Epitome Rerum Romanorum

Igitur Ciceronis consiliis abolitione decreta, ne tamen publici doloris oculos ferirent, in provincias ab illo ipso quem occiderant Caesare datas, Syriam [*](Romae: romanae B.) [*](depulisse: depulisset B. ) [*](videbantur: videbatur B. )

Igitur iam ordinata magis ut poterat quam ut debebat inter triumviros re publica, relicto ad urbis praesidium Lepido, Caesar cum Antonio in Cassium Brutumque succingitur.

Illi comparatis ingentibus copiis eandem illam, quae fatalis Gnaeo Pompeio fuit, harenam insederant. Sed nec tum [*]()inminentia cladis destinatae signa latuerunt.

[*]()Nam et signis insedit examen et adsuetae cadaverum pabulo volucres castra [*]()quasi iam sua circumvolabant, et in aciem prodeuntibus obvius Aethiops [*]()nimis aperte ferale signum fuit.

Ipsique Bruto per noctem, cum inlato lumine ex more aliqua secum agitaret, atra quaedam imago se obtulit et, quae esset interrogata, Tuus inquit malus genius, ac [*]()sub oculis [*]()mirantis evanuit.

Pari in meliora praesagio in Caesaris castris omnia aves victimaeque promiserant. Sed nihil illo praestantius, quod Caesaris medicus somnio admonitus est, [*]()ut Caesar castris excederet,

quibus capi inminebat; ut factum est. Acie namque commissa cum pari ardore aliquandiu dimicatum foret, et [*]()quamvis duces inde praesentes adessent, hinc alterum corporis aegritudo, illum metus et ignavia subduxissent, stabat [*]()tamen pro partibus [*](tum: tot B. ) [*](inminentia cladis destinatae signa latuerunt N: imminentia destinate cladis latuerunt B. ) [*](castra om. B. ) [*]( Aethiops: aethiope B. ) [*](ac: hoc B. ) [*]( est om. B N. ) [*]( et om. B N. ) [*](stabat Salmasius'. staret B: starent N L. )

ut—par utrimque [*]()discrimen—capta sint [*]()hinc Caesaris castra, inde Cassi.[*]()Sed quanto efficacior est fortuna, quam virtus! Et quam verum est, quod moriens Brutus[*]()efflavit, non in re, sed in verbo tantum esse virtutem! Victoriam illi proelio error [*]()

dedit. Cassius, inclinato cornu suorum, cum captis Caesaris castris rapido impetu recipientes se equites videret, fugere arbitratus evadit in tumulum.

Inde pulvere et strepitu, etiam nocte vicina eximentibus gestae rei sensum, cum speculator quoque in id missus tardius nuntiaret, transactum de partibus ratus uni ex proximis auferendum praebuit caput.

Brutus cum in Cassio etiam suum animum perdidisset, ne quid ex constituti fide resignaret, (ita enim non superesse [*]()bello convenerat) ipse quoque uni comitum suorum confodiendum praebuit latus.

Quis sapientissimos ac fortissimos viros non miretur ad ultimum non suis manibus usos? Nisi hoc quoque ex persuasione [*]()sectae fuit, ne violarent manus, sed in amolitione fortissimarum piissimarumque animarum iudicio suo, scelere alieno uterentur. [*](ut om. B. ) [*](utrimque Palat. Rehd.: utrumque B N. ) [*](sint Spengelius: sunt codd. ) [*](Cassi: classi B: cassii N: cassias L. ) [*](Brutus add. Tollius: cf. Dio Cass. XLVII, 49. ) [*]( error: errore B. ) [*]( superesse: superesset B. ) [*]( persuasione N: suasione B. )

Sublatis percussoribus Caesaris supererat Pompei domus. Alter iuvenum in Hispania occiderat, alter fuga evaserat contractisque infelicis belli reliquiis, cum insuper ergastula armasset, Siciliam Sardiniam-que habebat; iam et classe medium mare insederat.

O quam diversus a patre! Ille Cilicas extinxerat, hic se piratica tuebatur. Puteolos, [*]()Formias, Vultur-num, totam denique Campaniam, Pontias et Aena-riam, [*]()ipsa Tiberini fluminis ora populatus est. Subinde congressus [*]()Caesaris naves et incendit et demersit;[*]()nec ipse tantum, sed Menas [*]()et Mene-crates, foeda servitia, quos classi praefecerat, praedabundi [*]()per litora cuncta volitabant.

Ob haec tot prospera centum bubus auratis Peloro litavit spirantemque equum cum auro in fretum misit, dona Neptuno,[*]()ut se maris rector in suo mari regnare pateretur. Eo denique discriminum ventum est, ut foedus et [*]()pax cum hoste—si modo hostis Pompei filius—tamen feriretur.

Quantum id, sed breve gaudium fuit, cum in Baiani litoris mole de reditu eius et bonorum restitutione convenit, cumque invitante ipso in navem discubitum est, et ille sortem suam increpitans hae sunt inquit carinae [*](tuebatur. Puteolos Bezzenbergerus: turbatur per (=pn = proprium nomen) puteolos B. ) [*](Aenariam: tenariam B. ) [*](congressus: congressas B. ) [*](demersit: emersit B.) [*](Menas: mensas B. ) [*](praedabundi Halmius: praedendi B. ) [*](hoc putabant post Neptuno add. B, dei Hauptius. ) [*](et: ut B. )

Sed inportunitate [*]()Antonii, et Pompeianorum bonorum, quorum sector ille fuerat, praeda devorata, possessio manere non poterat; detrectare coepit foederis pactum. Itaque itum [*]()ad arma rursus, et iam totis [*]()imperii viribus classis in iuvenem conparata est, cuius molitio ipsa magnifica.

Quippe interciso Herculanae viae limite refossisque litoribus Lucrinus lacus mutatus in portum eique interrupto medio additus est Avernus, ut in illa aquarum [*]()quiete classis exercita imaginem belli navalis agitaret.

Tanta mole belli petitus in Siculo freto iuvenis oppressus est, magnique famam ducis ad inferos secum tulisset, si nihil temptasset ulterius; nisi quod magnae indolis signum est sperare semper.

Perditis enim rebus profugit Asiamque velis petit, venturus [*]()ibi in manus hostium et catenas et, quod miserrimum est fortibus viris, ad hostium arbitrium sub percussore moriturus.