Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. sed mea secreto velluntur pectora morsu,
  2. udaque turgentes impellunt lumina guttas,
  3. ceu super Aegaeas hiemes abeuntis amici
  4. vela sequar spectemque ratem iam fessus ab altis
  5. rupibus atque oculos longo querar aere vinci.
  6. Quid ': si militiae iam te, puer inelite, primae
  7. clara rudimenta et castrorum dulce voearet
  8. auspicium, quanto manarent gaudia fletu
  9. quosve darem amplexus! etiamne optanda propinquis [*]()
  10. tristia: et [*]() octonos bis iam tibi circuit orbes
  11. vita. sed angustis animus robustior annis,
  12. succumbitque oneri et mentem sua non capit aetas,
  13. nec mirum: non te series inhonora parentum
  14. obscurum proavis et priscae lucis egentem
  15. plebeia de stirpe tulit: non sanguine cretus
  16. turmali trabeaque recens [*]() et paupere clavo
    17. [*](propinquis s: propinqui M: et iamne propinquas Phillimore. )[*](et s: ut M. )[*](trabeaque recens Krohn: trabeque et remis M: trabeaque Remi nec Lipsius. )
  17. augustam sedem et Latii penetrale senatus
  18. advena pulsasti, sed praecedente tuorum
  19. agmine. Romulei qualis per iugera circi,
  20. cum pulcher visu, titulis generosus avitis
  21. exspectatur equus, cuius de stemmate longo
  22. felix demeritos habet admissura parentes,
  23. illum omnes acuunt plausus, illum ipse volantem
  24. pulvis et incurvae gaudent agnoscere metae:
  25. sic te, clare puer, genitum sibi curia sensit,
  26. primaque patricia clausit vestigia luna.
  27. mox Tyrios ex more sinus tunicamque potentem
  28. agnovere umeri, sed enim tibi magna parabat
  29. ad titulos exempla pater, quippe ille iuventam
  30. protinus ingrediens pharetratum invasit Araxen
  31. belliger indoeilemque fero servire Neroni
  32. Armeniam, rigidi summam Mavortis agebat
  33. Corbulo, sed comitem belli sociumque laborum
  34. ille quoque egregiis multum miratus in armis
  35. Bolanum; atque illi curarum asperrima suetus
  36. credere partirique metus, quod tempus amicum
  37. fraudibus, exserto [*]() quaenam bona tempora bello,
  38. quae suspecta fides aut quae fuga vera ferocis
  39. Armenii. Bolanus iter praenosse timendum,
  40. Bolanus tutis iuga quaerere commoda castris,
  41. metiri [*]() Bolanus agros, aperire malignas
  42. torrentum nemorumque moras tantamque verendi
  43. mentem implere ducis iussisque ingentibus unus
    44. [*](exserto Livineius: exorto M. )[*](metiri M: metari Avantius. broad purple stripe down the middle). See note to v. 1. 52. )
  44. sufficere, ipsa virum norat iam barbara tellus,
  45. ille secundus apex bellorum et proxima cassis,
  46. sic Phryges attoniti, quamquam Nemeaea viderent
  47. arma Cleonaeusque acies impelleret arcus,
  48. pugnante Alcide tamen et Telamona timebant.
  49. disce, puer,—nec enim externo monitore petendus
  50. virtutis tibi pulcher amor: cognata ministret
  51. laus animos, aliis Decii reducesque Camilli
  52. monstrentur—tu disce patrem, quantusque negantem
  53. fluctibus occiduis fesso usque [*]() Hyperione Thylen
  54. intrant mandata gerens quantusque potentis
  55. mille urbes Asiae sortito rexerit anno,
  56. imperium mulcente toga. bibe talia pronis
  57. auribus, haec certent tibi conciliare propinqui,
  58. haec iterent comites praecepta senesque paterni.
  59. Iamque alio moliris iter nec deside passu
  60. ire paras; nondum validae tibi signa iuventae
  61. inrepsere genis, et adhuc tenor integer aevi.
  62. nec genitor iuxta; fatis namque haustus iniquis
  63. occidit et geminam prolem sine praeside linquens.
  64. nec saltem teneris ostrum puerile lacertis
  65. exuit albentique umeros induxit amictu,
  66. quem non corrupit pubes effrena novaeque
    67. [*](fesso usque Vollmer: fessusque M: fessoque Dom.: fessoque Hyperioni Imhof. Hercules (slayer of the Nemean lion near Cleonae). The reference is to the previous sack of Troy, in which Hercules took part. returned from exile to defeat the Gauls. )
  67. libertas properata togae! ceu nescia falcis
  68. silva comas tollit fructumque exspirat in umbras.
  69. at tibi Pieriae tenero sub pectore curae
  70. et pudor et docti legem sibi dicere mores;
  71. tunc hilaris probitas et frons tranquilla nitorque
  72. luxuriae confine tenens pietasque per omnes
  73. dispensata modos; aequaevo cedere fratri
  74. mirarique patrem miseraeque ignoscere matri,
  75. admonuit fortuna domus, tibine illa nefanda
  76. pocula letalesque manu componere sucos
  77. evaluit, qui voce potes praevertere morsus
  78. serpentum atque omnes vultu placare novercas?
  79. infestare libet manes meritoque precatu
  80. pacem auferre rogis; sed te. puer optime, cerno
  81. flectentem visus [*]() et talia dicta parantem:
  82. ‘parce, precor, cineri: fatum illud et ira nocentum
  83. Parcarum crimenque dei, mortalia quisquis
  84. pectora sero videt nec primo in limine sistit
  85. conatus scelerum atque animos infanda parantes.
  86. excidat illa dies aevo nec postera credant
  87. saecula! nos certe taceamus et obruta multa
  88. nocte tegi propriae patiamur crimina gentis.
  89. exegit poenas, hominum cui cura suorum,
  90. quo Pietas auctore redit terrasque revisit,
  91. quem timet omne nefas, satis haec lacrimandaque nobis
  92. ultio, quin saevas utinam exorare liceret
    93. [*](visus Postgate: iustis M. )
  93. Eumenidas timidaeque avertere Cerberon umbrae
  94. immemoremque tuis citius dare manibus amnem.’
  95. Macte animo, iuvenis! sed crescunt crimina matris,
  96. nec tantum pietas, sed protinus ardua virtus
  97. affectata tibi. nuper cum forte sodalis
  98. immeritae falso palleret crimine famae
  99. erigeretque forum succinctaque iudice multo
  100. surgeret et castum vibraret Iulia fulmen:
  101. tu. quamquam non ante forum legesque severas
  102. passus, sed tacita studiorum occultus in umbra,
  103. defensare metus adversaque tela subisti
  104. pellere, inermis adhuc et tiro. paventis amici,
  105. haud umquam tales aspexit Romulus annos
  106. Dardaniusque senex medii bellare togata
  107. strage fori. stupuere patres temptamina tanta
  108. conatusque tuos, nec te reus ipse timebat.[*]()
  109. par vigor et membris, promptaeque ad fortia vires
  110. sufficiunt animo atque ingentia iussa sequuntur
  111. ipse ego te nuper Tiberino in litore vidi,
  112. qua Tyrrhena vadis Laurentibus aestuat unda,
  113. tendentem cursus vexantemque ilia nuda
  114. calce ferocis equi, vultu dextraque minacem:
  115. —si qua fides dictis, stupui armatumque [*]() putavi—:
  116. Gaetulo sic pulcher equo Troianaque quassans
  117. tela novercales ibat venator in agros
    118. [*](nec te reus ipse timebat M: some edd. mark a lacuna after reus: de te, pro te edd., nec tunc Leo: se tenebat conj. Pliillimore. )[*](armatumque M: Martemque Markland. be dealt with under the Lex Iulia de maritandis ordinibus. (" nec reus ipse= et ipse is qui non erat reus "). I do not, )
  118. Ascanius miseramque patri flagrabat Elissam;
  119. Troilus haud aliter gyro leviore minantes
  120. eludebat equos aut quem de turribus altis
  121. Arcadas Ogygio versantem in pulvere metas
  122. spectabant Tyriae non torvo lumine matres.
  123. Ergo age iam [*]() magno—ducis indulgentia pulsat
  124. certaque dat votis hilaris vestigia frater—
  125. surge animo et fortes castrorum concipe curas,
  126. monstrabunt acies Mavors Actaeaque virgo,
  127. flectere Castor equos, umeris quatere arma Quirinus,
  128. qui tibi tam tenero permisit plaudere collo
  129. nubigenas clipeos intactaque caedibus arma.
  130. Quasnam igitur terras, quem Caesaris ibis in orbem?
  131. Arctoosne amnes et Rheni fracta natabis
  132. flumina an aestiferis Libyae sudabis in arvis?
  133. an iuga Pannoniae mutatoresque domorum
  134. Sauromatas quaties? an te septenus habebit
  135. Hister et umbroso circumflua coniuge Peuce?
  136. an Solymum cinerem palmetaque capta subibis
  137. non sibi felices silvas portentis Idymes?
  138. quod si te magno tellus frenata parenti
  139. accipiat, quantum ferus exsultabit Araxes!
  140. quanta Caledonios attollet gloria campos!
  141. cum tibi longaevus referet trucis incola terrae:
  142. ‘hic suetus dare iura parens, hoc caespite turmas
    143. [*](iam Phillimore: nam M; punctuation Vollmer's. )
  143. adfari; late [*]() speculas [*]() castellaque longe
  144. —aspicis?—ille dedit cinxitque haec moenia fossa;
  145. belligeris haec dona deis, haec tela dicavit
  146. —cernis adhuc titulos—; hunc ipse vocantibus armis
  147. induit, hunc regi rapuit thoraca Britanno.’
  148. qualiter in Teucros victricia bella paranti
  149. ignotum Pyrrho Phoenix narrabat Achillem.
  150. Felix, qui viridi fidens, Optate, iuventa
  151. durabis quaecumque vias vallumque subibis,
  152. forsan et ipse latus—sic numina principis adsint—
  153. cinctus et unanimi comes indefessus amici,
  154. quo Pylades ex more pius, quo Dardana gessit
  155. bella Menoetiades. quippe haec concordia vobis,
  156. hic amor est duretque precor! nos fortior aetas
  157. iam fugit; hinc votis animum precibusque iuvabo,
  158. et mihi! sed questus solitos si forte ciebo
  159. et mea Romulei venient ad carmina patres,
  160. tu deeris. Crispine, mihi, cuneosque per omnes
  161. te meus absentem circumspectabit Achilles,
  162. sed venies melior—vatum non irrita currunt
  163. omina—. quique aquilas tibi nunc et castra recludit,
  164. idem omnes perferre gradus cingique [*]() superbis
  165. fascibus et patrias dabit insedisse curules.
  166. Sed quis ab excelsis Troianae collibus Albae,
    167. [*](late Waller: vitae M, vicis, vigiles, Vetti, viden has etc. edd. )[*](speculas s: specula M. )[*](cingique Pol.: cingitque M. called " tribuni laticlavii," as compared with " tr. angusti-clavii," who were knights (Suet. Otho, 10). This rank and that of " praefectus alae (equitum) " were often given to sons of senators (Suet. Oct. 38). Hence "clari" in v. 1. 97. This would be the first step (i. 173) in the senatorial career. )
  167. unde suae iuxta prospectat moenia Romae
  168. proximus ille deus, Fama velocior intrat
  169. nuntius atque tuos implet, Crispine, penates?
  170. dicebam certe: vatum non irrita currunt
  171. auguria, en! ingens reserat tibi limen honorum
  172. Caesar et Ausonii committit munia ferri.
  173. vade,[*]() puer, tantisque enixus suffice donis,
  174. felix, qui magno iam nunc sub praeside iuras
  175. cuique sacer primum tradit Germanicus ensem!
  176. non minus hoc, fortis quam si tibi panderet ipse
  177. Bellipotens aquilas torvaque induceret ora
  178. casside, vade alacer maioraque disce mereri!
  1. Ipse malas vires et lamentabile carmen
  2. Elysio de fonte mihi pulsumque sinistrae
  3. da. genitor praedoete, lyrae. neque enim antra moveri
  4. Delia nec solitam fas est impellere Cirrham
  5. te sine. Corycia quicquid modo Phoebus in umbra,
  6. quicquid ab Ismariis monstrabat collibus Euhan,
  7. dedidici. fugere meos Parnasia crines
  8. vellera, funestamque hederis inrepere taxum
    9. [*](vade Pol.: unde M. )
  9. extimui trepidamque—nefas!—arescere laurum.
  10. certe ego, magnanimum qui facta attollere regum
  11. ibam altum spirans Martemque aequare canendo.
  12. quis sterili mea corda situ. quis Apolline merso
  13. frigida damnatae praeduxit nubila menti?
  14. stant circum attonitae vatem et nil dulce sonantes
  15. nec digitis nec voce deae. dux ipsa silenti
  16. fulta caput cithara, qualis post Orphea raptum
  17. astitit, Hebre, tibi, cernens iam surda ferarum
  18. agmina et immotos sublato carmine lucos.
  19. At tu seu membris emissus in ardua tendens
  20. fulgentesque plagas rerumque elementa recenses,
  21. quis deus, unde ignes, quae ducat semita solem,
  22. quae minuat Phoeben quaeque integrare latentem
  23. causa queat, notique modos extendis Arati,
  24. seu tu Lethaei secreto in gramine campi
  25. concilia heroum iuxta manesque beatos.
  26. Maeonium Ascraeumque senem, non segnior umbra
  27. accolis alternumque sonas et carmina misces:
  28. da vocem magno, pater, ingeniumque dolori,
  29. nam me ter relegens caelo [*]() terque ora retexens
  30. Luna videt residem nullaque Heliconide tristes
  31. solantem curas; tuus ut mihi vultibus ignis
  32. inrubuit cineremque oculis umentibus hausi,
  33. vilis honos studiis, vix haec in munera solvo
  34. primum animum, tacitisque situm depellere curis [*]()
    35. [*](caelo M: caelum Heinsius. )[*](tacitis curis M: tactis chordis Polster. poem was written three months after his father's death; still in any case he must have kept it by him for a long while before publishing it—if indeed the publication was not posthumous. )
  35. nunc etiam labente manu nec lumine sicco
  36. ordior adclinis tumulo, quo molle quiescis
  37. iugera nostra tenens, ubi post Aeneia fata
  38. stellatus Latiis ingessit montibus Albam
  39. Ascanius, Phrygio dum pingues sanguine campos
  40. odit et infaustae regnum dotale novercae.
  41. hic ego te—nam Sicanii non mitius halat
  42. aura croci, dites nec si tibi rara Sabaei
  43. cinnama, odoratas nec Arabs decerpsit aristas—
  44. inferiis cumulande sacris, te [*]() carmine plango
  45. Pierio; sume o gemitus et vulnera nati
  46. et lacrimas, rari quas umquam habuere parentes.
  47. atque utinam fortuna mihi, dare manibus aras,
  48. par templis opus, aeriamque educere molem,
  49. Cyclopum scopulos ultra atque audacia saxa
  50. Pyramidum, et magno tumulum praetexere luco!
  51. illic et Siculi superassem dona sepulcri
  52. et Nemees lucum et Pelopis solemnia trunci.
  53. illic Oebalio non finderet aera disco
  54. Graiorum vis nuda [*]() virum, non arva rigaret
  55. sudor equum aut putri sonitum daret ungula fossa;
  56. sed Phoebi simplex chorus, et frondentia vatum
  57. praemia laudato, genitor, tibi rite ligarem.[*]()
  58. ipse madens oculis, umbrarum animaeque sacerdos,
    59. [*](inferiis cumulande sacris te Phillimore: inferni cum laudae laci M: inferiis eum laude datis et Krohn: inserui cum laude loci Doni., te conj. Markland. )[*](nuda s: unda M: uncta Polster. )[*](ligarem M: dicarem s, litarent Ellis. ecce levis summo de vertice visus Iuli fundere lumen apex, etc. )
  59. praecinerem gemitum, cui te nec Cerberus omni
  60. ore nec Orpheae quirent avertere leges.
  61. atque ibi me [*]() moresque tuos et facta canentem
  62. fors et magniloquo non posthabuisset Homero,
  63. tenderet et torvo pietas aequare Maroni.
  64. Cur magis incessat superos et aena sororum
  65. stamina, quae tepido genetrix super aggere nati
  66. orba sedet vel quae primaevi coniugis ignem
  67. aspicit obstantesque manus turbamque tenentem
  68. vincit in ardentem, liceat, moritura [*]() maritum?
  69. maior et his forsan superos et Tartara pulsem [*]()
  70. invidia: externis etiam miserabile visu
  71. funus eat.[*]() sed nec modo se Natura dolenti
  72. nec [*]() Pietas in iusta [*]() dedit; mihi limine primo
  73. fatorum et viridi, genitor, ceu raptus ab aevo
  74. Tartara dura subis. nec enim Marathonia virgo
  75. parcius exstinctum saevorum crimine agrestum
  76. fleverit Icarium, Phrygia quam turre cadentem
  77. Astyanacta parens, laqueo quin illa supremo
    78. [*](ibi me Heinsius: tibi M. )[*](moritura M: modo itura Schrader, ruitura Heinsius. )[*](maior et his pulsem Krohn: aliis M: at his Baehrens: ais Vollmer: ab his Phillimore, who reads pulset. )[*](invidia: . . eat. edd.: invidia? eat? Phillimore. )[*](nec M: sed Phillimore, bracketing nec modo to dedit. )[*](in iusta Boxhorn: iniusta edd. his father is as one untimely dead, and that therefore this bitterness is added to the grief felt by natural affection; Erigone is an example of the same thing. She bewailed her )
  78. inclusit gemitus: at te post funera magni
  79. Hectoris Haemonio pudor est servisse marito.
  80. Non ego, quas fati certus sibi morte canora
  81. inferias praemittit olor nec rupe quod atra
  82. Tyrrhenae volucres nautis praedulce minantur,
  83. in patrios adhibebo rogos: non murmure trunco
  84. quod gemit et durae queritur Philomela sorori:
  85. nota nimis vati. quis non in funere cunctos
  86. Heliadum ramos lacrimosaque germina dixit
  87. et Phrygium silicem atque ausum contraria Phoebo
  88. carmina nec fida [*]() gavisam Pallada buxo?
  89. te Pietas oblita virum revocataque caelo
  90. Iustitia et gemina plangat Facundia lingua
  91. et Pallas doctique cohors Heliconia Phoebi,
  92. quis labor Aonios seno pede ducere cantus [*]()
  93. et quibus Arcadia carmen testudine mensis
  94. cura lyrae [*]() nomenque fuit quosque orbe sub omni
  95. ardua septena numerat Sapientia fama,
  96. qui furias regumque domos aversaque caelo
  97. sidera terrifico super intonuere cothurno,
  98. et quis lasciva vires tenuare Thalia
    99. [*](fida M: foeda Heinsius: bifida Phillimore. )[*](cantus Barth: campos M: currere campos Heinsius. )[*](cura lyrae Gronovius: cydalibem M. slave of Neoptolemus, son of Achilles after the death of her husband. Hector. was therefore glad when it betrayed Marsyas. The other )
  99. dulce vel heroos gressu truncare tenores.[*]()
  100. omnia namque animo complexus et omnibus auctor [*]()
  101. qua fandi vis lata patet, sive orsa libebat
  102. Aoniis vincire modis seu voce soluta
  103. spargere et effreno nimbos aequare profatu.
  104. Exsere semirutos subito de pulvere vultus,
  105. Parthenope, crinemque adflato monte sepultum
  106. pone super tumulos et magni funus alumni,
  107. quo non Munichiae [*]() quicquam praestantius arces
  108. doctaque Cyrene Sparteve animosa creavit.
  109. si tu stirpe vacans famaeque [*]() obscura iaceres
  110. nil gentile tenens, illo te eive probabas
  111. Graiam atque Euboico maiorum sanguine duci.
  112. ille [*]() tuis totiens praestabat [*]() tempora sertis,
  113. cum stata laudato caneret quinquennia versu
  114. ora supergressus Pylii senis [*]() oraque regis
  115. Dulichii specieque comam subnexus utraque.[*]()
  116. non tibi deformes obscuri sanguinis ortus
  117. nec sine luce genus (quamquam fortuna parentum
  118. artior expensis [*]()): etenim te divite ritu
    119. [*](tenores Dom.: leones Vollmer: labores, lepores, etc. edd. )[*](auctor Poni.: utor M. )[*](Munichiae Pol.: moniciae M: Monichiae Heinsius: Monychiae Postgate. )[*](vacans famaeque Baehrens: vetas famaeque M: nefas famaque Phillimore: vetus Poni. )[*](ille M: illa Postgate. )[*](praestabat Klter: prestat sed M: praestant se Vollmer. )[*](senis s: gregis M, Klotz, Vollmer: regis Pylii conj. Postgate. )[*](specieque utraque Poni.: speciemque utroque M, Vollmer, Klotz. )[*](expensis Avantius: extensis M. )
  119. ponere purpureos Infantia legit [*]() amictus
  120. stirpis honore datos et nobile pectoris aurum.
  121. protinus exorto dextrum risere sorores
  122. Aonides, puerique chelyn summisit et ora
  123. imbuit amne sacro iam tum mihi blandus Apollo.
  124. nec simplex patriae decus, et natalis origo
  125. pendet ab [*]() ambiguo geminae certamine terrae.
  126. te de gente suum Latiis ascita colonis
  127. Graia refert Hyele,[*]() gravidus [*]() qua puppe magister
  128. excidit et mediis miser evigilavit in undis;
  129. maior at inde suum longo probat ordine vitae
  130. Parthenope ---[*]() Maeoniden aliaeque aliis natalibus urbes
  131. diripiunt cunctaeque probant; non omnibus ille
  132. verus, alit victos immanis gloria falsi.
  133. atque ibi dum profers annos vitamque sanitas,
  134. protinus ad patrii raperis certamina lustri
  135. vix implenda viris, laudum festinus et audax [*]()
  136. ingenii, stupuit primaeva ad carmina plebes
  137. Euboea et natis te monstravere parentes.
  138. inde frequens pugnae nulloque ingloria sacro
  139. vox tua: non totiens victorem Castora gyro
  140. nec fratrem caestu virides plausere [*]() Therapnae.
    141. [*](legit M: adegit Dom. )[*]( ab Barth: et M. )[*](Hyele Heinsius: sele M: Velie s . )[*](gravidus Ellis: gravis M: Graius s. )[*](Lacuna recognized here by Markland, as there is no mention of Parthenope; no lacuna in MSS. )[*](festinus et audax Lipsius: festina sed ut dux M. )[*](plausere Doni.: clausero M. )
  141. sin [*]() pronum vicisse domi: quid Achaea mereri
  142. praemia nunc ramis Phoebi nunc gramine Lernae
  143. nunc Athamantea protectum tempora pinu,
  144. cum totiens lassata tamen nusquam avia frondes
  145. abstulit aut alium tetigit Victoria crinem?
  146. Hinc tibi vota patrum credi generosaque pubes
  147. te monitore regi, mores et faeta priorum
  148. discere, quis casus Troiae, quam tardus Ulixes,
  149. quantus equos pugnasque virum decurrere versu
  150. Maeonides quantumque pios ditarit agrestes
  151. Aseraeus Siculusque senex, qua lege recurrat
  152. Pindarieae vox flexa lyrae volucrumque precator
  153. Ibyeus [*]() et tetricis Alcman cantatus Amyclis
  154. Stesichorusque ferox saltusque ingressa viriles
  155. non formidata temeraria Leueade [*]() Sappho,
  156. quosque alios dignata chelys. tu pandere doctus
  157. carmina Battiadae latebrasque Lycophronis arti [*]()
  158. Sophronaque implicitum tenuisque arcana Corinnae.
  159. sed quid parva loquor? tu par adsuetus Homero
  160. ferre iugum senosque pedes aequare solutis
  161. versibus et numquam passu breviore relinqui,
  162. quid mirum, patria si te petiere relicta,
  163. quos Lucanus ager, rigidi quos iugera Dauni,
  164. quos Veneri plorata domus neglectaque tellus
    165. [*](sin M: sit Doni. )[*](Ibycus Pol.: Obsicus M. )[*](Leucade Pol. (from some commentator unknown): calchide M. )[*](arti Baehrens: ari M: atri s. parsley at Nemea, the pine-branch at Isthmus (Athamas was the father of Palaemon, who with his mother Ino was worshipped there; Lerna is in the neighbourhood of Nemea). some robbers who had ill-treated him. )
  165. Alcidae vel quos e vertice Surrentino
  166. mittit Tyrrheni speculatrix virgo profundi,
  167. quos propiore sinu lituo remoque notatus
  168. collis et Ausonii pridem laris hospita Cyme
  169. quosque Dicarchei portus Baianaque mittunt
  170. litora, qua mediis alte permixtus [*]() anhelat
  171. ignis aquis et operta domos incendia servant?
  172. sic ad Avernales scopulos et opaca Sibyllae
  173. antra rogaturae veniebant undique gentes;
  174. illa minas divum Parcarumque acta canebat
  175. quamvis decepto vates non irrita Phoebo.
  176. mox et Romuleam stirpem proceresque futuros
  177. instruis inque patrum vestigia ducere perstas.
  178. sub te Dardanius facis explorator opertae,
  179. qui Diomedei celat penetralia furti,
  180. crevit et inde sacrum didicit puer; arma probator [*]()
  181. monstrasti Saliis [*]() praesagumque aethera certi [*]()
  182. auguribus; cui Chalcidicum fas volvere carmen,
  183. cur Phrygii lateat coma flaminis, et tua multum
  184. verbera succincti formidavere Luperci.
    185. [*](permixtus s: permissus M. )[*](probator Ellis: probatur M: probatus Vollmer: probatis Baehrens. )[*](monstrasti Saliis Lipsius: monstrastis aliis M. )[*](certi Vollmer: certis M. Surrentum with the promontory of Minerva, Cape Misenum. chose to ask (i.e., as many years as there were grains in a handful of dust). )
  185. Et nunc ex illo forsan grege gentibus alter
  186. iura dat Eois, alter compescit Hiberas,
  187. alter Achaemenium secludit Zeugmate Persen,
  188. hi dites Asiae populos, hi Pontica frenant,
  189. hi fora pacificis emendant fascibus, illi
  190. castra pia statione tenent: tu laudis origo.
  191. non tibi certassent iuvenilia fingere corda
  192. Nestor et indomiti Phoenix moderator alumni
  193. quique tubas acres lituosque audire volentem
  194. Aeciden alio frangebat carmine Chiron.
  195. Talia dum celebras, subitam civilis Erinys
  196. Tarpeio de monte facem Phlegraeaque movit
  197. proelia, sacrilegis lucent Capitolia taedis,[*]()
  198. et Senonum furias Latiae sumpsere cohortes,
  199. vix requies flammae necdum rogus ille deorum
  200. siderat, excisis cum tu solacia templis
  201. impiger et multum facibus velocior ipsis
  202. conciliis ore pio captivaque fulmina defies,
  203. mirantur Latii proceres ultorque deorum
  204. Caesar, et e medio divum pater annuit igni.
  205. iamque et flere pio Vesuvina incendia cantu
  206. mens erat et gemitum patriis impendere damnis,
  207. cum pater exemptum terris ad sidera montem
  208. sustulit et late miseras deiecit in urbes.
  209. Me quoque vocales lucos Boeotaque [*]() tempe
    210. [*](taedis s: rhedis M. )[*](Boeotaque Baehrens: biota- or luotaque M: Inoaque etc. edd. )
  210. pulsantem, cum stirpe tua descendere dixi,
  211. admisere deae: nec enim mihi sidera tantum
  212. aequoraque et terras, quae mos debere parenti,
  213. sed decus hoc quodcumque lyrae primusque dedisti
  214. non vulgare loqui et famam sperare sepulcro.
  215. qualis cras. Latios quotiens ego carmine patres
  216. mulcerem felixque tui spectator adesses
  217. muneris! heu quali confusus gaudia fletu
  218. vota piosque metus inter laetumque pudorem!
  219. quam tuus ille dies. quam non mihi gloria maior!
  220. talis Olympiaca iuvenem cum spectat harena
  221. qui genuit, plus ipse ferit, plus corde sub alto
  222. caeditur; attendunt cunei, spectatur Achaeis [*]()
  223. ille magis, crebro dum lumina pulveris haustu
  224. obruit et prensa vovet exspirare corona.
  225. ei mihi quod tantum patrias ego vertice frondes
  226. solaque Chalcidicae Cerealia dona coronae
  227. te sub teste tuli! qualem te Dardanus Albae
  228. vix cepisset ager, si per me serta tulisses
  229. Caesarea donata manu! quod subdere robur
  230. illa dies, quantum potuit dempsisse senectae!
  231. nam quod me mixta quercus non pressit oliva,
  232. et fugit speratus honos: quam [*]() dulce parentis
  233. invia [*]() Tarpei caperes! te nostra magistro
  234. Thebais urgebat priscorum exordia vatum;
  235. tu cantus stimulare meos, tu pandere facta
    236. [*](Achaeis Imhof: achates M: Acestes Dom. )[*](quam Baehrens: qua M. )[*](invia Ellis: invida M. Naples; for "patrias" cf. note on iv. 8. 45. not joined to the olive-wreath of the Alban contest, see note )
  236. heroum bellique modos positusque locorum
  237. monstrabas. labat incerto mihi limite cursus
  238. te sine et orbatae caligant vela carinae.
  239. nec solum larga memet pietate fovebas:
  240. talis et in thalamos, una tibi cognita taeda
  241. conubia, unus amor. certe seiungere matrem
  242. iam gelidis nequeo bustis: te sentit habetque,
  243. te videt et tumulos ortuque obituque salutat,
  244. ut Pharios aliae ficta pietate dolores
  245. Mygdoniosque colunt et non sua funera plorant.
  246. Quid referam expositos servato pondere mores?
  247. quae pietas, quam vile lucrum, quae cura pudoris,
  248. quantus amor recti? rursumque, ubi dulce remitti,
  249. gratia quae dictis? animo quam nulla senectus?
  250. his tibi pro meritis famam laudesque benignas
  251. iudex [*]() cura deum nulloque e vulnere tristem
  252. concessit, raperis. genitor, non indigus aevi,
  253. non nimius, trinisque decem quinquennia lustris
  254. iuncta ferens, sed me pietas numerare dolorque
  255. non sinit, o Pylias aevi transcendere metas
  256. et Teucros aequare senes, o digne videre
  257. me similem! sed nec leti tibi ianua tristis:
  258. quippe leves causae, nec segnis labe senili
  259. exitus instanti praemisit membra sepulcro,
  260. sed te torpor iners et mors imitata quietem
  261. explicuit falsoque tulit sub Tartara somno,
  262. quos ego tunc gemitus.—comitum manus anxia
  263. vidit, vidit et exemplum genetrix gavisaque novit—
    264. [*](iudex M: vindex Aldine. )
  264. quae lamenta tuli! veniam concedite, manes,
  265. fas dixisse, pater: non tu mihi plura dedisses.
  266. felix ille patrem vacuis circumdedit ulnis:
  267. vellet et Elysia quamvis in sede locatum
  268. abripere et Danaas iterum portare per umbras;
  269. temptantem et vivos molitum in Tartara gressus
  270. detulit infernae vates longaeva Dianae;
  271. sic chelyn Odrysiam pigro transmisit Averno
  272. causa minor, sic Thessalicis Admetus in oris:
  273. si lux [*]() una retro Phylaceida rettulit umbram,
  274. cur nihil exoret, genitor, chelys aut tua manes
  275. aut mea? fas mihi sic patrios contingere vultus,
  276. fas iunxisse manus, et lex quaecumque sequatur.
  277. At vos, umbrarum reges Ennaeaque [*]() Iuno,
  278. si laudanda precor, taedas auferte comasque
  279. Eumenidum; nullo sonet asper ianitor ore,
  280. Centauros Hydraeque greges Scyllaeaque monstra
  281. aversae celent valles, umbramque senilem
  282. invitet ripis, discussa plebe, supremus
  283. vector et in media componat molliter alga.
  284. ite, pii manes Graiumque examina vatum,
  285. inlustremque animam Lethaeis spargite sertis
  286. et monstrate nemus, quo nulla inrupit Erinys.
  287. in quo falsa dies caeloque simillimus aer.
  288. inde tamen venias, melior qua porta malignum
  289. cornea vincit ebur, somnique in imagine monstra,
    290. [*](si lux Heinsius: silua M: sic lux Vollmer. Lacuna before this line acc. to Postgate. )[*](Ennaeaque Gronovius: aecneaque D: Aetnaeaque Pol. the darkness of the night when the Greeks took Troy; he embraced his phantom in the underworld. )
  290. quae solitus, sic sacra Numae ritusque colendos
  291. mitis Aricino dictabat nympha sub antro,
  292. Scipio sic plenos Latio Iove ducere somnos
  293. creditur Ausoniis, sic [*]() non sine Apolline Sylla
  1. Crimine quo merui, iuvenis placidissime divum,
  2. quove errore miser, donis ut solus egerem,
  3. Somne, tuis? tacet omne pecus volucresque feraeque
  4. et simulant fessos curvata cacumina somnos,
  5. nec trucibus fluviis idem sonus; occidit horror
  6. aequoris, et terris maria adclinata quiescunt.
  7. septima iam rediens Phoebe mihi respicit aegras
  8. stare genas; totidem Oetaeae Paphiaeque revisunt [*]()
  9. lampades et totiens nostros Tithonia questus
  10. praeterit et gelido spargit miserata flagello.
  11. unde ego sufficiam? non si mihi lumina mille,
  12. quae sacer alterna tantum statione tenebat
  13. Argus et haud umquam vigilabat corpore toto.
  14. at nunc heu! si aliquis longa sub nocte puellae
  15. brachia nexa tenens ultro te, Somne. repellit,
  16. inde veni nec te totas infundere pennas
  17. luminibus compello meis—hoc turba precetur
  18. laetior—: extremo me tange cacumine virgae,
  19. sufficit, aut leviter suspenso poplite transi.
    20. [*](sic Sudhaus: nec M. )[*](revisunt Poni.: revisent M: renident Baehrens. )
  1. Me miserum! neque enim verbis solemnibus ulla
  2. incipiam nunc [*]() Castaliae vocalibus undis
  3. invisus Phoeboque gravis, quae vestra, sorores,
  4. orgia, Pieriae, quas incestavimus aras?
  5. dicite, post poenam liceat commissa fateri.
  6. numquid inaccesso posui vestigia lueo?
  7. num vetito de fonte bibi? quae culpa, quis error
  8. quem luimus tantus [*]()? morientibus ecce lacertis
  9. viscera nostra tenens animamque avellitur infans,
  10. non de stirpe quidem nec qui mea nomina ferret
  11. oraque; non fueram genitor, sed cernite fletus
  12. liventesque genas et credite planetibus orbi:
  13. orbus ego. huc patres et aperto pectore matres
  14. conveniant; cineremque oculis et crimina ferto,
  15. si qua sub uberibus plenis ad funera natos
  16. ipsa gradu labente tulit madidumque cecidit
  17. pectus et ardentes restinxit lacte favillas.[*]()
  18. quisquis adhuc tenerae signatum flore iuventae
  19. immersit cineri iuvenem primaque iacentis
  20. serpere crudeles vidit lanugine flammas,
  21. adsit et alterno mecum clamore fatiscat:
  22. vincetur lacrimis, et te, Natura, pudebit.
  23. tanta mihi feritas, tanta est insania luctus,
  24. hoc quoque cum nitor ter [*]() dena luce peracta
  25. adclinis tumulo et planctus [*]() in carmina verto
    26. [*](nunc Seriverius: nec M. )[*](tantus Pol.: tantis M. )[*](favillas Dom.: papillas M. )[*](nitor ter Gronovius: ni ter M. )[*](tumulo et planctus Krohn: tumul nctus M. )
  26. discordesque modos et [*]() singultantia verba [*]()
  27. molior: orsa lyrae vis [*]() est atque ira tacendi
  28. impatiens, sed nec solitae mihi vertice laurus
  29. nec fronti vittatus honos, en taxea marcet
  30. silva comis, hilaresque hederas plorata cupressus
  31. excludit ramis; nec eburno pollice chordas
  32. pulso, sed incertam digitis errantibus amens
  33. scindo chelyn. iuvat heu, iuvat inlaudabile carmen
  34. fundere et incompte miserum nudare [*]() dolorem,
  35. sic merui? sic me cantuque habituque nefastum
  36. aspiciant superi? pudeat Thebasque novumque
  37. Aeaciden? nil iam placidum manabit ab ore?
  38. ille ego qui—quotiens!—blande matrumque patrumque
  39. vulnera, qui viduos potui mulcere dolores,
  40. ille ego lugentum mitis solator, acerbis
  41. auditus tumulis et descendentibus umbris,
  42. deficio medieasque manus fomentaque quaero
  43. vulneribus, sed summa, meis. nunc tempus, amici,
  44. quorum ego manantes oculos et saucia tersi
  45. pectora: reddite opem. saevas exsolvite grates.
  46. nimirum cum vestra modis ego funera maestis [*]()
  47. increpitans: ‘qui damna doles aliena, repone
  48. infelix lacrimas et tristia carmina serva.’
  49. verum erat: absumptae vires et copia fandi
  50. nulla mihi, dignumque nihil mens fulmine tanto
  51. repperit: inferior vox omnis et omnia sordent
    52. [*](modos et s: m M. )[*](verba M: acerba Phillimore. )[*](lyrae vis Krohn: ly . . M: lyra vox Davies. Most edd. punctuate after molior: Phillimore lyra: satis est. )[*](nudare Markland: laudare M. )[*]( vestra modis maestis Klotz (but in his edition he follows M): vestra domus maestus M. Baehrens recognized lacuna after 46, so all edd. )
  52. verba, ignosce, puer: tu me caligine maesta
  53. obruis. a! durus,[*]() viso si vulnere carae
  54. coniugis invenit caneret quod Thracius Orpheus
  55. dulce sibi, si busta Lini complexus Apollo
  56. non tacuit, nimius fortasse avidusque doloris
  57. dicor et in lacrimis iustum excessisse pudorem?
  58. quisnam autem gemitus lamentaque nostra reprendis 2?
  59. o nimium felix, nimium crudelis et expers
  60. imperii, Fortuna, tui, qui dicere legem
  61. fletibus aut fines audet censere dolendi!
  62. incitat heu! planctus: potius fugientia ripas
  63. flumina detineas rapidis aut ignibus obstes,
  64. quam miseros lugere vetes. tamen ille severus,
  65. quisquis is est, nostrae cognoscat vulnera causae.
  66. Non ego mercatus Pharia de puppe loquaces
  67. delicias [*]() doctumque sui convicia Nili
  68. infantem, lingua nimium [*]() salibusque protervum,
  69. dilexi: meus ille, meus. tellure cadentem
  70. aspexi atque unctum genitali carmine fovi
  71. poscentemque novas tremulis ululatibus auras
  72. inserui vitae, quid plus tribuere parentes?
  73. quin alios ortus libertatemque sub ipsis
  74. uberibus tibi. parve, dedi, cum [*]() munera nostra
  75. rideres ingratus adhuc properaverit ille,
  76. sed merito properabat, amor, ne perderet ullum
  77. libertas tam parva diem. nonne horridus inde [*]()
  78. invidia superos iniustaque Tartara pulsem?
    79. [*](durus Pol.: duro M. )[*](reprendis Pol. . rependis M, Pol. (from P). )[*](delicias Auantius: aedituas M. )[*](nimium Markland: sumam M: eximium Waller. )[*](cum Pol.: heu M. )[*](ullum, inde Baehrens: ora. M. )
  79. nonne gemam te, care puer? quo sospite natos
  80. non cupii, primo genitum quem protinus ortu
  81. implicui fixique [*]() mihi, cui verba sonosque
  82. monstravi questusque et vulnera caeca resolvi,[*]()
  83. reptantemque solo demissus ad oscula nostra
  84. erexi, blandoque sinu iam iamque cadentes [*]()
  85. exsopire [*]() genas dulcesque accersere somnos.
  86. cui nomen vox prima meum ludusque tenebo
  87. risus, et a nostro veniebant gaudia vultu.
  1. lumina: Nestorei mitis prudentia Crispi
  2. et Fabius Veiento—potentem signat utrumque
  3. purpura, ter memores implerunt nomine fastos—
  4. et prope Caesareae confinis Acilius aulae.