Epitome Rerum Romanorum

Ille et regi suffecit et sibi, cum interim semesi in medio cibi et parentalia fercula [*](sonabant: sonabat B: sanabant L. ) [*](et primum ante strages add. B. ) [*](nuperi Heinsius: nuper codd. ) [*](fortiores scripsi: fortius codd. )

regio [*]()simul Romanoque sanguine madebant. Cato non interfuit bello. Positis apud Bagradam castris Vticam veluti altera Africae claustra servabat. Sed accepta partium clade nihil cunctatus, [*]()ut sapiente dignum erat, mortem sibi etiam laetus accivit.

Nam postquam filium comitesque ab amplexu dimisit, in noctem lecto ad lucernam Platonis libro, qui in-mortalitatem animae docet, paulum quieti dedit;

tunc circa primam vigiliam stricto gladio revelatum pectus semel iterumque percussit. Ausi post hoc virum medici violare fomentis. Ille passus, dum abscederent, rescidit plagas secutaque vi sanguinis moribundas manus in ipso volnere reliquit, quod ipse bis fecerat.

Quasi numquam esset dimicatum, sic arma rursus et partes, quantoque Africa supra Thessaliam fuit,

tanto Africam superabat Hispania. Plurimum quantum favoris partibus dabat fraternitas ducum et pro uno duos stare Pompeios.

Itaque nusquam atrocius nec tam ancipiti Marte concursum est. Primum in ipso ostio Oceani Varus [*]()Didiusque legati conflixere. Sed acrius fuit cum ipso mari quam inter se navibus bellum, siquidem, quasi furorem civicum [*]()castigaret,

Oceanus utramque classem naufragio cecidit. Quinam ille horror, cum eodem tempore fluctus, [*]()procellae, viri, naves, armamenta [*]()confligerent! Adde situs ipsius formidinem, vergentia [*]()in unum hinc [*](fercula regio: pericula quaeregio B. ) [*](est post cunctatus add B.) [*](Varus: varius B.) [*](civicum: civium B: avicum L. ) [*](fluctus: fluctibus B: fructus NL. ) [*](armamenta: arma et armenta B. ) [*](vergentia; urgentia B. )

Mox circa obsidionem urbium utrimque discursum est, quae miserae inter hos atque illos duces societatis Romanae [*]()poenas dabant. Omnium postrema certaminum Munda.

Hic non pro cetera felicitate, sed anceps et diu triste proelium, ut plane videretur nescio quid deliberare [*]()Fortuna.

Sane et ipse ante aciem maestior non ex more Caesar, sive [*]()respectu [*]()fragilitatis humanae, sive nimiam prosperorum suspectam habens continuationem, vel eadem timens, postquam idem esse coeperat quod Pompeius; et [*]()in ipso proelio, quod nemo umquam meminerat,

cum diu pari Marte acies nihil amplius quam occiderent, in medio ardore pugnantium subito ingens inter utrosque silentium, quasi convenisset et hic [*]()omnium sensus esset, quo usque illud? Novissime [*]()inusitatum Caesaris oculis nefas:

post quattuordecim annos probata veteranorum manus gradum retro dedit, quos, etsi nondum fugerant [*]()apparuit tamen pudore magis quam virtute resistere.

Itaque ille ablegato equo similis furenti primam in aciem procurrit. Ibi prensare fugientis, confirmare [*](Romanae: romae B. ) [*](deliberare: liberare B. ) [*](Caesar sive: caesaris sue B: cesar sui L. ) [*](respectu: respectum B: respectus NL. ) [*](et Iahnius: sed codd.) [*](hic NL: in hic B. ) [*](illud? novissime: illum novissime B: novissime illud NL. ) [*](fugerant Heinsius: fugerat codd. )

Dicitur in illa perturbatione et de extremis agitasse secum manifestoque voltu fuisse, quasi occupare mortem manu vellet; nisi [*]()cohortes hostium quinque per trans-versam aciem actae, quas Labienus periclitantibus castris praesidio miserat, speciem fugae praebuissent.

Hoc aut et [*]()ipse credidit aut dux callidus arripuit in occasionem, et quasi in fugientes et iam victos [*]()simul et suorum erexit animos et hostis perculit. Nam et hi, dum se putant vincere, fortius sequi, et Pompeiani, dum fugere credunt suos, fugere coeperunt.

Quanta fuerit hostibus caedendis [*]()ira rabies-que victoribus, sic aestimare posses, [*]()quod a proelio profugi cum se Mundam recepissent, et Caesar obsideri statim victos [*]()imperasset, congestis cadaveribus agger effectus est, quae pilis tragulisque [*]()confixa inter se tenebantur,—foedum etiam in barbaros.

Sed videlicet victoriam desperantibus Pompei liberis, Gnaeum proelio profugum, crure saucium, [*]()deserta et avia petentem Caesonius apud Lauronem oppidum consecutus, pugnantem—adeo nondum desperabat—interfecit;

Sextum fortuna in [*](quod post nisi add. codd. praeter Rehd. ) [*](aut et: autem et B. ) [*](iam victos Iahnius: invictos B. ) [*](caedendis B 1: caedentis B. ) [*](posses scripsi: posset B. ) [*](victos: victor B. ) [*](pilis tragulisque Rossbachius: plaustri stragulisque B. pilis iaculisque N L. ) [*]( crure saucium: cruore avium B: crure saucio N L. )

Caesar in patriam victor invenitur, primum de Gallia triumphum trahens: hic erat Rhenus et Rhodanus et ex auro captivus Oceanus. Altera laurus Aegyptia: tunc in ferculis Nilus, Arsinoe et ad simulacrum ignium ardens Pharos.