Expositio Evangelii secundum Lucan

Nos igitur non timeamus temtationes, sed magis temtationibus gloriemur dicentes: \'cum infirmamur, tunc potentes sumus\'; tunc enim nectitur corona iustitiae. sed illa Paulo fortassis adcommoda, nos autem, quia plures coronae sunt, [*]( D ) quamcumque sperare debemus. in saeculo laurus corona est, corona est scutum. at uero tibi proposita est corona deliciarum: corona enim deliciarum obumbrabit te. et alibi: scuto uoluntatis suae circumdabit te, gloria quoque et honore quem dilexit dominus coronauit. ergo qui unit coronam dare temtationes suggerit, et si quando temtaberis, [*]( 1 lob 1, 14 sqq. 3 lob 2, 9 4 lob 2, 11 sqq. 5 lob 2, 10 7 Iob 3, 3 8 lob 3, 8 18 II Cor. 12, 10 19 II Tim. 4, 3 22 PIf. 5, 13 23 Pronerb. 4, 9 24 Ps. 5, 13; 8, 6 ) [*]( 1 supra X 8 fraudis (i ex e m3) P 6 acciderant Εγ T 7 quodj cum BC 8 et om. GO 9 his (h eras.) P, om. X 10 cetum BEGT coetum cet. 11 cetum aBEG cgtum C coetum cet. 17 in temptationibus χ 18 cum] quando χ. tunc fortes B 20 fortassęs (i s. e m3) P 21 saeculo aatem aB 22 pst post corona om. aBG et (in quo corone) 7 tibi uero (om. at) B 25. coronabit (b ex n) B 26 temptaueria E (-beris corr.) i temptauerit a temptaris X )

nonne temtatio [*]( E ) loseph uirtutis est consecratio, nonne iniuria carceris corona est castitatis? quemadmodum regni in Aegypto consortium potuisset adipisci, nisi uenditus fuisset a fratribus? quod dei factum arbitrio, ut iustus probaretur, ipse monstrauit dicens: quemadmodum fieret in hodierno ut pasceretur populus multus ? non debemus igitur temtationes saeculi pro malis timere, quibus bona praemia conparantur, sed magis rogare contemplatione condicionis humanae, ut eas temtationes[*]( F ) subeamus quas ferre possimus.

Et regressus lesus in uirtute spiritus in [*](4,14) Galilaeam. conpletur hoc loco prophetia Esaiae dicentis: regio Zabulon et terra Neptalim et ceteri paraliam inhabitantes et qui secus maritima et trans Iordanen[*]( 1346 A ) Galilaeae gentium, populus qui sedebat in umbra mortis, lucem uiderunt magnam. quis est enim lux magna nisi Christus, qui inluminat omnem hominem uenientem in hunc mundum? deinde librum accepit, ut ostenderet

se ipsum esse qui locutus est in prophetis et remoueret [*](4,17) sacrilegia perfidorum, qui alium deum dicunt ueteris testamenti, alium noui uel qui initium Christi dicunt esse de uirgine; quomodo enim coepit ex uirgine qui ante uirginem loquebatur: [*]( B ) spiritus domini super me? uides trinitatem coaeternam atque perfectam.

ipsum loquitur scriptura legum deum [*](4,18) [*]( 2 Gen. 39, 7 sqq. et 20 4 Gen. 41, 43 5 Gen. 37, 28 7 Gen. 50, 20 13 Esai. 9. 1 sq. 18 lob. 1, 9 ) [*]( 1 martyrium PLX (i eras. P, exp. F, -ii m2 0) 4 quaeadmodum P (quem- m3) L quemadmodum (e in ras.) B 5 possit X fuisset om. X 6 factum est FOV 8 temptationes (s s. u. m3) P 9 conputantur X 13 profetiae suoedicentis (m3 profetia isaie dicentia) P 14 nepthalim BLX et om. B paraliam Erasmus parsaliam aL parsalia BX pharsaliam C farsaliam PE farsalia Gr1\' 15 maritimam BFLOV iorda.nem (n eras.) P iordanem EGγΧ 20 loquutus FOV 22 de] ex χ )

Amen dico uobis quod nemo propheta acceptus [*](4,21) est in patria sua. non mediocriter inuidia proditur, quae ciuicae caritatis oblita in acerba odia causas amoris inflectit. [*]( E ) simul hoc exemplo pariter et oraculo declaratur quod frustra opem misericordiae caelestis exspectes, si alienae fructibus uirtutis inuideas; aspernator enim dominus inuidorum est et ab his qui diuina beneficia in aliis persecuntur miracula suae potestatis auertit. dominicae quippe carnis actus diuinitatis exemplum est et inuisibilia nobis eius per ea quae sunt uisibilia demonstrantur.

non otiose itaque saluator excusat quod nulla in patria sua miracula uirtutis operatus sit, ne fortassis [*]( F ) aliquis uiliorem patriae nobis esse debere putaret adfectum. [*]( U Luc. 3. 22 6 II Petro 1, 21 13 Luc. 2, 46 24 Rom. 1, 20 ) [*]( 1 utrumque X deum loquitur PL 2 scm spm X sps enim scs y 3 discendit (deac. m3) P 4 filium (rp eras., e 8. ras. m3) P dr caelo X 8 captiuitatem post caccitatem transponunt P (corr. m3) L 9 animarum GγΧ 12 ita ille se ad omnia X 13 ne] nec X neglectoris eiusdem B 15 contemplationem (m exp. m3) P 18 ciuicae ΡαΒχ auice L uice a uices F (in mg. ciue), 0 (s m3), V (8 8. u., in mg. cine, del. m2) ciuilitatia quae C odio P (i 8. 0 alt. m2) L. 21 deus PL 24 eius nobis X ) [*]( XXXII. Ambr. para 4. ) [*]( 11 )

In ueritate dico uobis: multae uiduae fuerunt [*](4,25) in diebus Heliae. non quia Heliae dies fuerunt, sed in quibus Helias operatus est aut quia dies faciebat illis qui in eius operibus lucem uidebant gratiae spiritalis et [*]( B ) conuertebantur ad dominum, et ideo aperiebatur caelum uidentibus aeterna et diuina mysteria, claudebatur quando fames erat, quia nulla erat cognoscendae diuinitatis ubertas.

sed de hoc[*](4,25) plenius scripsimus, cum de uiduis scriberemus. e t multi leprosi erant temporibus Helisaei prophetae, et [*](4,27) nemo eorum mundatus est nisi Neman Syrus. euidenter hic sermo nos domini salutaris informat et ad studium [*]( c ) uenerandae diuinitatis hortatur, quod nemo sanatus ostenditur et maculosi morbo corporis absolutus nisi qui religioso officio studuit sanitati; non enim dormientibus diuina beneficia, sed obseruantibus deferuntur. et bene apto conparationis exemplo adrogantia ciuium retunditur inuidorum dominicumque factum scripturis docetur ueteribus conuenire, quod in libris quoque Regnorum legimus gentilem uirum Neman prophetico oraculo [*]( D ) [*]( 2 I Cor. 13,4 13 loh. 1,51; cr. Gen. 28, 12; Reg. III 17,1; 18, 1 16 cr. de uiduis 3, 17-20 26 Reg. IIII 5, 14 ) [*]( 14 claudebantur (n eras.) P, (n exp. m2) B famis BEGγΧ (-es corr. ΒΕγπ) 15 sed...scriberemus om. P 17 heli.sei (h 8. u. m3; s eras.) P elisaei L .18 neman Ρπ neaman Εγ T neeman C naeman B naanman (a alt. in ras.) G naaman αΟ et (aa ex e) LV naman F 19 studium om. X (culttl post diuinitatis 8. u. m2 add. V) 21 macnloso LX religiosum P (-ao m2) L officium L 24 recondetur X (-ditur m2 n, x retunditur 8. u, m2 V) 26 neman ΡΒγπ neeman CE . neaman T naaman V (aa ex e) eet. )

sed quamuis simplex expositio moralem informet adfectum, gratia tamen non est occulta mysterii. etenim cum posteriora a superioribus deriuentur, tum etiam superiora posterioribus adstruuntur. diximus enim in libro alio in uidua illa ad quam Helias directus est typum ecclesiae praemissum. populus ecclesiam congruit ut sequatur. populus ille ex alienigenis congregatus, [*]( F ) populus ille ante leprosus, populus ille ante maculosus, priusquam mystico baptizaretur in flumine, idem post sacramenta baptismatis maculis corporis et mentis ablutus iam non lepra, sed inmaculata uirgo coepit esse sine ruga. merito ergo magnus Neman in conspectu domini sui et admirabilis facie describitur, quoniam in eius typo salus futura gentibus declaratur, [*]( 2 Reg. IIII 7, 3 sqq. 14 cf. de uiduis 3, 16 20 Ephes. 5, 25 21 Reg. IIII 5, 1 sqq. ) [*]( 2 adsumeret P (abB. m3) LX (abs. graphio corr. V) etiam om. P IIII PCL 3 primi post Syriae transponit ed. Rom. 4 tradat P ml BLX (i 8. a alt. E) tradit P m3 a tradidit C tradet X (-it m2 V) hystoria P leprosos (-os ex -us; p ex b m3) P 9 disce xpiane C fastidiosos (os alt. ex us) P 10 numerum FO et (mun 8. num m2) r. munerum (mune in ras. et 8. mane ras.) V sequuntur αFLOTV et (quu ex cu) E 14 in uidua illa] uiduam X 16 populus (o 8. u alt. rn2) π populos B et (08 ex us m2) 0 populos.. (v s. 0 alt.) V ecclesiam (ł ecclę 8. u. m3) P ecclesiae T et (ae ex am) E ad ecclesiam 0 (ad 8. u.) a congregauit BX 17 populos (v 8. 0 alt. m3) P 19 ablutum (s 8. m m3) P 20 sed inmaculata om. P 21 ueman ΡΒπ neeman E neęman C neaman iT naaman V (aa ex e) eet. ) [*]( 11* )