Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

Est enim genere ipso quasi fatale et consequens, ut mala ingenia peccatis et erroribus non vacent.

Huius deinde fere rei exemplo non hercle nimis alieno neque inlepido utitur. Sicut, inquit, lapidem cylindrum si per spatia terrae prona atque derupta iacias, causam [*](causam, Hosius (cf. ii. 17. 6); causa, ω.) quidem ei et initium

praecipitantiae feceris, [*](fueris, Hertz.) mox tamen ille praeceps volvitur, non quia tu id etiam [*](etiam, Hosius; iam, ω.) facis, sed quoniam ita sese modus eius et formae volubilitas habet; sic ordo et ratio et necessitas fati genera ipsa et principia causarum movet, impetus vero consiliorum mentiumque nostrarum actionesque ipsas voluntas cuiusque propria et animorum ingenia moderantur.

Infert deinde verba haec, his quae dixi congruentia: Διὸ καὶ ὑπὸ τῶν Πυθαγορείων εἴρηται.

  1. Γνώσει δʼ ἀνθρώπους αὐθαίρετα πήματʼ ἔχοντας,
ὡς τῶν βλαβῶν ἑκάστοις παρʼ αὐτοῖς γινομένων καὶ καθʼ ὁρμὴν αὐτῶν ἁμαρτανόντων τε καὶ βλαπτομένων καὶ κατὰ τὴν αὐτῶν διάνοιαν καὶ θέσιν.

Propterea negat oportere ferri audirique homines aut nequam aut ignavos et nocentes et audaces, qui, cum in culpa et in maleficio revicti sunt, perfugiunt ad fati necessitatem, tamquam in aliquod fani asylum et, quae pessime fecerunt, ea non suae temeritati, sed fato esse attribuenda dicunt.

Primus autem hoc sapientissimus ille et antiquissimus poetarum dixit hisce versibus:

  1. Ὢ πόποι, οἷον δή νυ θεοὺς βροτοὶ αἰτιόωνται.
  2. Ἐξ ἡμέων γάρ φασι κάκʼ ἔμμεναι· οἱ δὲ καὶ αὐτοί
  3. Σφῇσιν ἀτασθαλίῃσιν ὑπὲρ μόρον ἄλγεʼ ἔχουσιν.

Itaque M. Cicero, in libro quem De Fato conscripsit, cum quaestionem istam diceret obscurissimam esse

et inplicatissimam, Chrysippum quoque philosophum non expedisse se in ea ait [*](ait, added by Lion.) his verbis: Chrysippus aestuans laboransque quonam hoc modo [*](hoc modo after intricatur in ω; transposed by Hertz; hoc nodo after intricatur, Damsté.) explicet, et fato omnia fieri et esse aliquid in nobis, intricatur.