Epigrammata

Martial

Martial. M. Valerii Martialis Epigrammata. Heraeus, Wilhelm, editor; Borovskij, Jacobus, editor. Stuttgart: Teubner, 1925. Reprinted with corrections in 1976.

  1. Qua ratione facis, cum sis Romana puella,
  2. Quod Romana tibi mentula nulla placet?
  1. Raucae chortis aves et ova matrum
  2. Et flavas medio vapore Chias
  3. Et fetum querulae rudem capellae
  4. Nec iam frigoribus pares olivas
  5. Et canum gelidis holus pruinis
  6. De nostro tibi missa rure credis?
  7. O quam, Regule, diligenter erras!
  8. Nil nostri, nisi me, ferunt agelli.
  9. Quidquid vilicus Umber aut colonus
  10. Aut rus marmore tertio notatum
  11. Aut Tusci tibi Tusculive mittunt,
  12. Id tota mihi nascitur Subura.
  1. Attice, facundae renovas qui nomina gentis
  2. Nec sinis ingentem conticuisse domum,
  3. Te pia Cecropiae comitatur turba Minervae,
  4. Te secreta quies, te sophos omnis amat.
  5. At iuvenes alios fracta colit aure magister
  6. Et rapit inmeritas sordidus unctor opes.
  7. Non pila, non follis, non te paganica thermis
  8. Praeparat, aut nudi stipitis ictus hebes,
  9. Vara nec in lento ceromate bracchia tendis,
  10. Non harpasta vagus pulverulenta rapis,
  11. Sed curris niveas tantum prope Virginis undas,
  12. Aut ubi Sidonio taurus amore calet.
  13. Per varias artes, omnis quibus area servit,
  14. Ludere, cum liceat currere, pigritia est.
  1. Sordidior caeno cum sit toga, calceus autem
  2. Candidior prima sit tibi, Cinna, nive:
  3. Deiecto quid, inepte, pedes perfundis amictu?
  4. Collige, Cinna, togam; calceus ecce perit.
  1. Quo possit fieri modo, Severe,
  2. Ut vir pessimus omnium Charinus
  3. Unam rem bene fecerit, requiris?
  4. Dicam, sed cito. Quid Nerone peius?
  5. Quid thermis melius Neronianis?
  6. Non deest protinus, ecce, de malignis,
  7. Qui sic rancidulo loquatur ore:
  8. 'Quid tu tot domini deique nostri
  9. Praefers muneribus?' Neronianas
  10. Thermas praefero balneis cinaedi.
  1. Inguina succinctus nigra tibi servos aluta
  2. Stat, quotiens calidis tota foveris aquis.
  3. Sed meus, ut de me taceam, Laecania, servos
  4. Iudaeum nuda sub cute pondus habet,
  5. Sed nudi tecum iuvenesque senesque lavantur.
  6. An sola est servi mentula vera tui?
  7. Ecquid femineos sequeris, matrona, recessus,
  8. Secretusque tua, cunne, lavaris aqua?
  1. Cum pluvias madidumque Iovem perferre negaret
  2. Et rudis hibernis villa nataret aquis,
  3. Plurima, quae posset subitos effundere nimbos,
  4. Muneribus venit tegula missa tuis.
  5. Horridus, ecce, sonat Boreae stridore December:
  6. Stella, tegis villam, non tegis agricolam.
  1. Nosti mortiferum quaestoris, Castrice, signum?
  2. Est operae pretium discere theta novum:
  3. Exprimeret quotiens rorantem frigore nasum,
  4. Letalem iuguli iusserat esse notam.
  5. Turpis ab inviso pendebat stiria naso,
  6. Cum flaret madida fauce December atrox:
  7. Collegae tenuere manus; quid plura requiris?
  8. Emungi misero, Castrice, non licuit.
  1. Tantus es et talis, nostri Polypheme Severi,
  2. Ut te mirari possit et ipse Cyclops.
  3. Sed nec Scylla minor. Quod si fera monstra duorum
  4. Iunxeris, alterius fiet uterque timor.
  1. Discursus varios vagumque mane
  2. Et fastus et have potentiorum
  3. Cum perferre patique iam negaret,
  4. Coepit fingere Caelius podagram.
  5. Quam dum volt nimis adprobare veram
  6. Et sanas linit obligatque plantas
  7. Inceditque gradu laborioso,
  8. —Quantum cura potest et ars doloris!—
  9. Desi=t fingere Caelius podagram.
  1. Hic iacet ille senex Augusta notus in aula,
  2. Pectore non humili passus utrumque deum;
  3. Natorum pietas sanctis quem coniugis umbris
  4. Miscuit: Elysium possidet ambo nemus.
  5. Occidit illa prior viridi fraudata iuventa:
  6. Hic prope ter senas vixit Olympiadas.
  7. Sed festinatis raptum tibi credidit annis,
  8. Aspexit lacrimas quisquis, Etrusce, tuas.
  1. Cosmicos esse tibi, Semproni Tucca, videris:
  2. Cosmica, Semproni, tam mala, quam bona sunt.
  1. Muneribus cupiat si quis contendere tecum,
  2. Audeat hic etiam, Castrice, carminibus.
  3. Nos tenues in utroque sumus vincique parati:
  4. Inde sopor nobis et placet alta quies.
  5. Tam mala cur igitur dederim tibi carmina, quaeris?
  6. Alcinoo nullum poma dedisse putas?
  1. Primum est, ut praestes, si quid te, Cinna, rogabo;
  2. Illud deinde sequens, ut cito, Cinna, neges.
  3. Diligo praestantem; non odi, Cinna, negantem:
  4. Sed tu nec praestas nec cito, Cinna, negas.
  1. Maximus ille tuus, Ovidi, Caesonius hic est,
  2. Cuius adhuc vultum vivida cera tenet.
  3. Hunc Nero damnavit; sed tu damnare Neronem
  4. Ausus es et profugi, non tua, fata sequi:
  5. Aequora per Scyllae magnus comes exulis isti,
  6. Qui modo nolueras consulis ire comes.
  7. Si victura meis mandantur nomina chartis
  8. Et fas est cineri me superesse meo:
  9. Audiet hoc praesens venturaque turba, fuisse
  10. Illi te, Senecae quod fuit ille suo.
  1. Facundi Senecae potens amicus,
  2. Caro proximus aut prior Sereno,
  3. Hic est Maximus ille, quem frequenti
  4. Felix littera pagina salutat.
  5. Hunc tu per Siculas secutus undas,
  6. O nullis, Ovidi, tacende linguis,
  7. Sprevisti domini furentis iras.
  8. Miretur Pyladen suum vetustas,
  9. Haesit qui comes exuli parentis:
  10. Quis discrimina comparet duorum?
  11. Haesisti comes exuli Neronis.
  1. Commendare tuum dum vis mihi carmine munus
  2. Maeonioque cupis doctius ore loqui,
  3. Excrucias multis pariter me teque diebus,
  4. Et tua de nostro, Prisce, Thalia tacet.
  5. Divitibus poteris musas elegosque sonantes
  6. Mittere: pauperibus munera πεζὰ dato.
  1. Doctorum Licini celeberrime Sura virorum,
  2. Cuius prisca gravis lingua reduxit avos,
  3. Redderis—heu, quanto fatorum munere!—nobis,
  4. Gustata Lethes paene remissus aqua.
  5. Perdiderant iam vota metum securaque flebat
  6. Tristitia, et lacrimis iamque peractus eras:
  7. Non tulit invidiam taciti regnator Averni
  8. Et raptas Fatis reddidit ipse colus.
  9. Scis igitur, quantas hominum mors falsa querellas
  10. Moverit, et frueris posteritate tua.
  11. Vive velut rapto fugitivaque gaudia carpe:
  12. Perdiderit nullum vita reversa diem.
  1. Cum mensas habeat fere trecentas,
  2. Pro mensis habet Annius ministros:
  3. Transcurrunt gabatae volantque lances.
  4. Has vobis epulas habete, lauti:
  5. Nos offendimur ambulante cena.
  1. Parva suburbani munuscula mittimus horti:
  2. Faucibus ova tuis, poma, Severe, gulae.
  1. Fons dominae, regina loci quo gaudet Ianthis,
  2. Gloria conspicuae deliciumque domus,
  3. Cum tua tot niveis ornetur ripa ministris
  4. Et Ganymedeo luceat unda choro:
  5. Quid facit Alcides silva sacratus in ista?
  6. Tam vicina tibi cur tenet antra deus?
  7. Numquid Nympharum notos observat amores,
  8. Tam multi pariter ne rapiantur Hylae?
  1. Mercari nostras si te piget, Urbice, nugas
  2. Et lasciva tamen carmina nosse libet,
  3. Pompeium quaeres—et nosti forsitan—Auctum;
  4. Ultoris prima Martis in aede sedet:
  5. Iure madens varioque togae limatus in usu,
  6. Non lector meus hic, Urbice, sed liber est.
  7. Sic tenet absentes nostros cantatque libellos,
  8. Ut pereat chartis littera nulla meis:
  9. Denique, si vellet, poterat scripsisse videri;
  10. Sed famae mavult ille favere meae.
  11. Hunc licet a decuma—neque enim satis ante vacabit—
  12. Sollicites; capiet cenula parva duos;
  13. Ille leget, bibe tu; nolis licet, ille sonabit;
  14. Et cum 'Iam satis est' dixeris, ille leget.
  1. Gratum est, quod Celeri nostros legis, Aucte, libellos,
  2. Si tamen et Celerem, quod legis, Aucte, iuvat.
  3. Ille meas gentes et Celtas rexit Hiberos,
  4. Nec fuit in nostro certior orbe fides.
  5. Maior me tanto reverentia turbat, et aures
  6. Non auditoris, iudicis esse puto.
  1. Omnia misisti mihi Saturnalibus, Umber,
  2. Munera, contulerant quae tibi quinque dies:
  3. Bis senos triplices et dentiscalpia septem;
  4. His comes accessit spongia, mappa, calix,
  5. Semodiusque fabae cum vimine Picenarum,
  6. Et Laletanae nigra lagona sapae;
  7. Parvaque cum canis venerunt cottana prunis
  8. Et Libycae fici pondere testa gravis.
  9. Vix puto triginta nummorum tota fuisse
  10. Munera, quae grandes octo tulere Syri.
  11. Quanto commodius nullo mihi ferre labore
  12. Argenti potuit pondera quinque puer!
  1. Semper mane mihi de me mera somnia narras,
  2. Quae moveant animum sollicitentque meum.
  3. Iam prior ad faecem, sed et haec vindemia venit,
  4. Exorat noctes dum mihi saga tuas;
  5. Consumpsi salsasque molas et turis acervos;
  6. Decrevere greges, dum cadit agna frequens;
  7. Non porcus, non chortis aves, non ova supersunt.
  8. Aut vigila aut dormi, Nasidiane, tibi.
  1. Nulli munera, Chreste, si remittis,
  2. Nec nobis dederis remiserisque:
  3. Credam te satis esse liberalem.
  4. Sed si reddis Apicio Lupoque
  5. Et Gallo Titioque Caesioque,
  6. Linges non mihi—nam proba et pusilla est—,
  7. Sed quae de Solymis venit perustis
  8. Damnatam modo mentulam tributis.
  1. Astra polumque pia cepisti mente, Rabiri,
  2. Parrhasiam mira qui struis arte domum.
  3. Phidiaco si digna Iovi dare templa parabit,
  4. Has petet a nostro Pisa Tonante manus.
  1. Castora de Polluce Gabinia fecit Achillan:
  2. Πὺξ ἀγαθὸσ fuerat, nunc erit ἱππόδαμος.
  1. Iam sex aut septem nupsisti, Galla, cinaedis,
  2. Dum coma te nimium pexaque barba iuvat.
  3. Deinde experta latus madidoque simillima loro
  4. Inguina nec lassa stare coacta manu,
  5. Deseris inbelles thalamos mollemque maritum;
  6. Rursus et in similes decidis usque toros.
  7. Quaere aliquem Curios semper Fabiosque loquentem,
  8. Hirsutum et dura rusticitate trucem:
  9. Invenies: sed habet tristis quoque turba cinaedos.
  10. Difficile est vero nubere, Galla, viro.
  1. Non cenat sine apro noster, Tite, Caecilianus.
  2. Bellum convivam Caecilianus habet.
  1. Tarpeiae venerande rector aulae,
  2. Quem salvo duce credimus Tonantem,
  3. Cum votis sibi quisque te fatiget
  4. Et poscat dare, quae dei potestis:
  5. Nil pro me mihi, Iuppiter, petenti
  6. Ne suscensueris velut superbo.
  7. Te pro Caesare debeo rogare:
  8. Pro me debeo Caesarem rogare.
  1. Abstulerat totam temerarius institor urbem,
  2. Inque suo nullum limine limen erat.
  3. Iussisti tenuis, Germanice, crescere vicos,
  4. Et modo quae fuerat semita, facta via est.
  5. Nulla catenatis pila est praecincta lagonis,
  6. Nec praetor medio cogitur ire luto,
  7. Stringitur in densa nec caeca novacula turba,
  8. Occupat aut totas nigra popina vias.
  9. Tonsor, copo, cocus, lanius sua limina servant.
  10. Nunc Roma est, nuper magna taberna fuit.
  1. Reclusis foribus grandes percidis, Amille,
  2. Et te deprendi, cum facis ista, cupis,
  3. Ne quid liberti narrent servique paterni
  4. Et niger obliqua garrulitate cliens.
  5. Non pedicari se qui testatur, Amille,
  6. Illud saepe facit, quod sine teste facit.
  1. Perpetui numquam moritura volumina Sili
  2. Qui legis et Latia carmina digna toga,
  3. Pierios tantum vati placuisse recessus
  4. Credis et Aoniae Bacchica serta comae?
  5. Sacra coturnati non attigit ante Maronis,
  6. Implevit magni quam Ciceronis opus:
  7. Hunc miratur adhuc centum gravis hasta virorum,
  8. Hunc loquitur grato plurimus ore cliens.
  9. Postquam bis senis ingentem fascibus annum
  10. Rexerat, adserto qui sacer orbe fuit,
  11. Emeritos Musis et Phoebo tradidit annos,
  12. Proque suo celebrat nunc Helicona foro.
  1. Qui tonsor fueras tota notissimus urbe,
  2. Et post hoc dominae munere factus eques,
  3. Sicanias urbes Aetnaeaque regna petisti,
  4. Cinname, cum fugeres tristia iura fori.
  5. Qua nunc arte graves tolerabis inutilis annos?
  6. Quid facit infelix et fugitiva quies?
  7. Non rhetor, non grammaticus ludive magister,
  8. Non Cynicus, non tu Stoicus esse potes,
  9. Vendere nec vocem Siculis plausumque theatris:
  10. Quod superest, iterum, Cinname, tonsor eris.
  1. Lis te bis decumae numerantem frigora brumae
  2. Conterit una tribus, Gargiliane, foris.
  3. A miser et demens! viginti litigat annis
  4. Quisquam, cui vinci, Gargiliane, licet?
  1. Heredem Fabius Labienum ex asse reliquit:
  2. Plus meruisse tamen se Labienus ait.
  1. Pedicat pueros tribas Philaenis
  2. Et tentigine saevior mariti
  3. Undenas dolat in die puellas.
  4. Harpasto quoque subligata ludit,
  5. Et flavescit haphe, gravesque draucis
  6. Halteras facili rotat lacerto,
  7. Et putri lutulenta de palaestra
  8. Uncti verbere vapulat magistri:
  9. Nec cenat prius aut recumbit ante,
  10. Quam septem vomuit meros deunces;
  11. Ad quos fas sibi tunc putat redire,
  12. Cum coloephia sedecim comedit.
  13. Post haec omnia cum libidinatur,
  14. Non fellat—putat hoc parum virile—,
  15. Sed plane medias vorat puellas.
  16. Di mentem tibi dent tuam, Philaeni,
  17. Cunnum lingere quae putas virile.
  1. Commendare meas, Instanti Rufe, Camenas
  2. Parce precor socero: seria forsan amat.
  3. Quod si lascivos admittit et ille libellos,
  4. Haec ego vel Curio Fabricioque legam.
  1. Haec est illa tibi promissa Theophila, Cani,
  2. Cuius Cecropia pectora dote madent:
  3. Hanc sibi iure petat magni senis Atticus hortus,
  4. Nec minus esse suam Stoica turba velit.
  5. Vivet opus quodcumque per has emiseris aures:
  6. Tam non femineum nec populare sapit.
  7. Non tua Pantaenis nimium se praeferat illi,
  8. Quamvis Pierio sit bene nota choro.
  9. Carmina fingentem Sappho laudabat amatrix:
  10. Castior haec, et non doctior illa fuit.
  1. Ipsarum tribadum tribas, Philaeni,
  2. Recte, quam futuis, vocas amicam.
  1. Ficosa est uxor, ficosus et ipse maritus,
  2. Filia ficosa est et gener atque nepos,
  3. Nec dispensator nec vilicus ulcere turpi
  4. Nec rigidus fossor, sed nec arator eget.
  5. Cum sint ficosi pariter iuvenesque senesque,
  6. Res mira est, ficos non habet unus ager.
  1. Gratus sic tibi, Paule, sit December,
  2. Nec vani triplices brevesque mappae
  3. Nec turis veniant leves selibrae,
  4. Sed lances ferat et scyphos avorum
  5. Aut grandis reus aut potens amicus,
  6. Seu quod te potius iuvat capitque;
  7. Sic vincas Noviumque Publiumque
  8. Mandris et vitreo latrone clusos;
  9. Sic palmam tibi de trigone nudo
  10. Unctae det favor arbiter coronae,
  11. Nec laudet Polybi magis sinistras:
  12. Si quisquam mea dixerit malignus
  13. Atro carmina quae madent veneno,
  14. Ut vocem mihi commodes patronam
  15. Et quantum poteris, sed usque, clames:
  16. 'Non scripsit meus ista Martialis.'
  1. Esquiliis domus est, domus est tibi colle Dianae,
  2. Et tua patricius culmina vicus habet;
  3. Hinc viduae Cybeles, illinc sacraria Vestae,
  4. Inde novum, veterem prospicis inde Iovem.
  5. Dic, ubi conveniam, dic, qua te parte requiram:
  6. Quisquis ubique habitat, Maxime, nusquam habitat.
  1. Cyllenes caelique decus, facunde minister,
  2. Aurea cui torto virga dracone viret:
  3. Sic tibi lascivi non desit copia furti,
  4. Sive cupis Paphien, seu Ganymede cales,
  5. Maternaeque sacris ornentur frondibus Idus,
  6. Et senior parca mole prematur avus:
  7. Hunc semper Norbana diem cum coniuge Carpo
  8. Laeta colat, primis quo coiere toris.
  9. Hic pius antistes sophiae sua dona ministrat,
  10. Hic te ture vocat, fidus et ipse Iovi.
  1. Vis futui gratis, cum sis deformis anusque.
  2. Res perridicula est: vis dare, nec dare vis.