Noctes Atticae

Gellius, Aulus

Gellius, Aulus. The Attic Nights of Aulus Gellius. Rolfe, John C., editor. Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press; William Heinemann, 1927 (printing).

illudque contra eiusdem Vergili aliquanto est probabilius:

  1. Florentisque secant herbas fluviosque ministrant
  2. Farraque, ne blando nequeat superesse labori;
significat enim supra laborem esse neque opprimi a labore.

An autem superesse dixerint veteres pro restare et perficiendae rei deesse, quaerebamus. Nam Sallustius in significatione ista non superesse,

sed superare dicit. Verba eius in Iugurtha haec sunt: Is [*](is, ς; his, ω. qui, Sall.) plerumque seorsum a rege exercitum ductare et omnis res exequi solitus erat, quae Iugurthae fesso aut maioribus astricto superaverant.

Sed invenimus in tertio Enni Annalium in hoc versu:

  1. Inde sibi memorat unum super esse laborem,
id est relicum esse et restare, quod, quia id est, divise pronuntiandum est, ut non una pars orationis esse videatur, sed duae.

Cicero autem in secunda Antonianarum, [*](Antoniarum, ω.) quod est relicum, non superesse, sed restare dicit.

Praeter haec superesse invenimus dictum pro superstitem esse.

Ita enim scriptum est in libro epistularum M. Ciceronis ad L. Plancum, et in

epistula M. Asini Pollionis ad Ciceronem, verbis his: Nam neque deesse reipublicae volo neque superesse, per quod significant, si respublica emoriatur et pereat, nolle se vivere.

In Plauti autem Asinaria manifestius id ipsum est in his versibus, qui sunt eius :

  1. Sicút tuum vis únicum gnatúm tuae
  2. Superésse vitae sóspitem et supérstitem.

Cavenda igitur est non sola verbi, sed etiam pravitas ominis, [*](omnis, ω..) si quis senior advocatus adulescenti superesse se dicat.

Quis fuerit Papirius Praetextatus; quae istius causa cognomenti sit; historiaque ista omnis super eodem Papirio cognitu iucunda.

HISTORIA de Papirio Praetextato dicta scriptaque est a M. Catone in oratione qua usus est Ad Milites contra Galbam, cum multa quidem venustate atque luce atque munditia verborum.

Ea Catonis verba huic prorsus commentario indidissem, si libri copia fuisset id temporis, cum haec dictavi.

Quod si non virtutes dignitatesque verborum, sed rem ipsam scire quaeris, res ferme ad hunc modum est:

Mos antea senatoribus Romae fuit in curiam cum praetextatis filiis introire.

Tum, cum in senatu res

maior quaepiam consultata eaque in diem posterum prolata est placuitque ut rem super qua tractavissent ne quis enuntiaret priusquam decreta esset, mater Papirii pueri, qui parente suo in curia fuerat, percontata est filium quidnam in senatu patres egissent.

Puer respondit tacendum esse neque id dici licere.

Mulier fit audiendi cupidior; secretum rei et silentium pueri animum eius ad inquirendum everberat; quaerit igitur compressius violentiusque.

puer, matre urgente, lepidi atque festivi mendacii consilium capit. Actum in senatu dixit, utrum videretur utilius exque republica esse unusne ut duas uxores haberet, an ut una apud duos nupta esset.

Hoc illa ubi audivit, animus compavescit,

domo trepidans egreditur, ad ceteras matronas perfert. Venit [*](perfert. Venit, Klotz; pervenit, ω. pervenit. It, Mommsen.) ad senatum postridie matrum familias caterva. Lacrimantes atque obsecrantes orant una potius ut duobus nupta fieret quam ut uni duae.