Noctes Atticae

Huius numeri cubum Pythagoras vim habere lunaris circuli dixit, quod et luna orbem suum lustret septem et viginti diebus et numerus ternio, [*](ternio, ς triennio, ω. ) qui τριὰς Graece dicitur, efficiat in cubo.

Linea autem a nostris dicitur, quam γραμμὴν Graeci nominant.

Eam [*](ea M., ω. corr. in ς) M. Varro ita definit: Linea est, inquit, longitudo quaedam sine latitudine et altitudine.

Εὐκλείδης autem brevius, praetermissa altitudine: γραμμὴ, inquit, est μῆκος ἀπλατές, quod exprimere uno Latino verbo non queas, nisi audeas dicere inlatabile.

Quod Iulius Hyginus affirmatissime contendit, legisse se librum P. Vergilii domesticum, ubi [*](ubi added by Hertz: in quo, ς) scriptum esset et ora Tristia temptantum sensus torquebit amaror, non quod vulgus legeret sensu torquebit amaro.

VERSUS istos ex Georgicis Vergilii plerique omnes sic legunt:

1. At sapor indicium faciet manifestus et ora
2. Tristia temptantum sensu torquebit amaro.

Hyginus autem, non hercle ignobilis grammaticus, in quae in Vergilium fecit, confirmat et perseverat, non hoc a Vergilio relictum, sed quod ipse invenerit in libro qui fuerit ex domo atque ex familia Vergilii:

1. et ora
2. Tristia temptantum sensus torquebit amaror,

sed doctis quibusdam etiam viris complacitum, quoniam videtur absurde dici sapor sensu amaro torquet. Cum ipse, inquiunt, sapor sensus sit, non alium in semet ipso sensum habeat ac proinde sit quasi dicatur ‘sensus sensu amaro torquet.’

Sed enim cum Favorino Hygini legissem atque ei displicita esset insolentia et insuavitas illius sensu torquebit amaro, risit et [*](illius risit et, β. amaror is, ω.) : Iovem lapidem, [*](lapidem, β. lapideum, ω.)

Non primus finxit hoc verbum Vergilius insolenter, sed in Lucreti invento usus est, non [*](inventus est non, ω.; corr. by Ehrenthal.) aspernatus auctoritatem poetae ingenio et facundia praecellentis.

Verba ex IV. Lucreti haec sunt:

1. dilutaque contra
2. Cum tuimur misceri absinthia, tangit amaror.

Non verba autem sola, sed versus prope totos et locos quoque Lucreti plurimos sectatum esse Vergilium videmus.

An qui causas defendit recte Latineque dicat superesse se [*](se added by Carrio.) is [*](is = eis, iis.) quos [*](id quod, ω.; corr. by Hertz.) defendit; et superesse proprie quid sit.

INROBORAVIT inveteravitque falsa atque aliena verbi significatio, quod dicitur hic illi superest, cum dicendum est advocatum esse quem cuipiam causamque eius defendere.

Atque id dicitur non in tantum neque in plebe vulgaria, sed in foro, in comitio, apud tribunalia.

Qui integre autem

Itaque M. Varro, in satura quae inscripta est Nescis Quid Vesper Vehat, superfuisse dicit immodice et intempestive fuisse.

Verba ex eo libro haec sunt: In convivio legi nec omnia debent et ea potissimum, quae simul sint βιωφελῆ et delectent, potius ut id quoque videatur non defuisse quam superfuisse. [*](quod superfuisse,β. omitted by ω. non videatur magis defuisse quam superfuisse, codd. Carrionis; Vogel put potius after defuisse.)

Memini ego praetoris, docti hominis, tribunali me forte assistere atque ibi advocatum non incelebrem sic postulare, ut extra causam diceret remque quae agebatur non attingeret. Tunc praetorem ei cuia res erat dixisse advocatum eum non habere, et cum is qui verba faciebat reclamasset ego illi V. C. supersum, respondisse praetorem festiviter tu plane superes, non ades.

M. autem Cicero, in libro qui inscriptus est De Civili in Artem Redigendo, verba haec posuit: Nec vero scientia iuris maioribus suis Q. Aelius Tubero defuit, doctrina etiam superfuit. In quo loco superfuit significare videtur supra fuit et praestitit superavitque maiores suos doctrina sua, superfluenti tamen et nimis abundanti, disciplinas enim Tubero stoicas et dialecticas percalluerat