Epitome Rerum Romanorum

Mox Ariovisto duce vovere de nostrorum militum praeda Marti suo torquem. Intercepit Iuppiter [*](eluderent: ludere B: eluderet NL. ) [*](Saluvii: salui B: saltus NL: saltu viis i. ) [*](Deciates: decilates BI: deciate L. ) [*](Oxubii: exuuii B. ) [*](Euburiates: et buriates B, ) [*](quum mox scripsi: quam mox B: cum mox I: quae mox ut NL: cum vix Bezzenbergerus. )

Viridomaro rege Romana arma Volcano promiserant. Aliorsum vota ceciderunt; occiso enim rege Marcellus tertia post Romulum patrem Feretrio Iovi opima suspendit.

ILLYRII seu Liburni sub extremis Alpium radicibus agunt inter Arsiam Titiumque [*]()flumen, longissime per totum Hadriani maris litus effusi.

Hi regnante Teutana muliere populationibus non contenti licentiae scelus addiderunt.

Legatos quippe nostros, ob ea quae deliquerant iure agentes, ne gladio quidem, sed ut victimas securi percutiunt, praefectos navium igne comburunt; idque, quo indignius foret, mulier imperavit.

Itaque Gnaeo Fulvio Centimalo [*]()duce late domantur. Strictae secures in principum colla legatorum manibus litavere.

Post primum Punicum bellum vix quadriennii requies: ecce alterum bellum, minus quidem spatio —nec enim amplius decem et octo annos habet—, sed adeo cladium atrocitate terribilius, ut si quis conferat damna utriusque populi, similior victo sit [*](Titiumque: titullumque B: titulumque I. ) [*](Centimalo: gentimalo BI: Centumalum appellant fast. Capit. CILI 1, p. 456. )

populus ille qui vicit. Urebat nobilem populum mare ablatum, raptae insulae, dare tributa, quae iubere consueverat. Hinc ultionem puer Annibal ad aram patri iuraverat, nec morabatur.

Igitur in causam belli Saguntos electa est, vetus Hispaniae civitas et opulenta fideique erga Romanos magnum quidem sed triste monimentum, quam in libertatem communi foedere exceptam Annibal, causas novorum motuum quaerens, et suis et ipsorum manibus evertit, ut Italiam sibi rupto foedere aperiret.

Summa foederum Romanis religio est; itaque ad auditum sociae civitatis obsidium, memores icti cum Poenis quoque foederis, non statim ad arma pro-currunt, dum prius more legitimo queri malunt.

Saguntini interim iam novem mensibus fessi fame machinis ferro, versa denique in rabiem fide inmanem in foro excitant rogum, tum desuper se suosque cum omnibus opibus suis ferro et igne corrumpunt.

Huius tantae cladis auctor Annibal poscitur. Tergiversantibus Poenis dux legationis quae inquit mora est? Fabius [*]()in hoc ego sinu bellum pacemque porto; utrum digitis? Succlamantibus bellum, bellum igitur inquit [*](Fabius del. Graevius. )

Similis exitus belli initiis fuit. Nam quasi has inferias sibi Saguntinorum ultimae dirae in illo publico parricidio incendioque mandassent, ita manibus eorum vastatione Italiae, captivitate Africae, ducum et regum qui id gessere bellum exitio parentatum est.