Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. sed cum plaga recens et adhuc in vulnere primo
  2. nigra [*]() domus, miseram quis tunc [*]() accessus ad aurem
  3. coniugis orbati? tunc flere et scindere vestes
  4. et famulos lassare greges et vincere planctus
  5. Fataque et iniustos rabidis pulsare querelis
  6. caelicolas solamen erat. licet ipse levandos
    7. [*](nigra M: aegra Heinsius. )[*](miseram quis tunc Phillimore: quaestu miseramque M: questu miseram qui Macnaghten: quis tum miserandam Adrian. )
  7. ad gemitus silvis comitatus et amnibus Orpheus
  8. adforet atque omnis pariter matertera vatem,
  9. omnis Apollineus tegeret Bacchique sacerdos:
  10. nil cantus, nil fila deis pallentis A verni
  11. Eumenidumque audita comis mulcere valerent:
  12. tantus in attonito regnabat pectore luctus!
  13. nunc etiam ad planctus refugit iam plana cicatrix,
  14. dum canimus, gravibusque oculis uxorius instat
  15. imber, habentne pios etiamnum haec lumina fletus?
  16. mira fides! citius genetrix Sipyleia fertur [*]()
  17. exhausisse genas, citius Tithonida maesti
  18. deficient rores aut exsatiata fatiscet
  19. mater Achilleis hiemes adfrangere bustis.
  20. macte animi! notat ista deus, qui flectit habenas
  21. orbis et humanos propior Iove digerit actus,
  22. maerentemque videt: lectique arcana ministri!
  23. hinc etiam documenta capit, quod diligis umbram
  24. et colis exsequias. hic est castissimus ardor,
  25. hic amor a domino meritus censore probari.
  26. Nec mirum, si vos collato pectore mixtos
  27. iunxit inabrupta Concordia longa catena,
  28. illa quidem nuptumque prior taedasque marito
  29. passa alio, sed te ceu virginitate iugatum
  30. visceribus totis animaque amplexa fovebat;
  31. qualiter aequaevo sociatam palmite vitem
  32. ulmus amat miscetque nemus ditemque precatur
  33. autumnum et caris gaudet redimita racemis.
    34. [*](Sipyleia fertur s: si pelea fertur Mi Sipylea feretur Heinsius. )
  34. laudantur proavis seu [*]() pulchrae munere formae,
  35. quae morum caruere bonis, falsoque [*]() potentes
  36. laudis egent verae: tibi quamquam et origo niteret
  37. et felix species multumque optanda maritis,
  38. ex te maior honos, unum novisse cubile,
  39. unum secretis agitare sub ossibus ignem,
  40. illum nec Phrygius vitiasset raptor amorem
  41. Dulichiive proci nec qui fraternus adulter
  42. casta Mycenaeo conubia polluit auro.
  43. si Babylonos opes, Lydae si pondera gazae
  44. Indorumque dares Serumque Arabumque potentes
  45. divitias, mallet eum paupertate pudiea
  46. intemerata mori vitamque rependere famae,
  47. nec frons triste rigens nimiusque in moribus horror,
  48. sed simplex hilarisque fides et mixta pudori
  49. gratia, quod si anceps metus ad maiora vocasset,
  50. illa vel armiferas pro coniuge laeta catervas
  51. fulmineosque ignes mediique pericula ponti
  52. exciperet, melius, quod non adversa probarunt,
  53. quae tibi cura tori. quantus pro coniuge pallor!
  54. sed meliore via dextros tua vota marito
  55. promeruere deos. dum nocte dieque fatigas
  56. numina, dum cunctis supplex advolveris aris
  57. et mitem genium domini praesentis adoras.
  58. audita es. venitque gradu Fortuna benigne
  59. vidit quippe pii iuvenis navamque quietem
  60. intactamque fidem succinctaque pectora curis
  61. et vigiles sensus et digna evolvere tantas
    62. [*](proavis seu s: proavi seu M (Imhof keeps this and reads munera); proavis aut Heinsius. )[*](falsoque M: falsaeque Heinsius. )
  62. sobria corda vices, vidit, qui cuncta suorum
  63. novit et inspectis ambit latus omne ministris.
  64. nec mirum: videt ille ortus obitusque, quid auster,[*]()
  65. quid boreas hibernus agat, ferrique togaeque [*]()
  66. consilia atque ipsam mentem probat, ille subactis [*]()
  67. molem immensam umeris et vix tractabile pondus [*]()
  68. imposuit—nec enim numerosior altera sacra
  69. cura domo—. magnum late dimittere in orbem
  70. Romulei mandata ducis viresque modosque
  71. imperii tractare manu; quae laurus ab arcto,
  72. quid vagus Euphrates,quid ripa binominis Histri,
  73. quid Rheni vexilla ferant, quantum ultimus orbis
  74. cesserit et refugo circumsona gurgite Thyle—
  75. omnia nam laetas pila attollentia frondes,
  76. nullaque famosa signatur lancea penna—
  77. praeterea, fidos dominus si dividat enses,
  78. pandere quis centum valeat frenare, maniplos
  79. inter missus eques,[*]() quis praecepisse cohorti,
  80. quem deceat clari praestantior ordo tribuni,
  81. quisnam frenigerae signum dare dignior alae;
  82. mille etiam praenosse vices, an merserit agros
    83. [*](auster s: arctos M. )[*](togaeque Poni.: rotagae M. )[*](subactis Arantius: iubatis M: probatis Krohn. )[*](pondus Arantius: tempus M. Phillimore suspects damage to archetype at the ends of these four lines. )[*](maniplos intermissus eques M: maniplis intermixtus equos Salmasius: maniplo intermissus eques Medvig. )
  83. Nilus, an imbrifero Libye sudaverit austro;
  84. cunctaque si numerem, non plura interprete virga
  85. nuntiat ex celsis ales Tegeaticus astris
  86. quaeque cadit liquidas Iunonia virgo per auras
  87. et picturato pluviam ligat aera gyro
  88. quaeque tuas laurus volucri, Germanice, cursu
  89. Fama vehit praegressa diem tardumque sub astris
  90. Arcada et in medio linquit Thaumantida caelo.
  91. Qualem te superi, Priscilla, hominesque benigno
  92. aspexere die, cum primum ingentibus actis
  93. admotus coniunx! vicisti gaudia paene [*]()
  94. ipsius, effuso dum pectore prona sacratos
  95. ante pedes avide domini tam magna merentis
  96. volvens. Aonio non sic in vertice gaudet,
  97. quam pater arcani praefecit hiatibus antri
  98. Delius, aut primi cui ius venerabile thyrsi
  99. Bacchus et attonitae tribuit vexilla catervae.
  100. nec tamen hinc mutata quies probitasve secundis
  101. intumuit: tenor idem animo moresque modesti
  102. fortuna crescente manent, fovet anxia curas
  103. coniugis hortaturque simul flectitque labores.
  104. ipsa dapes modicas et sobria pocula tradit,
  105. exemplumque ad erile monet; velut Apula coniunx
  106. agricolae parci vel sole infecta Sabina,
  107. quae videt emeriti iam prospectantibus astris
  108. tempus adesse viri, propere mensasque torosque
  109. instruit exspectatque sonum redeuntis aratri.
  110. parva loquor, tecum gelidas comes illa per arctos
  111. Sarmaticasque hiemes Histrumque et pallida Rheni
    112. [*](paene Burmann: cene M, certe Markland. )
  112. frigora, tecum omnes animo durata per aestus
  113. et, si castra darent, vellet gestare pharetras,
  114. vellet Amazonia latus intercludere pelta;
  115. dum te pulverea bellorum nube [*]() videret
  116. Caesarei prope fulmen equi divinaque tela
  117. vibrantem et magnae sparsum sudoribus hastae.
  118. Hactenus alma chelys. tempus nunc ponere frondes,
  119. Phoebe, tuas maestaque comam damnare cupresso.
  120. quisnam impacata consanguinitate ligavit
  121. Fortunam Invidiamque deus? quis iussit iniquas
  122. aeternum bellare deas? nullamne notabit
  123. illa domum, torvo quam non haec lumine Agat
  124. protinus et saeva proturbet gaudia dextra?
  125. florebant hilares inconcussique penates:
  126. nil maestum, quid enim, quamvis infida levisque,
  127. Caesare tam dextro posset Fortuna timeri?
  128. invenere viam liventia Fata, piumque
  129. intravit vis saeva larem, sic plena maligno
  130. adflantur vineta noto. sic alta senescit
  131. imbre seges nimio, rapidae sic obvia puppi
  132. invidet et velis adnubilat aura secundis,
  133. carpitur eximium Fato Priscilla decorem;
  134. qualiter alta comam silvarum gloria pinus
  135. seu Iovis igne malo seu iam radice soluta
  136. deficit et nulli spoliata remurmurat aurae,
  137. quid probitas aut casta fides, quid numina prosunt
  138. culta deum? furvae miseram circum undique leti
  139. vallavere plagae, tenduntur dura sororum
  140. licia et exacti superest pars ultima fili.
    141. [*](pulverea b. nube M: pulvereum Baehrens: in nube edd. )
  141. nil famuli coetus, nil ars operosa medentum
  142. auxiliata malis: comites tamen undique ficto
  143. spem simulant vultu, flentem notat illa maritum,
  144. ille modo infernae nequiquam flumina Lethes
  145. incorrupta rogat, nunc anxius omnibus aris
  146. inlacrimat signatque fores et pectore terget
  147. limina; nunc magni vocat exorabile numen
  148. Caesaris, heu durus fati tenor! estne quod illi
  149. non liceat? quantae poterant mortalibus annis
  150. accessisse morae, si tu, pater, omne teneres
  151. arbitrium? caeco gemeret Mors elusa barathro
  152. longius et vacuae posuissent stamina Parcae.
  153. Iamque cadunt vultus oculisque novissimus error
  154. obtunsaeque aures, nisi cum vox sola mariti
  155. noscitur; illum unum media de morte reversa
  156. mens videt, illum aegris circumdat fortiter ulnis
  157. immotas obversa genas, nec sole supremo
  158. lumina, sed dulci mavult satiare marito.
  159. tum sic unanimum moriens solatur amantem:
  160. ‘pars animae victura meae, cui linquere possim
  161. o utinam, quos dura mihi rapit Atropos, annos:
  162. parce, precor, lacrimis, saevo ne concute planctu
  163. pectora, nec crucia fugientem coniugis umbram.
  164. linquo equidem thalamos, salvo tamen ordine mortis,[*]()
  165. quod prior: exegi longa potiora senecta
  166. tempora; vidi omni pridem te flore nitentem,
  167. vidi altae propius propiusque accedere dextrae,
  168. non in te fatis, non iam caelestibus ullis
    169. [*](mortis s: mostis M: mestos Pol. (marg. note in Ex. Cors.): noctis Ed. Prin.: maestos Phillimore. )
  169. arbitrium: mecum ista fero. tu limite coepto
  170. tende libens sacrumque latus geniumque potentem
  171. inrequietus ama, nunc, quod cupis ipse iuberi,
  172. da Capitolinis aeternum sedibus aurum,
  173. quo niteat sacri centeno pondere vultus
  174. Caesaris et propriae signet cultricis amorem
  175. sic ego nec Furias nec deteriora videbo
  176. Tartara et Elysias felix admittar in oras.’
  177. haec dicit labens sociosque amplectitur artus
  178. haerentemque animam non tristis in ora mariti
  179. transtulit et cara pressit sua lumina dextra.
  180. At iuvenis magno flammatus pectora luctu
  181. nunc implet saevo viduos clamore penates,
  182. nunc ferrum laxare cupit, nunc ardua tendit
  183. in loca—vix retinent comites—. nunc ore ligato
  184. incubat amissae mersumque in corde dolorem
  185. saevus agit, qualis conspecta coniuge segnis [*]()
  186. Odrysius vates positis ad Strymona plectris
  187. obstupuit tristemque rogum sine carmine flevit,
  188. ille etiam erecte [*]() rupisset tempora vitae.
  189. ne tu Tartareum chaos incomitata subires,
  190. sed prohibet mens fida ducis mirandaque sacris
  191. imperiis et maior amor.Quis carmine digno
  192. exsequias et dona malae feralia pompae
  193. perlegat? omne illic stipatum examine longo
  194. ver Arabum Cilicumque fluit floresque Sabaei
  195. Indorumque arsura seges praereptaque templis
    196. [*](conspecta coniuge segnis M: conspecto coniugis igni Barth. )[*](erecte M: certe s: fractae Imhof. )
  196. tura Palaestinis, simul Hebraeique liquores
  197. Coryciaeque comae Cinyreaque germina: et altis
  198. ipsa toris Serum Tyrioque umbrata recumbit
  199. tegmine, sed toto spectatur in agmine coniunx
  200. solus;. in hunc magnae flectuntur lumina Romae
  201. ceu iuvenes natos suprema ad busta ferentem:
  202. is dolor in vultu, tantum crinesque genaeque
  203. noctis habent, illam tranquillo fine solutam
  204. felicemque vocant, lacrimas fudere marito.
  205. Est locus, ante urbem qua primum nascitur ingens
  206. Appia quaque Italo gemitus Almone Cybebe
  207. ponit et Idaeos iam non reminiscitur amnes,