Epigrammata

Martial

Martial. M. Valerii Martialis Epigrammata. Heraeus, Wilhelm, editor; Borovskij, Jacobus, editor. Stuttgart: Teubner, 1925. Reprinted with corrections in 1976.

  1. Quid parcis tibi, Rufe? dormiendum est.
  1. Saepe mihi dicis, Luci carissime Iuli,
  2. 'Scribe aliquid magnum: desidiosus homo es.'
  3. Otia da nobis, sed qualia fecerat olim
  4. Maecenas Flacco Vergilioque suo:
  5. Condere victuras temptem per saecula curas
  6. Et nomen flammis eripuisse meum.
  7. In steriles nolunt campos iuga ferre iuvenci:
  8. Pingue solum lassat, sed iuvat ipse labor.
  1. Est tibi—sitque precor multos crescatque per annos—
  2. Pulchra quidem, verum transtiberina domus:
  3. At mea Vipsanas spectant cenacula laurus,
  4. Factus in hac ego sum iam regione senex.
  5. Migrandum est, ut mane domi te, Galle, salutem:
  6. Est tanti, vel si longius illa foret.
  7. Sed tibi non multum est, unum si praesto togatum:
  8. Multum est hunc unum si mihi, Galle, nego.
  9. Ipse salutabo decuma te saepius hora:
  10. Mane tibi pro me dicet havere liber.
  1. Issa est passere nequior Catulli,
  2. Issa est purior osculo columbae,
  3. Issa est blandior omnibus puellis,
  4. Issa est carior Indicis lapillis,
  5. Issa est deliciae catella Publi.
  6. Hanc tu, si queritur, loqui putabis;
  7. Sentit tristitiamque gaudiumque.
  8. Collo nixa cubat capitque somnos,
  9. Ut suspiria nulla sentiantur;
  10. Et desiderio coacta ventris
  11. Gutta pallia non fefellit ulla,
  12. Sed blando pede suscitat toroque
  13. Deponi monet et rogat levari.
  14. Castae tantus inest pudor catellae,
  15. Ignorat Venerem; nec invenimus
  16. Dignum tam tenera virum puella.
  17. Hanc ne lux rapiat suprema totam,
  18. Picta Publius exprimit tabella,
  19. In qua tam similem videbis Issam,
  20. Ut sit tam similis sibi nec ipsa.
  21. Issam denique pone cum tabella:
  22. Aut utramque putabis esse veram,
  23. Aut utramque putabis esse pictam.
  1. Scribere me quereris, Velox, epigrammata longa.
  2. Ipse nihil scribis: tu breviora facis.
  1. Cum tibi sit sophiae par fama et cura deorum,
  2. Ingenio pietas nec minor ipsa suo:
  3. Ignorat meritis dare munera, qui tibi librum
  4. Et qui miratur, Regule, tura dari.
  1. Cum te non nossem, dominum regemque vocabam:
  2. Nunc bene te novi: iam mihi Priscus eris.
  1. Quaecumque lusi iuvenis et puer quondam
  2. Apinasque nostras, quas nec ipse iam novi,
  3. Male conlocare si bonas voles horas
  4. Et invidebis otio tuo, lector,
  5. A Valeriano Pollio petes Quinto,
  6. Per quem perire non licet meis nugis.
  1. Hos tibi vicinos, Faustine, Telesphorus hortos
  2. Faenius et breve rus udaque prata tenet.
  3. Condidit hic natae cineres nomenque sacravit
  4. Quod legis Antullae, dignior ipse legi.
  5. Ad Stygias aequum fuerat pater isset ut umbras:
  6. Quod quia non licuit, vivat, ut ossa colat.
  1. Quaedam me cupit—invide, Procille!—
  2. Loto candidior puella cycno,
  3. Argento, nive, lilio, ligustro.
  4. Sed quandam volo nocte nigriorem,
  5. Formica, pice, graculo, cicada.
  6. Iam suspendia saeva cogitabas:
  7. Si novi bene te, Procille, vives.
  1. Hoc nemus aeterno cinerum sacravit honori
  2. Faenius et culti iugera pulchra soli.
  3. Hoc tegitur cito rapta suis Antulla sepulchro,
  4. Hoc erit Antullae mixtus uterque parens.
  5. Si cupit hunc aliquis, moneo, ne speret agellum:
  6. Perpetuo dominis serviet iste suis.
  1. Occurris quotiens, Luperce, nobis,
  2. 'Vis mittam puerum' subinde dicis,
  3. 'Cui tradas epigrammaton libellum,
  4. Lectum quem tibi protinus remittam?'
  5. Non est quod puerum, Luperce, vexes.
  6. Longum est, si velit ad Pirum venire,
  7. Et scalis habito tribus, sed altis.
  8. Quod quaeris propius petas licebit.
  9. Argi nempe soles subire letum:
  10. Contra Caesaris est forum taberna
  11. Scriptis postibus hinc et inde totis,
  12. Omnis ut cito perlegas poetas.
  13. Illinc me pete. Nec roges Atrectum
  14. —Hoc nomen dominus gerit tabernae—:
  15. De primo dabit alterove nido
  16. Rasum pumice purpuraque cultum
  17. Denaris tibi quinque Martialem.
  18. 'Tanti non es' ais? Sapis, Luperce.
  1. Cui legisse satis non est epigrammata centum,
  2. Nil illi satis est, Caediciane, mali.
  1. Valerius Martialis Deciano Suo Sal.
  2. 'Quid nobis' inquis 'cum epistula? parum enim tibi
  3. praestamus, si legimus epigrammata? quid hic porro
  4. dicturus es, quod non possis versibus dicere? Video
  5. quare tragoedia aut comoedia epistulam accipiant, qui-
  6. bus pro se loqui non licet: epigrammata curione non egent
  7. et contenta sunt sua, id est mala, lingua: in quacumque pa-
  8. gina visum est, epistulam faciunt. Noli ergo, si tibi videtur,
  9. rem facere ridiculam et in toga saltantis inducere per-
  10. sonam. Denique videris, an te delectet contra retiarium
  11. ferula. Ego inter illos sedeo qui protinus reclamant.'
  12. Puto me hercules, Deciane, verum dicis. Quid si scias,
  13. cum qua et quam longa epistula negotium fueris habitu-
  14. rus? Itaque quod exigis fiat. Debebunt tibi si qui in
  15. hunc librum inciderint, quod ad primam paginam non
  16. lassi pervenient.
  1. Ter centena quidem poteras epigrammata ferre,
  2. Sed quis te ferret perlegeretque, liber?
  3. At nunc succincti quae sint bona disce libelli.
  4. Hoc primum est, brevior quod mihi charta perit;
  5. Deinde, quod haec una peraget librarius hora,
  6. Nec tantum nugis serviet ille meis;
  7. Tertia res haec est, quod si cui forte legeris,
  8. Sis licet usque malus, non odiosus eris.
  9. Te conviva leget mixto quincunce, sed ante
  10. Incipiat positus quam tepuisse calix.
  11. Esse tibi tanta cautus brevitate videris?
  12. Ei mihi, quam multis sic quoque longus eris!
  1. Creta dedit magnum, maius dedit Africa nomen,
  2. Scipio quod victor quodque Metellus habet;
  3. Nobilius domito tribuit Germania Rheno,
  4. Et puer hoc dignus nomine, Caesar, eras.
  5. Frater Idumaeos meruit cum patre triumphos,
  6. Quae datur ex Chattis laurea, tota tua est.
  1. Sexte, nihil debes, nil debes, Sexte, fatemur.
  2. Debet enim, si quis solvere, Sexte, potest.
  1. O quam blandus es, Ammiane, matri!
  2. Quam blanda est tibi mater, Ammiane!
  3. Fratrem te vocat et soror vocatur.
  4. Cur vos nomina nequiora tangunt?
  5. Quare non iuvat hoc quod estis esse?
  6. Lusum creditis hoc iocumque? Non est:
  7. Matrem, quae cupit esse se sororem,
  8. Nec matrem iuvat esse nec sororem.
  1. Ne valeam, si non totis, Deciane, diebus
  2. Et tecum totis noctibus esse velim.
  3. Sed duo sunt quae nos disiungunt milia passum:
  4. Quattuor haec fiunt, cum rediturus eam.
  5. Saepe domi non es, cum sis quoque, saepe negaris:
  6. Vel tantum causis vel tibi saepe vacas.
  7. Te tamen ut videam, duo milia non piget ire:
  8. Ut te non videam, quattuor ire piget.
  1. I nunc, edere me iube libellos.
  2. Lectis vix tibi paginis duabus
  3. Spectas eschatocollion, Severe,
  4. Et longas trahis oscitationes.
  5. Haec sunt, quae relegente me solebas
  6. Rapta exscribere, sed Vitellianis,
  7. Haec sunt, singula quae sinu ferebas
  8. Per convivia cuncta, per theatra,
  9. Haec sunt aut meliora si qua nescis.
  10. Quid prodest mihi tam macer libellus,
  11. Nullo crassior ut sit umbilico,
  12. Si totus tibi triduo legatur?
  13. Numquam deliciae supiniores.
  14. Lassus tam cito deficis viator,
  15. Et cum currere debeas Bovillas,
  16. Interiungere quaeris ad Camenas?
  17. I nunc, edere me iube libellos.
  1. Declamas belle, causas agis, Attice, belle,
  2. Historias bellas, carmina bella facis,
  3. Componis belle mimos, epigrammata belle,
  4. Bellus grammaticus, bellus es astrologus,
  5. Et belle cantas et saltas, Attice, belle,
  6. Bellus es arte lyrae, bellus es arte pilae.
  7. Nil bene cum facias, facias tamen omnia belle,
  8. Vis dicam quid sis? magnus es ardalio.
  1. Si qua videbuntur chartis tibi, lector, in istis
  2. Sive obscura nimis sive latina parum,
  3. Non meus est error: nocuit librarius illis,
  4. Dum properat versus adnumerare tibi.
  5. Quod si non illum, sed me peccasse putabis,
  6. Tunc ego te credam cordis habere nihil.
  7. 'Ista tamen mala sunt.' Quasi nos manifesta negemus:
  8. Haec mala sunt, sed tu non meliora facis.
  1. Scripsi, rescripsit nil Naevia, non dabit ergo.
  2. Sed puto quod scripsi legerat: ergo dabit.
  1. Basia dimidio quod das mihi, Postume, labro,
  2. Laudo: licet demas hinc quoque dimidium.
  3. Vis dare maius adhuc et inenarrabile munus?
  4. Hoc tibi habe totum, Postume, dimidium.
  1. Quod fronte Selium nubila vides, Rufe,
  2. Quod ambulator porticum terit seram,
  3. Lugubre quiddam quod tacet piger voltus,
  4. Quod paene terram nasus indecens tangit,
  5. Quod dextra pectus pulsat et comam vellit:
  6. Non ille amici fata luget aut fratris,
  7. Uterque natus vivit et precor vivat,
  8. Salva est et uxor sarcinaeque servique,
  9. Nihil colonus vilicusque decoxit.
  10. Maeroris igitur causa quae? Domi cenat.
  1. Esse quid hoc dicam, quod olent tua basia murram
  2. Quodque tibi est numquam non alienus odor?
  3. Hoc mihi suspectum est, quod oles bene, Postume, semper:
  4. Postume, non bene olet qui bene semper olet.
  1. Et iudex petit et petit patronus.
  2. Solvas censeo, Sexte, creditori.
  1. Nil intemptatum Selius, nil linquit inausum,
  2. Cenandum quotiens iam videt esse domi.
  3. Currit ad Europen et te, Pauline, tuosque
  4. Laudat Achilleos, sed sine fine, pedes.
  5. Si nihil Europe fecit, tunc Saepta petuntur,
  6. Si quid Phillyrides praestet et Aesonides.
  7. Hic quoque deceptus Memphitica templa frequentat,
  8. Adsidet et cathedris, maesta iuvenca, tuis.
  9. Inde petit centum pendentia tecta columnis,
  10. Illinc Pompei dona nemusque duplex.
  11. Nec Fortunati spernit nec balnea Fausti,
  12. Nec Grylli tenebras Aeoliamque Lupi:
  13. Nam thermis iterumque iterumque iterumque lavatur.
  14. Omnia cum fecit, sed renuente deo,
  15. Lotus ad Europes tepidae buxeta recurrit,
  16. Si quis ibi serum carpat amicus iter.
  17. Per te perque tuam, vector lascive, puellam,
  18. Ad cenam Selium tu, rogo, taure, voca.
  1. Quod nulli calicem tuum propinas,
  2. Humane facis, Horme, non superbe.
  1. Zoilus aegrotat: faciunt hanc stragula febrem.
  2. Si fuerit sanus, coccina quid facient?
  3. Quid torus a Nilo, quid Sidone tinctus olenti?
  4. Ostendit stultas quid nisi morbus opes?
  5. Quid tibi cum medicis? dimitte Machaonas omnis.
  6. Vis fieri sanus? stragula sume mea.
  1. Tonstrix Suburae faucibus sedet primis,
  2. Cruenta pendent qua flagella tortorum
  3. Argique letum multus obsidet sutor.
  4. Sed ista tonstrix, Ammiane, non tondet,
  5. Non tondet, inquam. Quid igitur facit? Radit.
  1. Capto tuam, pudet heu, sed capto, Maxime, cenam,
  2. Tu captas aliam: iam sumus ergo pares.
  3. Mane salutatum venio, tu diceris isse
  4. Ante salutatum: iam sumus ergo pares.
  5. Sum comes ipse tuus tumidique anteambulo regis,
  6. Tu comes alterius: iam sumus ergo pares.
  7. Esse sat est servum, iam nolo vicarius esse.
  8. Qui rex est, regem, Maxime, non habeat.
  1. Felicem fieri credis me, Zoile, cena?
  2. Felicem cena, Zoile, deinde tua?
  3. Debet Aricino conviva recumbere clivo,
  4. Quem tua felicem, Zoile, cena facit.
  1. Carmina Paulus emit, recitat sua carmina Paulus.
  2. Nam quod emas, possis iure vocare tuum.
  1. Basia das aliis, aliis das, Postume, dextram.
  2. Dicis 'Utrum mavis? elige.' Malo manum.
  1. Quid mihi vobiscum est, o Phoebe novemque sorores?
  2. Ecce nocet vati Musa iocosa suo.
  3. Dimidio nobis dare Postumus ante solebat
  4. Basia, nunc labro coepit utroque dare.
  1. Non dicam, licet usque me rogetis,
  2. Qui sit Postumus in meo libello,
  3. Non dicam: quid enim mihi necesse est
  4. Has offendere basiationes,
  5. Quae se tam bene vindicare possunt?
  1. Si det iniqua tibi tristem fortuna reatum,
  2. Squalidus haerebo pallidiorque reo:
  3. Si iubeat patria damnatum excedere terra,
  4. Per freta, per scopulos exulis ibo comes.
  5. Dat tibi divitias: ecquid sunt ista duorum?
  6. Das partem? multum est? Candide, das aliquid?
  7. Mecum eris ergo miser: quod si deus ore sereno
  8. Adnuerit, felix, Candide, solus eris.
  1. Das numquam, semper promittis, Galla, roganti.
  2. Si semper fallis, iam rogo, Galla, nega.
  1. Quod querulum spirat, quod acerbum Naevia tussit,
  2. Inque tuos mittit sputa subinde sinus,
  3. Iam te rem factam, Bithynice, credis habere?
  4. Erras: blanditur Naevia, non moritur.
  1. Laudantem Selium cenae cum retia tendit
  2. Accipe, sive legas, sive patronus agas:
  3. 'Effecte! graviter! cito! nequiter! euge! beate!'
  4. 'Hoc volui! Facta est iam tibi cena, tace.'
  1. Rideto multum qui te, Sextille, cinaedum
  2. Dixerit et digitum porrigito medium.
  3. Sed nec pedico es nec tu, Sextille, fututor,
  4. Calda Vetustinae nec tibi bucca placet.
  5. Ex istis nihil es, fateor, Sextille: quid ergo es?
  6. Nescio, sed tu scis res superesse duas.
  1. Rufe, vides illum subsellia prima terentem,
  2. Cuius et hinc lucet sardonychata manus
  3. Quaeque Tyron totiens epotavere lacernae
  4. Et toga non tactas vincere iussa nives,
  5. Cuius olet toto pinguis coma Marcellano
  6. Et splendent volso bracchia trita pilo,
  7. Non hesterna sedet lunata lingula planta,
  8. Coccina non laesum pingit aluta pedem,
  9. Et numerosa linunt stellantem splenia frontem.
  10. Ignoras quid sit? splenia tolle, leges.
  1. Mutua viginti sestertia forte rogabam,
  2. Quae vel donanti non grave munus erat.
  3. Quippe rogabatur felixque vetusque sodalis
  4. Et cuius laxas arca flagellat opes.
  5. Is mihi 'Dives eris, si causas egeris' inquit.
  6. Quod peto da, Gai: non peto consilium.
  1. Saepe ego Chrestinam futui. Det quam bene quaeris?
  2. Supra quod fieri nil, Mariane, potest.
  1. Lis mihi cum Balbo est, tu Balbum offendere non vis,
  2. Pontice: cum Licino est, hic quoque magnus homo est.
  3. Vexat saepe meum Patrobas confinis agellum,
  4. Contra libertum Caesaris ire times.
  5. Abnegat et retinet nostrum Laronia servum,
  6. Respondes 'Orba est, dives, anus, vidua.'
  7. Non bene, crede mihi, servo servitur amico:
  8. Sit liber, dominus qui volet esse meus.
  1. Cur non basio te, Philaeni? calva es.
  2. Cur non basio te, Philaeni? rufa es.
  3. Cur non basio te, Philaeni? lusca es.
  4. Haec qui basiat, o Philaeni, fellat.
  1. Cum placeat Phileros tota tibi dote redemptus,
  2. Tres pateris natos, Galla, perire fame.
  3. Praestatur cano tanta indulgentia cunno,
  4. Quem nec casta potest iam decuisse Venus.
  5. Perpetuam di te faciant Philerotis amicam,
  6. O mater, qua nec Pontia deterior.
  1. Cum sint crura tibi similent quae cornua lunae,
  2. In rhytio poteras, Phoebe, lavare pedes.
  1. Flectere te nolim, sed nec turbare capillos;
  2. Splendida sit nolo, sordida nolo cutis;
  3. Nec tibi mitrarum nec sit tibi barba reorum:
  4. Nolo virum nimium, Pannyche, nolo parum.
  5. Nunc sunt crura pilis et sunt tibi pectora saetis
  6. Horrida, sed mens est, Pannyche, volsa tibi.