Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

Ad hoc color quidam in his versibus tam reverendus est, suavitas tam tamque a fuco omni remota est, ut mea quidem sententia pro antiquis sacratisque amicitias legibus observandi, tenendi colendique sint. Quapropter adscribendos eos existimavi,

si quis iam statim desideraret:

  1. Haece locutus vocat quocum bene saepe libenter
  2. Mensam sermonesque suos rerumque suarum
  3. Comiter inpertit, magnam cum lassus diei
  4. Partem fuisset, de summis rebus regundis
  5. Consilio indu foro lato sanctoque senatu;
  6. Cui res audacter magnas parvasque iocumque
  7. Eloqueretur sed cura [*](sed cura, Hosius (sed = sine); et cuncta, γ.) malaque et bona dictu
  8. Evomeret, si qui vellet, tutoque locaret,
  9. Quocum multa volup ac [*](ac, added in ς; volup sibi fecit clamque, Vahlen1.) gaudia clamque palamque;
  10. Ingenium cui nulla malum sententia suadet
  11. Ut faceret facinus levis aut malus; doctus, fidelis,
  12. Suavis homo, facundus, suo contentus, beatus,
  13. Scitus, secunda loquens in tempore, commodus, verbum
  14. Paucum, multa tenens antiqua sepulta, vetustas
  15. Quem facit et mores veteresque novosque tenentem,
  16. Multorum veterum leges divumque hominumque;
  17. Prudenter qui dicta loquive tacereve posset;
  18. Hunc inter pugnas conpellat Servilius sic.
L. Aelium Stilonem dicere solitum ferunt Q. Ennium de semet ipso haec scripsisse picturamque istam morum et ingenii ipsius Q. Ennii factam esse.

Sermo Tauri philosophi de modo atque ratione tolerandi doloris secundum Stoicorum decreta.

CUM Delphos ad Pythia conventumque totius ferme Graeciae visendum philosophus Taurus iret nosque ei comites essemus inque eo itinere Lebadiam venissemus, quod est oppidum anticum in terra Boeotia, adfertur ibi ad Taurum amicum eius quempiam, nobilem in Stoica disciplina philosophum, aegra valitudine oppressum, decumbere.

Tunc omisso itinere, quod alioquin maturandum erat, et relictis vehiculis, pergit eum propere videre, nosque de more, quem in locum cumque iret, secuti sumus. Et ubi ad aedes in quis ille aegrotus erat pervenimus, videmus hominem doloribus cruciatibusque alvi, quod Graeci κόλον dicunt, et febri simul rapida adflictari gemitusque ex eo conpressos erumpere spiritusque et anhelitus e pectore eius evadere, non dolorem magis indicantes quam pugnam adversum dolorem.

Post deinde, cum Taurus et medicos accersisset conlocutusque de facienda medella esset et eum ipsum ad retinendam patientiam, testimonio tolerantiae

quam videbat perhibito, stabilisset, egressique inde ad vehicula et ad comites rediremus: Vidistis, inquit Taurus, non sane iucundum spectaculum, sed cognitu tamen utile, congredientes conpugnantesque philosophum et dolorem. Faciebat vis illa et natura morbi, quod erat suum, distractionem cruciatumque membrorum, faciebat contra ratio et natura animi, quod erat aeque suum: perpetiebatur et cohibebat coercebatque infra sese violentias effrenati doloris. Nullos eiulatus, nullas conplorationes, ne ullas quidem voces indecoras edebat, signa tamen quaedam, sicut vidistis, existebant virtutis et corporis, de possessione hominis pugnantium.

Tum e sectatoribus Tauri invenis, in disciplinis philosophiae non ignavus, Si tanta, inquit, doloris acerbitas est, ut contra voluntatem contraque iudicium animi nitatur invitumque hominem cogat ad gemendum confitendumque de malo morbi saevientis, cur dolor aput Stoicos indifferens esse dicitur, non malum? Cur deinde aut Stoicus homo cogi aliquid potest aut dolor cogere, cum et dolorem Stoici nihil cogere et sapientem nihil cogi posse dicant?

Ad ea Taurus vultu iam propemodum laetiore, delectatus enim videbatur inlecebra quaestionis, Si iam amicus, inquit, hic noster melius valeret, gemitus eiusmodi necessarios a calumnia defendisset et hanc, opinor, tibi quaestionem dissolvisset, me autem scis cum Stoicis non bene convenire, vel cum [*](Stoa, Thysius; Stoica, MSS.; Stoa potius portica or secta, suggested by Hosius (but cf. Porph. on Hor. Epist. i. 1. 16–17).) potius; est enim pleraque et sibi et nobis

incongruens, sicut libro quem supra illa re composuimus declaratur.

Sed ut tibi a me mos geratur, dicam ego indoctius, ut aiunt, et apertius, quae fuisse dicturum puto sinuosius atque sollertius, si quis nunc adesset Stoicorum; nosti enim, credo, verbum illud vetus et pervolgatum:

  1. Ἀμαθέστερόν πως εἰπὲ καὶ σαφέστερον λέγε.[*](λέγεnot in MSS. of Arist.)

Atque hine exorsus de dolore atque de gemitu Stoici aegrotantis ita disseruit: