Epitome Rerum Romanorum

bellatricem illam, viris armisque nobilem Hispaniam, illam seminarium hostilis exercitus, pusilli illam iam [*]()Annibalis eruditricem—incredibile dictu—totam a Pyrenaeis montibus in Herculis columnas et Oceanum recuperavit,

nescias citius an felicius. Quam velociter, quattuor anni fatentur; quam facile, vel una civitas probat. Eodem quippe quo obsessa est die capta est, omenque [*]()Africanae victoriae fuit, quod tam facile victa est Hispaniae Carthago.

Certum est tamen ad profligandam provinciam maxime profecisse [*](vix Rossbachius: vim B. ) [*](pusilli illam iam: pusilli iam B: illam NL: illam iam I. ) [*](omenque: nomenque B: omnemque LI. )

Haec in diversa terrarum populus Romanus, nec ideo tamen visceribus Italiae inhaerentem summovere poterat Annibalem. Pleraque ad hostem defecerant, et dux acerrimus contra Romanos Italicis quoque viribus utebatur.

Iam tamen eum plerisque oppidis et regionibus excusseramus, iam Tarentum ad nos redierat, iam et Capua, sedes domus et patria altera Annibalis, tenebatur, cuius amissio tantum Poeno duci dolorem dedit, ut inde totis viribus Romam converteretur.

O populum dignum orbis imperio dignumque omnium favore et admiratione hominum ac deorum! Conpulsus ad ultimos metus ab incepto non destitit, et de sua urbe sollicitus Capuam tamen non omisit; sed parte exercitus sub Appio consule relicta, parte Flaccum in urbem secuta, absens simul praesensque pugnabat.

Quid ergo miramur moventi castra a tertio lapide Annibali iterum ipsos deos—deos inquam, nec fateri pudebit—restitisse? [*]()Tanta enim ad singulos illius motus vis imbrium effusa est,

tanta ventorum violentia coorta est, ut divinitus hostem summoveri non a caelo, sed ab urbis ipsius moenibus et Capi- [*](restitisse post deos inser. B. )

tolio videretur. Fugit et cessit et in ultimum se Italiae recepit sinum, cum urbem tantum non adoratam reliquisset.

Parva res dictu sed ad magnanimitatem populi Romani probandam satis efficax, quod illis ipsis quibus obsidebatur diebus ager, quem Annibal castris insederat, venalis Romae fuit hastaeque subiectus invenit emptorem.

Voluit Annibal contra imitari fiduciam subiecitque argentarias urbis tabernas; nec sector inventus est, ut scias etiam praesagia fatis adfuisse.

Nihil actum erat tanta virtute, tanto favore etiam deorum, si quidem ab Hispania Hasdrubal frater Annibalis cum exercitu novo, novis viribus, nova belli mole veniebat.

Actum erat procul dubio, si vir ille se cum fratre iunxisset. Sed hunc quoque iam tum quom [*]()ab Alpe descenderat, apud Me-taurum castra metantem Claudius Nero cum Livio Salinatore debellat.

Nero in ultimum Italiae angulum [*]()summoverat Annibalem, Livius in diversissimam partem, id est in ipsas nascentis Italiae fauces signa converterat.

Tanto, id est omni, qua longissima est [*]()Italia, solo interiacente, quo consilio, qua celeritate consules castra coniunxerint, inopina-tumque hostem conlatis signis oppresserint, neque id fieri Annibal senserit, difficile dictu est.

Certe Annibal re cognita cum proiectum fratris caput ad sua castra vidisset, agnosco inquit infelicita- [*](iam tum quom Rossbachius: tantum quod codd. ) [*](in ultimum Italiae angulum Halmius: in ultimo Italiae angulo codd,. ) [*](est 1: fuit B. )

Iam certum erat Annibalem etiam ipsius confessione posse vinci; sed tot rerum prosperarum fiducia plenus populus Romanus magni aestimabat asperrimum hostem in sua Africa debellare.