Epitome Rerum Romanorum

nisi aut Pompeius [*]()liberos aut Caesar heredem reliquisset, vel, quod utroque perniciosius fuit, si non collega quondam, mox aemulus Caesareanae potentiae, [*]()fax et turbo sequentis saeculi superfuisset Antonius.

Quippe dum Sextus paterna repetit, trepidatum toto mari; dum Octavius mortem patris ulciscitur, iterum fuit movenda Thessalia;

dum [*](lata: dilata B.) [*](aut Pompeius: ad pompeii B. ) [*](potentiae: potentiam B. )

nisi confugisset ad servitutem. Gratulandum tamen ut in tanta perturbatione est, quod potissimum ad Octavium Caesarem Augustum summa rerum redit, qui sapientia sua atque sollertia perculsum undique ac perturbatum ordinavit imperii corpus, quod haud dubie numquam coire et consentire potuisset, nisi unius praesidis nutu quasi anima et mente regeretur.

Marco Antonio Publio Dolabella consulibus imperium Romanum iam ad Caesarem transferente fortuna varius et multiplex motus civitatis fuit. Quodque in annua caeli conversione [*]()fieri solet, ut mota sidera tonent ac suos flexus tempestate significent, sic tum Romanae dominationis, id est humani generis, conversione penitus intremuit omnique genere discriminum, civilibus, externis, servilibus terrestribus ac navalibus bellis omne imperii corpus agitatum est.

Prima civilium motuum causa testamentum Caesaris fuit, cuius secundus heres Antonius, praelatum sibi Octavium furens, inexpiabile contra adoptionem [*](post regem spatium vacuum octo circiter litterarum B. ) [*](conversione: conversatione B. )

acerrimi iuvenis susceperat bellum. Quippe cum intra octavum decimum annum tenerum et obnoxium et opportunum iniuriae iuvenem videret, se plenae [*]()ex commilitio Caesaris dignitatis, lacerare furtis [*]()hereditatem, [*]()ipsum insectari probris, cunctis artibus cooptationem Iuliae gentis inhibere,

denique ad opprimendum iuvenem palam arma moliri, et iam parato exercitu in Cisalpina Gallia resistentem motibus suis Decimum Brutum obsidere.

At [*]()Octavius Caesar, et aetate et iniuria favorabilis et nominis maiestate quod sibi induerat, revocatis ad arma veteranis, privatus—quis crederet? 5—consulem ad greditur, obsidione Mutinae liberat Brutum, Antonium exuit castris.

Tunc quidem etiam manu pulcher apparuit. Nam cruentus et saucius aquilam a moriente signifero traditam suis umeris in castra referebat.

Alterum bellum concitavit agrorum divisio, quod [*]()Caesar veteranis patris pretium militiae persolvebat. Semper alias Antonii pessimum ingenium Fulvia tum [*]()gladio cincta virilis militiae uxor agitabat.

Ergo depulsos agris colonos incitando iterum arma [*](se plenae scripsi: is plenae B: .se. plene L. ) [*](furtis: viri fortis B: fortis (o in u mut.) L. ) [*](et heredem ante hereditatem add. B. ) [*](obsidere. At Iahnius: obsiderat B: obsidebat NL. ) [*](crederet: credere B. ) [*](tum Mommsenus: ut B. )

cierat. [*]()Hic vero iam non [*]()privatis, sed totius senatus suffragiis iudicatum hostem Caesar adgressus intra Perusiae muros redegit [*]()conpulitque ad extrema deditionis turpi et nihil non experta fame.

Cum solus etiam gravis paci, [*]()gravis rei publicae esset Antonius, quasi ignis incendio Lepidus accessit. Quid [*]()contra duos consules, duos exercitus? Necesse fuit venire in cruentissimi foederis societatem. Diversa omnium vota, ut ingenia.

Lepidum divitiarum cupido, quarum spes erat ex perturbatione rei publicae, Antonium ultionis [*]()de his qui se hostem iudicassent, Caesarem inultus pater et manibus eius graves Cassius et Brutus agitabant.

In hoc velut foedus pax inter tres duces conponitur. Apud Confluentes inter Perusiam et Bononiam iungunt manus, et exercitus consalutant. Nullo bono more triumviratus invaditur, oppressaque armis re publica redit Sullana proscriptio, cuius atro-citas nihil insignius [*]()habet quam numerum centum et quadraginta senatorum.

Exitus foedi, truces, miserabiles toto terrarum orbe fugientium. Quis pro indignitate ingemescat, cum Antonius Lucium [*](arma cierat Hauptius: in arma re vocaverat B: in arma ierat N L. ) [*](non om. B.) [*](redegit L: redigit B.) [*](gravis paci om. B.) [*](quid Graevius: cui B.) [*](ultionis: ultionem B. ) [*](insignius Mommsenus: in se minus codd. )

verum sic quoque civitas lacrimas tenere non potuit, cum recisum Ciceronis caput in illis suis rostris videret, nec aliter ad videndum eum, quam solebat ad audiendum, concurreretur.