua (add. s. I. m. rec. passus eat) M 17 illo die P illa die ex die illa X occidet MC occidit cet. sol om. N 18 contenebrescit codd. 20 eat om. X dicta P 21 immago M enim om. CNX 23 cum coeperit] con caeperit M. )

231

sol contenebrabitur et luna non dabit fulgorem suum. quod quidem et Iohel profeta non praetermisit, ut, cum a Iohel significatur. sine dubio impleri credatur. ita enim dixit: sol conuertetur in tenebras et luna in sanguinem, priusquam ueniat dies domini magnus et manifestus. hoc, quantum apparet, secundo aduentui magis congruit; tunc enim aperte manifestabitur omnibus sic dicente scriptura: tunc uidebit illum omnis oculus et plangent se super illo omnes tribus terrae et qui illum cruci fixerunt.

Itaque si in utroque aduentu hoc continetur, quia sol contenebrabitur illis diebus, qui dies ille est, quo ampliari solem et lunam cecinit scriptura? ait enim inter cetera Eseias dicens: eritque super omnem montem excelsum et in omni loco excelso aqua perambulans in die illa, cum perierint multi, cum ceciderint turres. et erit lumen lunae ut lumen solis; et lux solis erit septiens tantum in die, cum sanabit contritionem populi sui et cetera. qui dies potest intellegi, quo promisit se dominus sanare contritionem populi sui? hic, opinor, est dies, quem pater Iohannis Zacharias ostendit dicens: benedictus est deus Israhel, quia uisitauit et fecit redemtionem plebi suae et erexit cornu salutis nostrae in domo Dauid pueri sui, sicut locutus est per os sanctorum [*]( 4 Ioel 2, 31 8 Apoc. 1, 7 13 Eaai. 30, 25. 26 20 Luc. 1, «53-72-. ) [*]( 1 fulgorem] lumen PCNX 2 prophete C 3 ita enim] iterum N 4 lanam (corr.) C 5 ueniet M (corr. ?), C 6 hoc] o C aduentu O, <corr.) A magnis Y congro.it M 7 enim aperte manifestabitur omaibuB sie dicente scriptura tunc om. P apertum manifestabitur omDibus (eovr. omnibuB apertum maniCestabitnr) N sic om. X 8 eum X oculi N 9 illo] illum CN eum X omnes tribus terrae et qui illum on P 11 illi FB amptiare Y 12 aitj ut N 14 aqaaj aquo X 16 lanae om. (add. m. rec. s. l.) M ut] et NX solis alt.] soli X 18 qui] quia X 19 hoc CNX opinor est] opinorem FB diem MN 20 est om. X dominus deus X 21 qui P plebis PCX. 23 lotus M-)

232

profetarum suorum, qui a saeculo sunt. et liberauit nos ab inimicis nostris. et de manibus omnium, qui oderunt nos, ad faciendam misericordiam cum patribus nostris. et Simeon inter cetera: hic positus est, inquit. in ruina et in resurrectione multorum in Israhel. haec .<ruina> est scribarum et Farisaeorum et principum Iudaeorum, quos profeta significauit in \'turres\'.

His ergo per incredulitatem ruentibus alii surrexerunt credendo, qui prius uidebantur infirmi et aegri per neclegentiam. unde saluator: in iudicio, ait, ego ueni in hunc mundum, ut qui non uident uideant et qui uident caeci fiant, ut qui per legis culturam et peritiam lumina uiderentur per incredulitatem caecarentur, caeci uero, id est inperiti uel publicani, uiderent, dum crederent. quorum infirmitates profeta saluatorem portaturum praedixit. itaque hoc tempore saluatoris factum est, sicut legitur in euangelio, quia ipse infiimitates nostras accepit et uulnera nostra curauit.

Quae quidem omnia in passione saluatoris consummata et adimpleta sunt; sic enim salus humani generis tam apud superos quam apud inferos et redempta est et firmata, quia profetia Zachariae supra dicti utrumque conprehendit. et hic enim £ apud superos liberati sunt a contritione inimicorum interuentu misericordiae et illic apud inferos, cum erepti sunt de tartaro. cuncti enim, qui sperauerunt in promissum Christum, exspectabant aduentum eius, ut deuicta morte liberarentur de inferno. [*]( 4 Luc. 2, 34 7 cf. Esai. 30, 25 10 Ioh. 9, 89 15 cf. Esai. 53, 4 17 Matth. 8, 17 ) [*]( 1 suarum NF qui] quia N 2 manu X 8 miaericordiam (corr. misericordia) N 4 Bjmeon N 5 roina (corr. m. rec. ruinam) M ruinam C (corr.), NGA resurrectione (corr. resnrrectionem M. rec.) Jf mortuoram M in om. FB 6 principium NG (eorr.), B (corr. m2) 7 turris G, (corr. turribus) A 8 incredalitate N incrudelitatem GA 12 cultorem C culturum N lumine N 14 uiderint CNFB 17 infirmitatis N accipit C 19 passionis N 21 propheta X 22 zacharia (\' 25 qui sperauerunt] disperauerunt FB desperauerunt GA 26 nt] et i* )

233

unde dixit: ad faciendam misericordiam cum patribus nostris. si quis autem salutem hanc etiam in secundo aduentu contineri intellegat, in utroque tamen aduentu, maximesecundo, sol conuertetur in tenebras et luna non dabit fulgorem suum. quo modo ergo augeri solem et lunam die, quo uisitabit dominus populum suum, aduertemus, quando utroque in tempore, quo coepta liberatio populi et adimpleta est, solem et lunam non minui, sed contenebrari legamus? nisi plane solem et lunam sanctis conparatos intellegamus, sicut alio in loco legimus sanctos luminaribus exaequatos Paulo apostolo praedicante, quia inter ceteros homines sancti in hoc mundo uelut luminaria uideantur, et in euangelio: tunc iusti, inquit, fulgebunt sicut sol. dominus enim opera iusta lumen appellat; sic enim ait: luceat lumen uestrum coram hominibus, ut uidentes opera uestra bona magnificent patrem uestrum, qui in caelis est.

Hi ergo, qui omnibus suis derelictis dominum sequuntur iustitiae et sanctitatis causa soli et lunae conparantur septiens honorati, sicut dicit dominus: nemo est qui relinquat domum aut uxorem aut filios aut agros, qui non recipiat septiens tantum in hoc saeculo. qui ergo ad praesens septiens honorantur, potest intellegi, quia et in futuro septem partibus clariores ceteris futuri credantur, ut resurrectio eorum soli conparetur ac lunae; ceterorum uero sicut [*]( 1 Luc. 1, 72 4 Ioel 2, 81. Matth. 24, 29 6 cf. Lac. 1, 6* \' 11 cf. Phil. 2, 15 18 Matth. 13, 43 14 Matth. 5, 16 19 Luc. 18, 29. 30 ) [*]( 2 siquae C 3 contenere N 4 in ante secundo add. M 5 fulgorem] lumen P auge N 6 uiaitabit PN uiaitauit cet. aduertimua P aduertemur (corr. m. rec.) M 7 concepta P coepti N et om. M impleta P 8 lunam sanctis P 9 luna N sanctis- 1r conparatis M (corr. m. rec.), CNX 10 in alio N in] om. C (add. 8. l.), FB et. G et (eras.) Å 11 ceteros] hos CNX 14 luoeat (at in ras.) C 15 ut] et C 16. et post bona add. P 17 hic P hii cet. (corr. CA) 18 causae C 19 relinquant (corr.) M relinquet CX rclinquid N 20 agrum PX \'21-recipiet CNX 22 honorant CNX qui C et om. MB 24 conparatur CNX )

234

stellae sunt. claritas ergo sanctorum, quae hic septiens bono. ratur, in resurrectione aliud septiens consequitur. ut qui hic claritatem lunae habet in futuro solis accipiat claritatem et qui hic soli conparatur septiens tantum futurus credatur accipere.

Profeta ergo Eseias solis et lunae conparatione sanc- s torum merita augeri praedixit, nec inmerito. si enim ipse dominus (801 iustitiae) dictus est, sancti autem similes ei erunt Iohanne apostolo dicente: cum enim apparuerit, inquit, similes ei erimus, conuenit sanctos in sole significatos. septem tamen partibus maiorem solem quam lunam profeta supra dictus ostendit. quando enim lunam sicut lumen solis futuram ostendit, solem autem septiens tantum, ad modum utique solis septiens lunam augeri significat, ut talis sit qualis sol. quamuis sanctorum ratio hic uertatur, sub hac tamen causa luminarium ex parte prodidit quantitatem, ut post crementum solis ac lunae tantum iterum maior sit, quantum erat sol, ut, quantum in praesenti distat sanctus a sancto, tantum distet et in futuro post remunerationem.