Epitome Rerum Romanorum

didit. Quanta urbs deleta sit, ut de ceteris taceam, de ignis mora probari potest. Quippe per continuos decem et septem dies vix potuit incendium extingui quod domibus ac templis suis sponte hostes inmiserant; ut, quatenus urbs eripi Romanis non poterat, triumphus arderet.

Quasi saeculum illud eversionibus urbium curreret, Carthaginis ruinam statim Corinthus excepit, Achaiae caput, Graeciae decus, inter duo maria, Ionium et Aegaeum, quasi spectaculo exposita. Haec—facinus [*](alterum NL: autem B.) [*](nata: nota B. )

Critolaus causa belli, qui libertate a Romanis data adversus ipsos usus est legatosque Romanos, dubium an et manu, certe oratione violavit.

Igitur Metello ordinant! tum [*]()maxime Macedoniam [*]()mandata est ultio; et hinc Achaicum bellum. Ac primum Critolai manum Metellus consul per patentis Elidos campos toto cecidit Alphio.

Et uno proelio peractum erat bellum; iam enim urbem ipsam terrebat obsidio; sed—fata rerum—cum Metellus dimicasset, ad victoriam Mummius intervenit.[*]()Hic alterius ducis Diaei [*]()late exercitum sub ipsis Isthmi faucibus fudit geminosque portus sanguine infecit.

Tum ab incolis deserta civitas direpta primum, deinde tuba [*]()

praecinente deleta est. Quid signorum, quid vestium quidve tabularum raptum incensumque atque proiectum est! Quantas opes et abstulerit et cremaverit, hinc scias, quod quidquid Corinthii aeris toto orbe laudatur incendio superfuisse comperimus.

Nam et aeris notam pretiosiorem ipsa opulentissimae urbis fecit iniuria, [*]()quia incendio permixtis plurimis statuis atque simulacris aeris auri argentique venae in commune fluxerunt. [*](tum: cum codd. ) [*](Macedoniam: Macedoniae codd. ) [*](intervenit Woelfflinus: inuenit B. ) [*](Diaei Pighius: dinei B: dignitate NL. ) [*](tuba L. Voss. Palat.: turba BN. ) [*](iniuria: syniuria B: ruina Hauptius. )

VT Carthaginem Corinthus, ita Corinthum Numantia secuta est; nec deinde orbe toto quicquam intactum armis fuit.

Post illa duo clarissimarum [*]()urbium incendia late atque passim, nec per vices, sed simul pariter quasi unum undique bellum fuit; prorsus ut illae [*]()quasi agitantibus ventis diffudisse quaedam belli incendia orbe toto viderentur.

Hispaniae numquam animus fuit adversum nos universae consurgere, numquam conferre vires suas libuit, neque aut imperium experiri aut libertatem tueri suam publice. Alioquin ita undique mari Pyrenaeoque vallata est, ut ingenio situs ne adiri quidem potuerit.

Sed ante a Romanis obsessa est quam se ipsa cognosceret, et sola omnium provinciarum vires suas postquam victa est intellexit.

In hac prope ducentos per annos dimicatum est a primis Scipionibus in primum Caesarem Augustum, non continuo nec cohaerenter, sed prout causae lacessierant, nec cum Hispanis initio, sed cum Poenis in Hispania; inde contagium serpens [*]()causaeque bellorum.