Epigrammata
Martial
Martial. M. Valerii Martialis Epigrammata. Heraeus, Wilhelm, editor; Borovskij, Jacobus, editor. Stuttgart: Teubner, 1925. Reprinted with corrections in 1976.
- Quantaque Pieria proelia flare tuba,
- Cum pia reddiderint Augustum numina terris,
- Et Maecenatem si tibi, Roma, darent!
- Sacra laresque Phrygum, quos Troiae maluit heres
- Quam rapere arsuras Laomedontis opes,
- Scriptus et aeterno nunc primum Iuppiter auro
- Et soror et summi filia tota patris,
- Et qui purpureis iam tertia nomina fastis,
- Iane, refers Nervae; vos precor ore pio:
- Hunc omnes servate ducem, servate senatum;
- Moribus hic vivat principis, ille suis.
- Tanta tibi est recti reverentia, Caesar, et aequi,
- Quanta Numae fuerat: sed Numa pauper erat.
- Ardua res haec est, opibus non tradere mores
- Et, cum tot Croesos viceris, esse Numam.
- Si redeant veteres, ingentia nomina, patres,
- Elysium liceat si vacuare nemus:
- Te colet invictus pro libertate Camillus,
- Aurum Fabricius, te tribuente, volet;
- Te duce gaudebit Brutus, tibi Sulla cruentus
- Imperium tradet, cum positurus erit;
- Et te privato cum Caesare Magnus amabit,
- Donabit totas et tibi Crassus opes.
- Ipse quoque infernis revocatus Ditis ab umbris
- Si Cato reddatur, Caesarianus erit.
- Unctis falciferi senis diebus,
- Regnator quibus imperat fritillus,
- Versu ludere non laborioso
- Permittis, puto, pilleata Roma.
- Risisti; licet ergo, non vetamur.
- Pallentes procul hinc abite curae;
- Quidquid venerit obvium, loquamur
- Morosa sine cogitatione.
- Misce dimidios, puer, trientes,
- Quales Pythagoras dabat Neroni,
- Misce, Dindyme, sed frequentiores:
- Possum nil ego sobrius; bibenti
- Succurrent mihi quindecim poetae.
- Da nunc basia, sed Catulliana:
- Quae si tot fuerint, quot ille dixit,
- Donabo tibi Passerem Catulli.
- Iam certe stupido non dices, Paula, marito,
- Ad moechum quotiens longius ire voles,
- 'Caesar in Albanum iussit me mane venire,
- Caesar Circeios.' Iam stropha talis abi=t.
- Penelopae licet esse tibi sub principe Nerva:
- Sed prohibet scabies ingeniumque vetus.
- Infelix, quid ages? aegram simulabis amicam?
- Haerebit dominae vir comes ipse suae,
- Ibit et ad fratrem tecum matremque patremque.
- Quas igitur fraudes ingeniosa paras?
- Diceret hystericam se forsitan altera moecha
- In Sinuessano velle sedere lacu.
- Quanto tu melius, quotiens placet ire fututum,
- Quae verum mavis dicere, Paula, viro!
- Lassa quod hesterni spirant opobalsama dracti,
- Ultima quod curvo quae cadit aura croco;
- Poma quod hiberna maturescentia capsa,
- Arbore quod verna luxuriosus ager;
- De Palatinis dominae quod Serica prelis,
- Sucina virginea quod regelata manu;
- Amphora quod nigri, sed longe, fracta Falerni,
- Quod qui Sicanias detinet hortus apes;
- Quod Cosmi redolent alabastra focique deorum,
- Quod modo divitibus lapsa corona comis:
- Singula quid dicam? non sunt satis; omnia misce:
- Hoc fragrant pueri basia mane mei.
- Scire cupis nomen? si propter basia, dicam.
- Iurasti: nimium scire, Sabine, cupis.
- Clarus fronde Iovis, Romani fama coturni,
- Spirat Apellea redditus arte Memor.
- Contulit ad saturas ingentia pectora Turnus.
- Cur non ad Memoris carmina? Frater erat.
- Tolle, puer, calices tepidique toreumata Nili
- Et mihi secura pocula trade manu
- Trita patrum labris et tonso pura ministro;
- Anticus mensis restituatur honor.
- Te potare decet gemma, qui Mentora frangis
- In scaphium moechae, Sardanapalle, tuae.
- Ius tibi natorum vel septem, Zoile, detur,
- Dum matrem nemo det tibi, nemo patrem.
- Quisquis Flaminiam teris, viator,
- Noli nobile praeterire marmor.
- Urbis deliciae salesque Nili,
- Ars et gratia, lusus et voluptas,
- Romani decus et dolor theatri
- Atque omnes Veneres Cupidinesque
- Hoc sunt condita, quo Paris, sepulchro.
- Heredes, nolite brevem sepelire colonum:
- Nam terra est illi quantulacumque gravis.
- Sunt chartae mihi, quas Catonis uxor
- Et quas horribiles legant Sabinae:
- Hic totus volo rideat libellus
- Et sit nequior omnibus libellis.
- Qui vino madeat nec erubescat
- Pingui sordidus esse Cosmiano,
- Ludat cum pueris, amet puellas,
- Nec per circuitus loquatur illam,
- Ex qua nascimur, omnium parentem,
- Quam sanctus Numa mentulam vocabat.
- Versus hos tamen esse tu memento
- Saturnalicios, Apollinaris:
- Mores non habet hic meos libellus.
- Qui gravis es nimium, potes hinc iam, lector, abire
- Quo libet: urbanae scripsimus ista togae;
- Iam mea Lampsacio lascivit pagina versu
- Et Tartesiaca concrepat aera manu.
- O quotiens rigida pulsabis pallia vena,
- Sis gravior Curio Fabricioque licet!
- Tu quoque nequitias nostri lususque libelli
- Uda, puella, leges, sis Patavina licet.
- Erubuit posuitque meum Lucretia librum,
- Sed coram Bruto; Brute, recede: leget.
- Non omnis nostri nocturna est pagina libri:
- Invenies et quod mane, Sabine, legas.
- Donasti, Lupe, rus sub urbe nobis;
- Sed rus est mihi maius in fenestra.
- Rus hoc dicere, rus potes vocare?
- In quo ruta facit nemus Dianae,
- Argutae tegit ala quod cicadae,
- Quod formica die comedit uno,
- Clusae cui folium rosae corona est;
- In quo non magis invenitur herba,
- Quam Cosmi folium piperve crudum;
- In quo nec cucumis iacere rectus
- Nec serpens habitare tota possit.
- Urucam male pascit hortus unam,
- Consumpto moritur culex salicto,
- Et talpa est mihi fossor atque arator.
- Non boletus hiare, non mariscae
- Ridere aut violae patere possunt.
- Finis mus populatur et colono
- Tamquam sus Calydonius timetur,
- Et sublata volantis ungue Procnes
- In nido seges est hirundinino;
- Et cum stet sine falce mentulaque,
- Non est dimidio locus Priapo.
- Vix implet cocleam peracta messis,
- Et mustum nuce condimus picata.
- Errasti, Lupe, littera sed una:
- Nam quo tempore praedium dedisti,
- Mallem tu mihi prandium dedisses.
- Quaeris, cur nolim te ducere, Galla? Diserta es.
- Saepe soloecismum mentula nostra facit.
- Caesaris Augusti lascivos, livide, versus
- Sex lege, qui tristis verba latina legis:
- 'Quod futuit Glaphyran Antonius, hanc mihi poenam
- Fulvia constituit, se quoque uti futuam.
- Fulviam ego ut futuam? quid si me Manius oret
- Pedicem, faciam? non puto, si sapiam.
- "Aut futue, aut pugnemus" ait. Quid, quod mihi vita
- Carior est ipsa mentula? Signa canant!'
- Absolvis lepidos nimirum, Auguste, libellos,
- Qui scis Romana simplicitate loqui.
- Lydia tam laxa est, equitis quam culus aheni,
- Quam celer arguto qui sonat aere trochus,
- Quam rota transmisso totiens inpacta petauro,
- Quam vetus a crassa calceus udus aqua,
- Quam quae rara vagos expectant retia turdos,
- Quam Pompeiano vela negata noto,
- Quam quae de pthisico lapsa est armilla cinaedo,
- Culcita Leuconico quam viduata suo,
- Quam veteres bracae Brittonis pauperis, et quam
- Turpe Ravennatis guttur onocrotali.
- Hanc in piscina dicor futuisse marina.
- Nescio; piscinam me futuisse puto.
- Mollia quod nivei duro teris ore Galaesi
- Basia, quod nudo cum Ganymede iaces,
- (Quis negat?) hoc nimium est. Sed sit satis; inguina saltem
- Parce fututrici sollicitare manu.
- Levibus in pueris plus haec, quam mentula, peccat,
- Et faciunt digiti praecipitantque virum:
- Inde tragus celeresque pili mirandaque matri
- Barba, nec in clara balnea luce placent.
- Divisit natura marem: pars una puellis,
- Una viris genita est. Utere parte tua.
- Nubere Sila mihi nulla non lege parata est;
- Sed Silam nulla ducere lege volo.
- Cum tamen instaret, 'deciens mihi dotis in auro
- Sponsa dabis' dixi; 'quid minus esse potest?
- Nec futuam quamvis prima te nocte maritus,
- Communis tecum nec mihi lectus erit;
- Complectarque meam, nec tu prohibebis, amicam,
- Ancillam mittes et mihi iussa tuam.
- Te spectante dabit nobis lasciva minister
- Basia, sive meus sive erit ille tuus.
- Ad cenam venies, sed sic divisa recumbes,
- Ut non tangantur pallia nostra tuis.
- Oscula rara dabis nobis et non dabis ultro,
- Nec quasi nupta dabis, sed quasi mater anus.
- Si potes ista pati, si nil perferre recusas,
- Invenies qui te ducere, Sila, velit.'
- Dum te prosequor et domum reduco,
- Aurem dum tibi praesto garrienti,
- Et quidquid loqueris facisque laudo,
- Quot versus poterant, Labulle, nasci!
- Hoc damnum tibi non videtur esse,
- Si quod Roma legit, requirit hospes,